Het ontstaan van Urk
Urk is een keileembult in de voormalige Zuiderzee, waarvan het
hoogste punt reikt tot een hoogte van 9 meter boven NAP. Keileem is
een grondsoort dat bestaat uit een slecht gesorteerd mengsel van
keien, grond, zand en leem ( een fijnkorrelig materiaal van
verschillende soorten gesteente ). Vaak worden er ook zwerfstenen
in gevonden. Bij de bouw op Urk zijn veel van deze zwerfstenen uit
de grond gehaald en zijn daardoor terug te vinden op het
landoppervlak. Hieronder staat een foto van zo´n zwerfsteen dat
tijdens de laatste ijstijd ( Saaliën ) naar Nederland is gebracht.
Het is Scandinavische graniet. Het heeft zijn naam te denken aan
het gebied waar het vandaan komt: Scandinavië, een gebied in het
noorden van Europa.
Hieronder staat een kaart van Urk uit 1773 waarop je goed kan
zien waar Urk zich bevond op de Zuiderzee. Urk is ontstaan tijdens
het Pleistoceen ( een tijdvak in het Kwartair van 2,588 miljoen en
11,56 miljoen jaar geleden ) onder verschillende ijstijden, waarbij
landijs allerlei afzettingsmateriaal bracht naar Nederland en zo
een grote rol speelde bij het toekomstige landschap van Nederland.
In het IJsselmeer is een hele boog van deze zogenaamde
keileemopduikingen. Denk maar aan Urk, Schokland, Texel, Wieringa,
de Voorst of Gaasterland.
Als gevolg van de stijgende temperatuur is ten zuiden van deze
eilandenboog, door het smeltende landijs, een meer ontstaan. Dit
meer noemde men later Almere ( Almare ). Door de jaren heen heeft
Almere vele namen gehad: Zuiderzee, Flevomeer & IJsselmeer. De
wateren van Almere speelden een grote rol in het leven van de
mensen op de eilanden. Almere was een bron van veel vis, maar de
woeste wateren zorgden tegelijkertijd voor afkaveling van de oevers
van het eiland. Daardoor werd Urk steeds kleiner en kleiner. Almere
had dus voor de Urkers voor- & nadelen.
Vermoedelijk is Urk en Schokland samen ooit één groot eiland
geweest op het Almare. Hiervoor heb ik verschillende aanwijzingen
kunnen vinden. De kaart die hierboven staat heb ik op internet
gevonden ( zie bronnen ). Het is een kaart uit de 16de eeuw gemaakt
door de Vlaamse kaartenmaker Abraham Ortelius en laat een Nederland
zien uit begin van onze jaartelling. Het laat één groot eiland zien
in Almare. Dit eiland bestond grotendeels uit veen ( vegetatie en
water ). Hiervan zijn nog restanten van terug te vinden in de luwte
( windstille plaats ) van de grotendeels bebouwde heuvel op Urk. Ik
vermoed dat door de felle storm in 1170 door de enorme watermassa
een groot deel van dit oorspronkelijke eiland is weggevaagd. Deze
storm noemt men ook wel de Grote Vloed. Uiteindelijk bleef van dit
eiland twee kleine eilandjes over: Schokland en Urk.
Toen ik hierover hoorde, had ik meteen het vermoeden dat als Urk
en Schokland ooit samen één eiland waren geweest, dat er hiervan
nog steeds verbanden van moeten zijn te zien. Ik dacht meteen aan
het dialect dat wordt gesproken op Urk, het Urkers. Het Urkse
dialect, dat vrij zeldzaam is in Nederland, heeft inderdaad nauwe
verwanten met het dialect dat wordt gesproken in het Noorden van
Schokland. Dit zou een aanwijzing kunnen zijn dat Urk en Schokland
ooit samen één eiland zijn geweest.
Succes met het zoeken naar de cache