De kerk werd in 1121 gesticht als grafelijke kapel, gewijd aan Petrus en Paulus. Aan de patroonheilige, St Pieter, tegen wie in het Evangelie volgens Matteüs wordt gezegd:"Ik zal u de sleutels geven van het Koninkrijk der hemelen(..)" heeft de stad haar wapen te danken: Leiden Sleutelstad.
Pas halverwege de dertiende eeuw, toen de graaf naar elders verhuisde, werd de Pieterskerk een parochiekerk wat inhield dat het gewone volk de kerk kon bezoeken.
Al snel ontstond er behoefte aan een groter gebouw. Ongeveer vanaf het jaar 1290 werd een nieuwe kerk gebouwd, die omstreeks 1350 werd voorzien van een zeer hoge toren, bijgenaamd Coningh der Zee, naar men zegt omdat de schippers op zee de toren als baken gebruikten. De toren kwam in fasen tot stand en werd uiteindelijk 110 meter hoog, inclusief de houten spits van ongeveer 35 meter. In de zestiende eeuw had de Pieterskerk min of meer zijn huidige vorm, maar daarmee kwam het bouwkundige werk aan het gebouw niet tot een einde. Nadat in 1512 de toren was ingestort werd het schip verlengd tot aan de huidige westgevel van de kerk; de pilaren en bijbehorende bogen uit het transept werden verplaatst naar de plek waar de toren had gestaan. Het transept, dat tot dan toe de hoogte van de zijbeuken had gehad, werd opgetrokken tot de hoogte van het schip; dit werk werd voltooid in 1565.
De stad koos in 1572 de zijde van Willem van Oranje, en daarmee kwamen alle kerken in Leiden in handen van de protestanten. Het westportaal van de Pieterskerk werd in 1637-1642 verhoogd om plaats te bieden aan de balgenkamer van het orgel. In de 17e eeuw werden er huisjes tegen de kerk aangebouwd, sommige naar een ontwerp van stadstimmermeester Arent van 's-Gravesande, die tevens de Marekerk ontwierp.
Bij de ramp met het kruitschip op 12 januari 1807 werd de Pieterskerk ernstig beschadigd: alle glas-in-loodramen waren kapot en de provenierswoningen om de kerk waren ontzet; de windladen en de blaasbalgen van het orgel waren gesprongen. Om geld voor de restauratie van de huisjes te verwerven werden de luiken van het orgel verkocht. Desondanks zijn alleen aan de zijde van het koor de huisjes bewaard gebleven. De wapenschilden van de Kerkmeesteren die voor de restauratie van het orgel zorg hadden gedragen, werden in 1808 onder het hoofdwerk aan het orgel geplaatst.
De kerkmeesterskamer is wel de meest bijzondere van de verborgen schatten van de Pieterskerk. Deze kamer is in 1648 speciaal gebouwd voor het College van Kerkmeesters dat was belast met het beheer van de goederen en financiën van de Hervormde Kerk in Leiden. Alles in deze kamer lijkt erop gericht de bezoeker te overtuigen van het belang van dit College.
Het gebouw werd in 1971 als kerk buiten gebruik gesteld en in 1975 overgedragen aan een particuliere stichting. Na een ingrijpende restauratie tussen 1978 en 1982 wordt de Pieterskerk voor allerlei evenementen verhuurd. De vele kunstschatten dragen bij aan de bijzondere ambiance en geven een goede indruk van de kleurrijke geschiedenis van het gebouw.
In de Pieterskerk wordt nog een aantal kerkdiensten gevierd, waarvan de Dankdienst voor Leidens Ontzet in oktober, en de qua vorm daarvan afgeleide Thanksgiving-service van de Amerikaanse gemeenschap in Nederland op de vierde donderdag in november de belangrijkste zijn.
Nu is het tijd om zelf wat naslagwerk te doen, door de onderstaande vragen te beantwoorden.
De cache ligt op : N 52.09.ABC E 004.29.DEF
A. Na het Koninklijk Besluit van 1827 werd het begraven in kerken verboden. In welk jaar vond de laatste begrafenis in de Pieterskerk plaats? A=(jaartal)-3
B. Sinds eind augustus 2001 is de Pieterskerk onderworpen aan de grootste restauratie sinds de ramp met het kruitschip.
Hoeveel miljoen bedraagt de totale begroting van deze restauratie? B=(getal)-2
C. Tijdens restauratiewerkzaamheden in 1979 vonden arbeiders bij het openen van de houten vloer in het middenschip nabij de preekstoel een gemummificeerd stoffelijk overschot, liggend in houtkrullen en met een kussen onder het hoofd. Uit welk jaar dateert deze houten vloer? C=(jaartal)+3
D. Aan het eind van de jaren '50 van de 19e eeuw waren er vergevorderde plannen om het kerkinterieur ingrijpend te veranderen: er werd om de kansel een houten bankenblok gebouwd. Hoeveel zitplaatsen had deze? D=(getal)-1
E. Door deze verbouwing kon er op de zeer geliefde predikant dr. Eliza Laurillard langer een beroep gedaan worden, die plannen had te vertrekken door de eerdere akoestiek van de ruimte. Uiteindelijk is deze toch naar Amsterdam vertrokken. Hoeveel jaar later was dit? E=getal
F. Op de hoeveelste dag in oktober wordt de Dankdienst voor Leidens Ontzet gevierd? F=getal
You can check your answers for this puzzle on Geochecker.com.