Śladami Piaseczyńskich Żydów - Getto Traditional Cache

Jesienią 1940 roku naziści utworzyli w Piasecznie getto, zlokalizowane w rejonie ulic: Świętojańskiej, Jerozolimskiej, Topolowej, Czajewicza i Krótkiej. Stłoczono w nim około 2.500 osób pochodzenia żydowskiego, w tym także deportowanych z pobliskich miejscowości oraz z Łodzi i Garwolina. Likwidacja getta była realizowana stopniowo. Około półtora tysiąca osób Niemcy wysiedlili do Warszawy już w grudniu 1940 roku. Pozostałych deportowano do Warszawy w pierwszych miesiącach 1941 r. Większość z piaseczyńskich Żydów podzieliło tragiczny los mieszkańców getta warszawskiego.

Żydzi piaseczyńscy podczas wojny Już w pierwszych miesiącach wojny hitlerowcy oznakowali wszystkie żydowskie przedsiębiorstwa oraz warsztaty rzemieślnicze w Piasecznie oraz kazali pomalować na kolor żółty drzwi wszystkich domów w których mieszkali Żydzi. W 1940 w Piasecznie mieszkało około 3500 osrób pochodzenia żydowskiego (w tym około 1000 stanowiło ludność będąca uchodźcami z innych miejscowości). W styczniu 1940 w celu organizacji oraz kontaktów z okupantem powołano Radę Żydowską (Judenrat) liczącą 12 członków. 15 stycznia 1940 został zorganizowany Komitet Koordynacyjny Dożywiania Ubogiej Ludności Żydowskiej którego przewodniczącym został Boruch Higier.

Powstanie getta

1 sierpnia 1940 burmistrz Piaseczna porozumiewając się z przewodniczącym Rady Żydowskiej przedstawił Kreishauptmannowi planowane przesiedlenia żydowskich mieszkańców miasta do specjalnej, osobnej dzielnicy. W tej sprawie Rada Żydowska starała się wykazać bezzasadność planów administracji niemieckiej występując dnia 23 lipca z memoriałem do Kreishauptmanna. Nie zachowały się żadne dokumenty zawierające dokładną datę przesiedlenia Żydów do osobnej dzielnicy. Wiadomo że przeniesienie nastąpiło w listopadzie 1940 roku. Dnia 15 października 1941 roku Gubernator generalny Hans Frank wydał w Warszawie rozporządzenie o karze śmierci na Żydów opuszczających tereny getta oraz na Polaków udzielających im pomocy. Było to tzw. trzecie rozporządzenie o ograniczeniach pobytu w Generalnym Gubernatorstwie i odwoływało się do dekretu Hitlera z 12 października 1939 roku. W art. I p.4b karze śmierci podlegali zarówno Żydzi opuszczający teren getta jak również osoby pomagające uciekinierom oraz ich ukrywające. Śmierci podlegały również osoby zachęcające do takich aktów, a czyn usiłowany karany był tak samo jak dokonany.

Teren getta

Wg początkowych planów getto w Piasecznie miało zostać utworzone w rejonie ulic: Gruzowej, Kauna, Kilińskiego, Sierakowskiego, Wąskiej, Żabiej, Staszica, Wschodniej i Niecałej. Po znacznych zmianach usytuowano je w rejonie ulic: Świętojańska, Jerozolimska, Topolowa, Czajewicza, Krótka które znajdowały się w południowej części miasta. Likwidacja getta Na przełomie 1940 i 1941 Niemcy postanowili zlikwidować getto w Piasecznie przesiedlając jego mieszkańców do getta warszawskiego. Pierwsza cześć ludności w liczbie 1500 Żydów opuściła swoje domy już na początku grudnia 1940. Pozostała cześć znalazła się w Warszawie w połowie lutego 1941. Wśród przesiedlonych był rabin Piaseczna a zarazem ostatni rabin getta warszawskiego cadyk Kelman Szapiro. Likwidacja następowała szybko. Żydom pozwalano zabierać ze sobą tylko to co sami mogli unieść w ręku. Przed wyjazdem zabierani byli oni do łaźni miejskiej przy ulicy Sierakowskiego 11 gdzie przymusowo oddawali oni swoje rzeczy w tym dokumenty których potem z powrotem nie otrzymywali. Opuszczone przez Żydów domy szybko zajęte zostały przez przesiedlonych z Pomorza Polaków będących więźniami obozu przejściowego w Potulicach pod Bydgoszczą.

Bibliografia Źródło: Ewa Bagieńska, Włodzimierz Bagieński: Szkice z dziejów miasta Piaseczna.