 Eeuwenlang, tot 1795, hebben de inwoners van Haarlem het zonder huisnummers moeten stellen. De straten hadden al vroeg hun naam, maar huisnummers zijn pas in de tijd van Lodewijk Napoleon in Haarlem ingevoerd. Daarom had men bedacht elk huis een naam te geven. Meestal waren dat eenvoudige en doorgaans ook logische namen. Een smederij heette De Gekroonde Hamer en iemand uit Aken woonde in Het Wapen van Aken. Om deze namen aan de voorbijganger kenbaar te maken werden zij op de voorgevel of op de deur geschilderd. Aangezien bijna niemand kon lezen, moest er een plaatje bij in de vorm van bijvoorbeeld een muurschildering.
Vanaf de zestiende eeuw ging men dan ook over tot het maken van gevelstenen. In Haarlem werden in de zeventiende eeuw - maar vooral in het begin daarvan - veel gevelstenen aangebracht.
Deze wandeling van ongeveer 2 uur door het centrum van Haarlem laat een reeks bijzondere gevelstenen zien. Het leukst is het om onderstaande route te volgen, maar dat is niet noodzakelijk. Onderweg kom je onder andere langs smalle steegjes, bijzondere bruggen, een mooie molen, de stenen stadspoort, klassieke kerken, een prachtig plein en het statige stadhuis. Voor de FTF ligt een ongeactiveerde coin klaar.
This is a 2 hours during walk in the center of Haarlem, and will show you nice gable stones. I recommend to follow the line on the map, but it's not necessary.
Voorbeeld van stapeltellen: 1751 --> 1+7+5+1 = 14 --> 1+4 = 5
Example how to reduce: 1751 --> 1+7+5+1 = 14 --> 1+4 = 5
|
Int Bruine Peert
N 52° 22.786 E 004° 37.927
 Vroeger zat hier de gevelsteen INT BRUINE PEERT van Daniel Sijs, die paardenslager was. Hij heeft ook de tekstband laten maken. Ergens halverwege de 19e eeuw is de oorspronkelijke steen verwijderd.
In het begin van de 20e eeuw vond men bij de gemeentelijke opslag een gevelsteen met een paard erop. Vermoedelijk dacht men dit INT BRUINE PEERT was, en werd besloten deze terug te plaatsen in de gevel van het huis op de Botermarkt, toen dit in 1907 werd gerestaureerd. Deze steen is echter van een ander adres afkomstig.
A = Wat is het jaartal onder de Koe (stapeltellen)
A = The year under the cow (reduced) |
ln den Gecroonde hamer
N 52° 22.732 E 004° 37.871
 Oorspronkelijk was er een dubbele woning onder deze halsgevel en was het huis bekend onder de naam "ln den Gecroonde hamer". Het huis dankte haar naam aan een smederij die in de 17e eeuw hier gevestigd was.
B = Jaartal op de gevel (stapeltellen)
B = The year on the facade (reduced)
|
De Son bequaem ys mynen naem
N 52° 22.665 E 004° 38.058
 De zon is van oorsprong een Germaans symbool, dat in het christendom de betekenis van gerechtigheid kreeg. Ook symboliseerde de zon Christus als het licht van de wereld. De eigenaar van het pand, die de steen heeft laten aanbrengen, heette waarschijnlijk De Zon en dichtte zichzelf deze goede kwaliteiten toe. Aan het gat in de gevelsteen kunt u zien dat er vroeger ook nog een uithangbord hing.
C = Huisnummer (stapeltellen)
C = House number (reduced) |
In de Drie Roggen Broden
N 52° 22.702 E 004° 38.265
Een verhaal dat zich tijdens het Spaanse Beleg heeft afgespeeld betreft dit huis aan het Spaarne. De bewoners waren ontzettend rijk en konden alles wat zij maar wilden kopen. Dat wil zeggen tot aan het Spaanse Beleg. Tijdens dit beleg kwam er geen goederen meer binnen in de stad, dus ook geen meel, het brood werd heel duur. De bewoner van het huis heeft toen zijn huis verkocht aan een bakker voor drie roggebroden! De nieuwe eigenaar vond dat zo'n fantastische aankoop dat hij een gevelsteen heeft laten maken met "Drie Roggebroden" erop
D = Het aantal witte stenen boven de ramen (stapeltellen)
D = the number of white stones above the windows (reduced) |
In de witte Pelicaen
N 52° 22.775 E 004° 38.359
 Omdat de huidige eigenaren van dit pand in de gemeente Veere allemaal huizen met een naam zagen waarvan veel met een gevelsteen, vonden ze dat ook wel leuk voor hun nieuwe woning. Bij het Teylersmuseum kwamen ze ansichtkaarten met een witte pelikaan tegen, en besloten ze hun huis "In de Witte Pelicaen" te noemen.
E = Huisnummer (stapeltellen)
E = House number (reduced) |
Sport
N 52° 22.795 E 004° 38.464
Op dit adres woont een bekende sportverslaggever. Op de schilden staan het beroep, de naam, en de initialen van de bewoners afgebeeld.
F = Huisnummer
F = House number |
Dodendans
N 52° 22.777 E 004° 38.688
 De paus, een vorst en een boer staan naast elkaar afgebeeld op deze steen, helemaal rechts staat De dood. Zij strijden afzonderlijk om de aandacht van de voorbijganger:
“Ik bid voor u,” spreekt de geestelijke,
“Ik vecht voor u,” zegt de koning, en
“Ik voed u,” zegt de boer.
Maar Magere Hein heft zijn zeis en zegt: “Ik behandel u allemaal gelijk”
De moraal leest men aan de onderzijde van de steen: niemand ontsnapt aan de dood, ongeacht wie men is of wat men doet. Een vertelling die eigenlijk niet uit onze streek komt, maar zijn oorsprong kent in de Italiaanse Renaissance. Een periode waarin door de pest veel mensen stierven.
G = Huisnummer tegenover de steen (stapeltellen)
G = House number across the stone (reduced)
|
Brouwerij 'Het Scheepje'
N 52° 22.883 E 004° 38.733
 Aan de gevel van dit pand is een van de mooiste gevelstenen van Haarlem te zien. De tekst Godt bewaert het schip bleek net niet te passen, waardoor de letters steeds dichter op elkaar zijn gezet.
In dit pand was tot 1916 een bierbrouwerij gevestigd. De tekst verwijst naar de schepen die mout aanvoerden.
H = Aantal kleine gebeeldhouwde stenen boven de ramen
H = The number of small carved stones above the windows |
Jeugdzorg Bouwt
N 52° 23.022 E 004° 38.566
 Deze gevelsteen is een ontwerp van Joost Swarte. Deze zes huizen stonden op de nominatie om te worden gesloopt. Ze zijn gerenoveerd door een bijna tien jaar durend project van de gemeente Haarlem en bureau Jeugdzorg. Zo'n honderd jongeren hebben meegewerkt, terwijl ze tegelijkertijd een opleiding tot bouwvakker volgden.
J = Het laatste cijfer van het jaartal
J = The last digit of the year |
De Witte Hondt
N 52° 22.965 E 004° 38.394
 Niemand weet waar deze steen vandaan komt, wanneer en waarom hij geplaatst is, maar zeker niet in 1863.
K = Aantal ruitvormige raampjes bij de steen
K = The number of diamond-shaped windows near the stone |
Dit is de Gout Smits Camer
N 52° 22.983 E 004° 38.333
 Vanaf 1612 huurde het gilde van goud- en zilversmeden een deel van dit huis. Vanaf 1626 was het hele huis in gebruik voor deze ‘vinders van `t Goutsmitsgilde, omme keuren van haar zilver te proeven ende fineren' Op de gevel werd een gevelsteen aangebracht met de tekst “Dit is de Gout Smits Camer”. De gouden beker stelt de beker van Eloy voor. St. Eloy was beschermheilige van het gilde.
Vanwege renovatie is deze vraag nu niet te zien, het antwoord is: L = 9
|
Barbera Vrouwen Gasthuis
N 52° 22.931 E 004° 38.270
Van het St. Barbera Vrouwen Gasthuis staat alleen het poortje met de prachtige gevelsteen nog overeind, de rest is verdwenen. Op de gevelsteen is het interieur van een gasthuis te zien: een galerij met daarboven ramen. In de bedstee liggen de zieken. Gebruik het ANWB bordje voor het antwoord, niet Google.
M = In welk jaar gerestaureerd (stapeltellen)
M = "Gerestaureerd in XXXX" (reduced)
|
De vergulde Brasem
N 52° 22.955 E 004° 38.112
 Deze steen uit 1640 is geplaatst in huis dat "De vergulde brasem" heette. Bij een verbouwing is de steen verwijderd en terecht gekomen in het Frans Halsmuseum. Nu is de steen terug op de oorspronkelijke plaats.
P = Huisnummer (stapeltellen)
P = House number (reduced) |
De Gouden Leeuw
N 52° 22.912 E 004° 38.072
 Deze steen herinnert aan het Etablissement ‘De Gouden Leeuw' dat hier gevestigd was
Q = situatie is gewijzigd, het antwoord is 3
Q = Situation has been changed, the answer is 3
|
De Spijkermand
N 52° 22.843 E 004° 38.191
 In dit pand was een ijzerhandel gevestigd, vandaar de naam De Spijkermand. De eigenaar heette ‘Van den Broek', hiernaar verwijst ook de steen in het naastgelegen pand.
R= Eerste letter op het blauwe bordje stapeltellen
R= First character on blue shield (reduced)
|
Lijnwaadpakkerij
N 52° 22.762 E 004° 38.116
De steen laat het interieur zien van een Lijnwaadpakkerij, ofwel een linnenpakkerij. De rechter figuur is de klant die een handeltje sluit met de eigenaar van de zaak, terwijl twee andere linnen uit een ton halen en het verpakken in een gereed staande kist. Laken werd in die tijd vaak verpakt in tonnen zodat grote hoeveelheden rollend konden worden verplaatst.
Het vogeltje in het wapenschild stelt een Snip of Snep voor en verwijst naar de familie Snep, die in het achterliggende pand een textiel bedrijf had.
S = Het aantal kleine raampjes boven de steen - 10
S = The number of small windows above the stone - 10
|
Cache
N 52° 2 (L-J) . (B+E) (H-M) (G+P)
E 004° 3 (R+K) . (D+S) (C+Q) (A-F)
|
Banner
 |
<a href="http://coord.info/GC2MZRC" target="_blank"><img src="http://img.geocaching.com/cache/9d8ce180-cba8-48d9-853c-8271c0d45bca.jpg" border="0" /></a> |
 |