Kerk Fransum
Fransum ligt 15 kilometer ten noordwesten van Groningen, op het voormalige eiland Middag in het Westerkwartier. De oudste vermelding van Fransum is van 1285. Aangenomen wordt dat de wierde uit de 5de tot 8ste eeuw stamt. Er zijn echter ook romeinse munten uit de 2de eeuw gevonden.
De naam Fransum heeft tot verschillende verklaringen geleid. Een algemene verklaring is “het heem van Frank”, via Frankshem voerend tot Fransum. Behalve naar de persoonsnaam Frank kan de plaats ook naar de volksnaam, de Franken, zijn genoemd. De op korte afstand van elkaar gelegen wierden Englum, Saaksum en Fransum zouden kunnen verwijzen naar Angelen, Saksen en Franken. Fransum heeft weliswaar de status van kerkdorp bereikt maar voor zover bekend hebben er op de wierde nooit meer dan een boerderij, een woonhuis en een romaans kerkje gestaan. Omstreeks 1840 telden de 2 huizen 20 inwoners.
De wierde heeft een diameter van ca. 275 meter en het hoogste punt is 3.43 meter. Hij is deels afgegraven aan de noordwestelijke, noordoostelijke en aan de zuidoostelijke kant. Het oude kerkenpad, dat door de weilanden slingerde, is niet of nauwelijks meer zichtbaar. Tot ver in de 20ste eeuw kon men er alleen maar over deze stenen voetpaden door de weilanden of langs een onverharde doodlopende weg komen. Inmiddels is er een verharde weg en heeft men mooie fietspaden, al slingerend door de weilanden rondom Fransum, aangelegd.
Het kerkje dateert uit het begin van de 13de eeuw. Het is een eenbeukige kerk met driezijdig gesloten koor en een dakruiter met achtkantige lantaarn. Het schip werd in het begin van de 13de eeuw gebouwd. Het koor met gotische vensters en de westgevel dateren uit de eerste helft van de 16de eeuw. De dakruiter werd in 1809 toegevoegd en bevat een klok uit 1704. In de kerk staat een gemetselde preekstoel van bak- en natuursteen, rustend op een vroeg gotisch kapiteel. Deze preekstoel dateert uit het tweede kwart van de 16de eeuw.
Sinds 1909 is de kerk niet meer in gebruik als bedehuis, waardoor het onderhoud ook stil kwam te liggen.
In de jaren ’30 is er sprake van geweest om de kerk te schenken aan het openluchtmuseum te Arnhem. Het museum zou voor de afbraak, het vervoer en daarna voor het herstel van de weg zorgen. Nadat men jaren niets meer van het museum hoorde, werd van schenking aan het museum afgezien.
De kerk raakte steeds meer in verval. Door grote inzet van Jhr. R. Feith, welke correspondent van het Rijksburo voor de Monumentenzorg en tevens bestuurslid van zowel de Stichting “Het GroningerLandschap”, als de historische vereniging “Stad en Lande” was, werd er in 1948 eindelijk begonnen met de restauratie.
In 1950 was de restauratie voltooid.
Van 1953 tot 1965 heeft het kerkje dienst gedaan als bezinningscentrum, onder leiding van Ds. Smits. Hierna werd het weer stil op Fransum.
In 1968 werd het kerkje overgedragen aan de Nederlandse Monumentenstichting te Den Haag, welke in 1971 het beheer en onderhoud overdroeg aan de Vroedschap Fransum. Dit is een vereniging voor Huismuziek. Sinds 1994 is dit Stichting Vroedschap Fransum. Deze stelt zich ten doel zoveel mogelijk mensen van de akoestisch prachtige ruimte gebruik te laten maken.
In 1979 werd de kerk door de Stichting Oude Groninger Kerken overgenomen van de Nederlandse Monumentenstichting.
In 1994-1995 werd de binnenkant van de kerk gerestaureerd. Hierbij werd ook een centrale verwarming geïnstalleerd, waardoor het in de winter een stuk aangenamer werd om er te musiceren. In december 1999 werd er een nieuwe luidklok van 450 kg. opgehangen, welke zaterdags om 12.00 uur geluid wordt. Nog mooier zou zijn als hij elke dag, net als vroeger, om 12.00 uur geluid zou worden. Maar dan moeten zich daar wel vrijwilligers voor aanmelden.
De kerk is door de gemeente Zuidhorn erkend als trouwlocatie voor het sluiten van een burgerlijk huwelijk.
Ook wordt de kerk verhuurd voor allerlei activiteiten, meestal met muzikaal accent, daar de kerk met voortreffelijke akoestiek zich daar bij uitstek voor leent.
Het maximaal aantal toegestane personen is 75.
De Stichting Vroedschap Fransum kun je benaderen voor inlichtingen over de verhuur.
In principe is het kerkje altijd open voor bezoekers (tenzij deze verhuurd is). Kijk gerust even binnen.
De cache ligt ergens aan de achterkant van het kerkje. Mits er geen activiteit plaatsvindt is deze rustig te loggen.
De cache biedt genoeg ruimte voor tb’s, goodies enz.
Veel plezier met het zoeken op dit historische plekje!