Poldermuseum Gemaal de Hooge Boezem achter Haastrecht
Gemaal de Hooge Boezem achter Haastrecht
In Poldermuseum Gemaal de Hooge Boezem achter Haastrecht beleeft u 1000 jaar watergeschiedenis. U vindt er van alles over het ontstaan van de polders, de geschiedenis van de molens en de stoomgemalen. Een dia-geluidshow, een expositie 'Water, vroeger, nu en later', draaiende machines in de originele pompruimte en een enthousiaste rondleider onthullen het waterverleden van de streek.
Het museum is open op
april t/m september:
maandag t/m vrijdag: van 12.00 tot 15.00 uur
zaterdag: van 11.00 tot 15.00 uur
zon- en feestdagen: gesloten
De cache is ook buiten openingstijd bereikbaar !
Naast de voordeur hangen folders met info over het gemaal.
SVP voorzichtig loggen, om te zorgen dat de cache ook voor anderen beschikbaar blijft
Vooraanzicht sinds 1913. In de voortuin lag bij de Lopikersluis een ´maalkolk´, een buffervijver via welke het opgevoerde Vlistwater naar de Hollandsche IJssel werd getransporteerd.
Er is een 'natte' maquette die de bemaling van het omliggende gebied in verschillende tijdperken aanschouwelijk maakt.
De vroegere machinisten woning staat tegenover het gemaal .
Een blik in het pomphuis.
Stoombemaling krijgt de wind mee
Het voormalige stoomgemaal ‘Gemaal de Hooge Boezem achter Haastrecht’ is een overblijfsel van de revolutie in de bemalingstechniek van de 19e eeuw. Het was de tijd dat bemaling met windmolens geleidelijk werd afgeschaft en polderland zelfs in het vroege voorjaar al drooggemalen kon worden; de stoommachine was uitgevonden en doet haar werk ook bij windstilte. Stoombemaling kreeg ‘de wind mee’.
Van hulpstoomgemaal naar volledige stoombemaling
Gemaal de Hooge Boezem achter Haastrecht is in twee stappen tot stand gekomen. Het begon in 1872 als stoomgemaal met één stoommachine en een schoepenrad. Het was een ‘hulpstoomgemaal’, bedoeld ter ondersteuning van de windmolenbemaling die al 400 jaar in bedrijf was. De molens maalden het Vlistwater eerst op van de Vlist naar een stuk land dat door een kade was omgeven, de zogenoemde Hooge Boezem achter Haastrecht. Het water was daar dan zo hoog dat het via een sluis onder vrij verval naar de Hollandsche IJssel kon afvloeien, wanneer het water daar laag stond. Met de bouw van het gemaal werd het Vlistwater vanaf 1872 langs twee wegen naar de IJssel gebracht: via de Hooge Boezem en via het schoepenrad door stoomkracht.
Veertig jaar later was het tijd voor een nieuwe fase in de bemalingsgeschiedenis. De afvoer van water via de Hooge Boezem stagneerde steeds meer. Al rond 1860 was namelijk westelijk van Haastrecht een sluis in de Hollandsche IJssel gebouwd en hierdoor kwam er oostelijk van de sluis (aan de Haastrechtse kant) geen laag tij meer voor.
Het ontbreken van de getijdewerking bemoeilijkte de afwatering van de Hooge Boezem op de IJssel; in feite was dit mede de aanleiding geweest voor de bouw van het hulpstoomgemaal in 1872. De bodemdaling schreed intussen verder voort waardoor de met bemaling te overbruggen hoogte toenam. In 1913 is besloten over te gaan op volledige stoombemaling. De windbemaling werd gestaakt. Het gemaalgebouw in zijn huidige verschijningsvorm dateert uit die tijd (1913).
Het gemaal is sinds 1992 niet meer in werking. Vier nieuwe gemalen namen in de Lopikerwaard de taak over van 16 oude, waaronder die van Gemaal de Hooge Boezem achter Haastrecht.
Achteraanzicht van het het gemaal
Het oorspronkelijke hulpstoomgemaal (1872) kende twee zadeldaken en een uitbouw met schoepenrad aan de westzijde (hier niet in beeld). De schoorsteen stond aan de voorzijde. Aan de achterzijde de kolenloods.