Struinen door de Klompenwaard Multi-cache
jandomi: Voorals nog voorlopig maar even in het archief
Struinen door de Klompenwaard
-
Difficulty:
-
-
Terrain:
-
Size: 
(small)
Please note Use of geocaching.com services is subject to the terms and conditions
in our disclaimer.
De Klompenwaard
De Klompenwaard in Doornenburg is een prachtig natuurgebied tussen
het Pannerdensch Kanaal en de Waal. Prominent op een heuvel ligt
Fort Pannerden. In de uiterwaarden lopen Galloway runderen en
Konikpaarden. Deze dieren grazen er het hele jaar rond. Door klei-
en zandwinning is meer ruimte voor de rivier ontstaan. Door
afgraving is een nevengeul ontstaan die in verbinding staat met de
Waal.
Lees dit eerst
- De Klompenwaard is een tamenlijk ruig gebied en plaatselijk
flink begroeid.
- Op het geasfalteerde pad richting het fort na, lopen er geen
paden.
- Indien de waterstand bij Pannerdense kop
hoger is dan 1100 cm boven NAP is het laagste punt van deze cache
onbereikbaar geworden. U zult moeten wachten tot het water niveau
weer gezakt is. Hier kunt u de actuele waterstand kontroleren,
www.actuelewaterdata.nl
- Het is raadzaam, waar mogelijk, de door de runderen en paarden
gemaakte paadjes te volgen.
- Stevig schoeisel is aan te bevelen.
- Voor kinderwagens is het terrein niet geschikt.
- Wilt u ten alle tijden een afstand houden van 25 meter tussen u
en de Konikpaarden / Galloway runderen, de dieren niet voederen en
de kudde niet doorkruisen.
- Ook is het sterk af te raden om tussen het fort en de splitsing
van kanaal/rivier in het water te gaan i.v.m. de sterke
stroming.
- Uw hond mag mee, maar dan wel aan de lijn.
- Voor alle papierbewuste geocachers, alle vragen staan bij de
additionele waypoints. Voor het oplossen van
vraag A heb je informatie nodig uit de cache beschrijving. Deze
vraag kun je dan ook alsvast thuis oplossen.
Als u zich niet laat afschrikken door al deze waarschuwingen vooraf
en van de natuur weet te genieten is deze cache zeker de moeite
waard.
Het Pannerdensch Kanaal
Het Pannerdensch Kanaal bevindt zich tussen
Doornenburg en Huissen en is zes kilometer lang en 135 m breed. Het
verbindt de Nederrijn met het Bijlandsch Kanaal en werd gegraven
tussen 1701 en 1709, aanvankelijk als verdedigingslinie zonder
verbinding met Rijn en Waal. Pas 20 oktober 1706 werden de
doorgravingen te Arnhem aanbesteed met als doel de watertoevoer
naar de IJssel en de Nederrijn veilig te stellen.
De standaard afvoerverdeling van het Rijnwater is op het eerste
splitsingspunt, bij Fort Pannerden, twee derde naar de Waal en een
derde naar het Pannerdensch Kanaal. Op het tweede splitsingspunt,
net boven Huissen, gaat twee negende (2/3 van 1/3) van het
Rijnwater naar de Nederrijn en eennegende (1/3 van 1/3) naar de
IJssel.
Naast een economisch voordeel (de loop van de Nederrijn werd
verkort), had dit vooral een strategisch belang omdat dit de
aanvoer van water voor de Nieuwe Hollandse Waterlinie betreft. Per
seconde stroomt er ongeveer 700 kubieke meter water door. Het Fort
Pannerden, aan de voet van de Waal en het Pannerdensch Kanaal, werd
aangelegd om de waterverdeling die bij deze splitsing plaatsvindt
te waarborgen. Het kanaal is voor de scheepvaart van groot belang.
In 2006 passeerden er zo'n 19723 schepen.
|
 |
Het Fort Pannerden
 |
Het spreekt voorzich, dat juist het splitsingspunt
van Rijn en Waal door de eeuwen heen van onschatbare strategische
waarde is geweest. Vandaar dat de Romeise veldheer Drusus zich zo'n
2000 jaar geleden al bezig hield met de waterstaatkundige werken en
grensforten (castella) ter hoogte van de vertakking van beide
rivieren.
In de 16e eeuw lag de splitsing, vergeleken met de huidige
situatie, verder naar het zuidoosten en werd daar, in het Duitse
Schenkenschanz, in 1586 begonnen met de bouw van fort
'Schenkenschans'. Toen aan het begin van de 18e eeuw het
Pannerdensch kanaal werd gegraven en de splitsing enkele kilometers
stroomafwaarts kwam te liggen, verloor 'Fort Schenkenschans' aan
betekenis en werd op de nieuwe splitsing een nieuwe versterking
gebouwd: 'De Sterreschans'.
Het bleek echter noodzakelijk voor de juiste waterverdeling en
stroomverbetering om het splitspunt weer verder terug naar het
zuidoosten te leggen. Daartoe werd een lange dam, een zogenaamd
'schephoofd' aangelegd en onstond de 'Kop van Pannerden'.
Door de uitvinding van veel zwaarder wapentuig moesten steeds
hogere eisen aan het weerstandvermogen van het fort gesteld worden
en werd daaarom een nieuw fort ontworpen dat wederom zo kort
mogelijk bij de splitsing op het nieuwe dam gebouwd moest
worden.
De belangrijkse taak van het fort was, te voorkomen dat de vijand
het Pannerdensch kanaal zou afdammen, waardoor de Nieuwe Hollandse
Waterlinie droog zou vallen. Neventaken waren het beheersen van de
scheepvaart over de Rijn, Waal en Pannerdensch kanaal en het
legeren van manschappen.
|
Omdat het fort nagenoeg geheel in het landschap opgaat en zich voor
een groot gedeelte onder het maaiveld bevindt, heb je bij het
eerste aanzicht niet in de gaten, dat het om een zeer groot complex
gaat van meer dan 2 ha. Kom je dichterbij, dan zie je van buiten
niet meer dan een diepe gracht en hoge muren met kleine raampjes.
Maar daarachter gaat een enorm gebouw schuil met meer dan 100
vertrekken en muren die plaatselijk 260 cm dik zijn. De plafondsvan
het hoofdgebouw, die uit 3 lagen baksteen bestaan zij ruim 80 cm
dik. Rond het fort ligt een 7-tal kazematten, betonnen bunkers, die
bedoeld zijn om de eerste aanvallen van de vijand te pareren; ze
zijn echter veel later aangelegd en dateren uit de mobilisatietijd,
1939.
Eind 2008 werd munitie geruimd uit de gracht en werd ook het gebied
rondom het fort onderzocht. Begin november 2008 verlieten de
voormalige krakers vrijwillig het fort en is de restauratie op 17
november 2008 begonnen. Volgens de burgemeester van Lingewaard zou
de restauratie voor de kerst van 2009 afgerond moeten zijn.
Inmiddels is er een nieuwe stichting opgericht die het fort gaat
beheren en de invulling bedenkt voor als de
restauratiewerkzaamheden klaar zijn. Onderdeel van deze stichting
zijn vertegenwoordigers van de gemeente en een afvaardiging van de
krakers die er hebben gewoond. Een invulling voor het fort als
museum met kleinschalige horeca is de bedoeling.
Grote grazers
Staatsbosbeheer is vanaf 1998
beheerder van de Klompenwaard. De
Stichting Ark heeft de zorg voor de runderen en paarden, zij
zorgen voor een natuurlijke begrazing. Daartoe lopen Galloways en
Koniks in lage dichtheden van gemiddeld 3 ha per dier, het hele
jaar in het gebied. Bij deze dichtheid kunnen er ruim 40 dieren
leven. Doordat de aantallen van deze dieren laag zijn, in
vergelijking met de gangbare landbouw, is bijvoeren niet nodig. De
galloways en de Koniks zijn rustige diersoorten, die zich niet
storen aan voorbijgangers. De dieren werpen hun jongen zonder
tussenkomst van de beheerder.
Het gevolg van dit type beheer is dat er 's zomers een overvloed
aan voedsel is, waardoor veel planten tot bloei komen en zaad
kunnen zetten. Veel vogels profiteren van de dekking an de ruigte.
Naast algemene soorten komen hier met name meer zaad- en
insectenetende vogels voor dan voorheen. Onder invloed van de
jaarrondbegrazing is de vegetatie de afgelopen jaren sterk
veranderd. Bestond voorheen het gebied voornamelijk uit grasland.
Tegenwoordig zijn er veel ruigtekruiden te vinden. Maar gaandeweg
nemen de zeldzamere soorten toe. Gedacht dient daarbij te worden
aan typische planten voor het riviergebied als: kruisdistel,
zeepkruid en zelfs grote centaurie.
Een ander bijkomend aspect is dat zaailingen van wilg en pupulier
zich in het gebied gevestigd hebben. De grote grazers zorgen ook
voor het kort houden van de boomgroei op de oevers. Dit is van
belang voor de doorstroming van het water.
|
 |
Dankwoord
Voor de tot stand koming van deze cache is onder andere gebruik
gemaakt informatie van het IVN Rijnwaal, de informatieborden van
Staatsbosbeheer bij de ingang van de Klompenwaard en
Wikipedia.
Toestemming tot plaatsen van de cache is verleend door Gerrit van
Scherrenburg en Sanne Beld, Boswachters Staatsbosbeheer/Gelderse
Poort, waarvoor hartelijk dank.
Additional Hints
(Decrypt)
cynfgvp fpuebrsqbc nna rvaq (ynntfgr qrry) ina orgbaara ibbejrec