|
(PL) Zapraszam na krótki spacerek około Pałacu Bogusławskiego przy ul. Żelaznej 97.
Budynek ten sięga swą historią przełomu XVIII i XIX wieku. Dokładną datę powstania nie znamy, ale wiemy, że w 1780 roku występował tu pewien wyjątkowo zręczny XVIII-wieczny szarlatan, który tego samego roku w Warszawie założył egipską lożę wolnomularską. Może właśnie tym zdarzeniem są inspirowane płaskorzeźby od strony ulicy Żytniej. Innym niemym świadkiem dzialalnośći loży "Świątynia Izis" byl kamień niedawno odnaleziony w ogrodach pałacyku:
|
|
 |
Kamień znależony w ogrodach / Stone found recently in the gardens.
W 1791 roku plac pod pałacem zakupił Wojciech Bogusławski - dramatopisarz, aktor, reżyser, „ojciec teatru polskiego”, propagator idei oświeceniowych, wolnomularz i rzecznik Stronnictwa Patriotycznego oraz jeden z licznych współzałożycieli i współtwórców Uniwersytetu Warszawskiego. W 1807 roku zakończona została budowa parterowego pałacu.
„Mały, ale wygodny,… – taki napis wyrył na frontonie swojego domu w Ferrarze włoski poeta Ludovico Ariosto, dodając ponadto: "…nieszpetny, niezawadzający nikomu, własnym sumptem zbudowany". Bogusławski, stawiając rezydencję przy Żelaznej w 1807 r., wybrał z tej inskrypcji tylko trzy pierwsze słowa. A w tym "małym, ale wygodnym" domu był duży salon z kominkiem, sypialnia, gabinet z biblioteką i wyjściem na ogród z oranżerią, ze statuami Wenery i Apolla, a za nimi stal drewniany dworek. Do głównego budynku przylegały dwie oficyny, w lewej mieszkała służba, a w prawej była powozownia i stajnia dla pięciu koni. Przylegający do budynków ogród był podzielony na dwie części, w pierwszej z nich stały rzeźby związane z mitologią grecką, druga zaś była utrzymana w stylu angielskim. Nie wiadomo kto był autorem założenia architektonicznego zarówno pałacu, jak i ogrodu, przypuszcza się jednak, że mógł nim być blisko związany z Bogusławskim Bonawentura Solari. Z pierwotnej wersji pałacu zachowały się dwa portyki podtrzymujące oba balkony: dwukolumnowy w fasadzie i czterokolumnowy w elewacji ogrodowej. Oryginalny jest również podział elewacji pionowymi pasami i układ wnętrz oraz elementy zdobnicze – stylizowane maski teatralne. W pałacyku zachowany jest salonik z kominkiem, na którym widnieje monogram króla St. A. Poniatowskiego, są tu również pamiątki po arcybiskupie Felińskim.
Bogusławski nie cieszył się długo swym pałacem. Zadłużony, musiał się już w 1822 roku rezydencji pozbyć. Ta została zlicytowana a w 1825 roku właścicielem został warszawski architekt Karol Henryk Galle. Rok później rozpoczęła się przebudowa, a wiele jej efektów można do dziś.
Nowy właściciel zmarł niestety tuż po zakończeniu prac w 1829 roku. W 1862 roku właścicielem tego miejsca został ksiądz Julian Feliński. Faktycznie zarządzał tym jednak jego brat - arcybiskup Zygmunt Szczęsny Feliński. Z jego to inicjatywy powstały tu szkoła i sierociniec prowadzone przez Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Marii. Na dziedzińcu ustawiono figurę Matki Boskiej Niepokalanej dłuta Andrzeja Pruszyńskiego. Po wybuchu powstania - 22 stycznia 1863 r. - abp Feliński, gdy powiedział non possumus rosyjskiemu zaborcy, został zesłany do Jarosławia nad Wołgą. Dzień przed opuszczeniem stolicy pod eskortą carskiej policji, 12 czerwca 1863 r., przyszedł na Żelazną pożegnać się z siostrami i poświęcić przed pałacem statuę Niepokalanej. - Mamy pewność - mówią siostry - że Niepokalana nieustannie opiekuje się nami. Całe miasto leżało w gruzach, a figura po dziś dzień stoi w tym samym miejscu, nietknięta przez dziejowe zawieruchy.
Gdy carat likwidował polskie szkoły, przełożona domu, m. Florentyna Dymman, zorganizowała szwalnię dla dzieci i sierociniec. Od 1904 r. siostry znowu mogły prowadzić szkolę i ochronkę. W czasie I wojny światowej zaś w domu zgromadzenia był szpital dla rosyjskich żołnierzy. W latach międzywojennych siostry ponownie otworzyły szkołę. Tajne nauczanie natomiast podjęły w okresie okupacji hitlerowskiej. W czasie wojny stał pałac przy murze getta i był miejscem schronienia żydowskich dzieci (11 dziewczynek), tędy też wiodła droga przemycania dzieci żydowskich na stronę aryjską. W czasie Powstania Warszawskiego Pałac zajmowali powstańcy a naprzeciw niego, w Szpitalu św. Zofii, mieli swoje "gniazdo" Niemcy. Ostatecznie pałac został spalony i siostry zakonne wywieziono do obozu w Ravensbruck.
Po zakończeniu wojny budynek został odbudowany wg. projektu Beaty Trylińskiej. W pierwszych powojennych latach Siostry prowadziły tu półkolonie dla ok. 200 dzieci. W latach 1962-1989 znajdujące się tu przedszkole prowadzili świeccy. Od 2007 roku na dziedzińcu stoi pomnik Zygmunta Szczęsnego Felińskiego. Obecnie znajduje się tu Dom Generalny Zgromadzenia i przedszkole.
W blizkiej okolicy pałacu jest jeszcze jeden budynek z ciekawą historią. To Żelazna 103. Tutaj od lipca 1942 r. znajdował się areszt i komenda policji kierującej akcją wysiedleńczą z getta (tzw. Befehlstelle Sipo). W piwnicy był areszt i katownia, w której zamęczono na śmierć tysiące Żydów z warszawskiego getta. 23 kwietnia 1943 r. grupa żydowskich powstańców próbowała odbić stąd więźniów. Niemcy odparli atak, zabijając większość uczestników akcji. Budynek jest widoczny jako trzeci z lewej na tym zdjęciu z czasów powstania warszawskiego. Wtedy przed kamienicą na Żelaznej było stanowisko Niemców. Ciekawym szczegółem na zdjęciu to ogromna ilość amunicji jakie to stanowisko zużyło, co dobrze widać po prawej stronie po ilości pustych wyrzutni.
Żelazna 103 – trzecia z lewa / third from the left
Droga do skrzynki:
Etap 1: Tabliczka
Stojąc na współrzędnych waypointa S1 powinieneś dostrzec po prawej stronie na dole małą miedziana tabliczkę na której jest informacja o tym kto opiekuje się tym miejscem oraz trzy liczby – jedna jednocyfrowa (=A) i dwie dwucyfrowe ( B = Zsumuj pierwsze cyfry z liczb dwucyfrowych i odejmij od tej sumy sumę drugich cyfr z liczb dwucyfrowych)
Etap 2: Napis
Stojąc na współrzędnych waypointa S2 powinieneś widzieć napis nad frontowym dwukolumnowym portykiem. Ile razy powtarza się w nim litera A? (=C).
Etap 3: Płaskorzeźby
Współrzędne waypointa S3 wskazują na miejsce z którego powinieneś widzieć płaskorzeźbę na której są pewne stworzenia. Stworzenia pierwotnie pochodzą z egipskiej mitologii. Jak się takie stworzenie nazywają? D = Ilość liter nazwy stworzenia (użyj liczbę pojedynczą) razy liczba tych stworzeń na płaskorzeźbie.
Etap 4: Brama / The gate
Stojąc na współrzędnych waypointa S4 powinieneś być w pobliżu bramy na której są 2 daty ważne dła pałacyku i przyległych zabudowań. Ile razy powtarza się w tych datach cyfra 5? (=E)
Współrzędne finału:
N 52° 14.CAB
E 020° 59.EDD
Kesz jest częścią luźnej serii „Conspiracy theory” na temat Teorii spiskowych. Logbook zawiera wskazówkę do „dużego” bonusa 
Conspiracy theory / Teoria spiskowa **Bonus* . Wskazówką jest znak (W) oraz odległośći w metrach. Nie zapomnij zapisać sobie znaki i metry!
(EN) I would like to invite you for a short walk around Bogusławski Manor on Żelazna Street 97.
This building has a history dating back to the late eighteenth and early nineteenth century. The exact date of its foundation is not known, but we know that in 1780 a very slick eighteenth-century charlatan appeared in this place. In the same year he has founded the Egyptian Masonic lodge in Warsaw. Maybe this is the event, which inspired author of reliefs you can see from the Żytnia street.
In 1791 Wojciech Bogusławski - playwright, actor, director, and "the father of Polish theater", promoter of the ideas of the Enlightenment, freemason and spokesman for the Patriotic Party and one of the many co-founders of the University of Warsaw, bought the land and in 1807 he has completed the construction of one-story palace. </ P>
"Small but comfortable, ... - the inscription Italian poet Ludovico Ariosto engraved on the front of his home in Ferrara, adding further:" ... not ugly and not obstructive, all built on their own expense. " Bogusławski chosen for inscription only the first three words. And in this "small but comfortable" home there was a large living room with fireplace, bedroom, study room with library and access to the garden from the conservatory, with statues of Venus and Apollo, followed by the steel wooden country house. Adjacent to the main building, there were two outer buildings. Servants lived in the left and the right was housing carriages and stables for five horses. Garden was divided into two parts, in the first there were sculptures related to Greek mythology, the other part was kept in the English style. It is not known who was the author of the architectural foundation of both the palace and the garden, however it is believed , that it could be architect closely related to Bogusławski - Bonaventure Solari. From the the original version of the palace two porches, two balconies, two columns on the facade and a four in the garden façade survived as well as division of the façade with vertical stripes and interior layout with decorative elements - stylized theatrical masks. In the palace there is also lounge with an original fireplace, which bears the monogram of King St. A. Poniatowski, and also souvenirs after Archbishop Felińskim.
Bogusławski did not enjoyed his palace for long. Heavily in debt, he had to rid of residence in 1822. It was auctioned in 1825. New owner was Warsaw architect Charles Henry Galle. A year later rebuilding has began, and many of its effects can be seen today.
New owner sadly died just after its completion in 1829. In 1862 the owner of the place was Father Julian Feliński. In fact, manor was managed by his brother - Archbishop Zygmunt Szczęsny Feliński. By his initiative school and an orphanage was created and run by the Franciscan Sisters of Mary Family. The statue of Virgin Mary by Andrzej Pruszyński was set in the courtyard. After the outbreak of the uprising - in January 22nd, 1863 - Archbishop Feliński was sentenced and sent to Yaroslavl on the Volga, when he said “no” to Russian tyranny. The day before leaving the capital, escorted by the tsarist police, June 12, 1863, he came to say goodbye to the sisters at Żelazna street and to bless the statue. - We are sure - say sisters - the Virgin Mary is constantly looking after us. The whole city was in ruins, and the figure to this day stands in the same place, untouched by the historical turmoil.
When tsar liquidated Polish schools, local superior, mother Florentyna Dymman, organized sewing for children and orphanage. Since 1904, the sisters were once again able to operate a school and an orphanage. During the First World War there was a hospital for Russian soldiers. In the years between two wars the sisters opened a school again. During the Nazi occupation sisters were teaching secretly as schooling was banned in Poland. The palace stayed by the ghetto wall, and it was a place of refuge for Jewish children (11 girls), this way were also many Jewish children smuggled to the Aryan side. During the Warsaw Uprising uprisers held the palace and in front of it at the Hospital of St. Sophie Germans had their positions. Finally, the palace was burnt and nuns were deported to the camp at Ravensbruck.
After the war, the building was rebuilt per project by Beata Tryliński. In the early post-war years Sisters led here semicamps for about 200 children. In the years 1962-1989 there was a nursery led by laics. Since 2007, is a statue of Zygmunt Szczęsny Feliński in a courtyard. Palace now houses the General Assembly House and kindergarten.
In near surrounding of the palace there is another building with an interesting history. It is Żelazna street 103. Here, since July 1942 there was a police station directing the action of detention and deportation from the ghetto (it was called Befehlstelle Sipo). In the basement there was a prison and torture chambers in which thousands of Jews from the Warsaw ghetto were tortured to death. In April 23rd, 1943, a group of Jewish rebels tried to recapture the prisoners here. Germans repelled the attack, killing most of the Jews in the action. The building is seen as the third from the left in above photo from the time of the Warsaw Uprising. An interesting detail in the picture is a huge amount of ammunition that was consumed by this nazi position - it is clearly visible on the right – you can notice huge number of empty launchers.
The way to the cache:
Stage 1: Small Plaque
Standing on coordinates of the waypoint S1 you should be able to see small copper plaque. It is bit lower on the right side of the memorial. On the plaque there is an information about who takes care of the place and there are also three numbers - one one-digit (= A) and two two-digit (B = Sum of the first digits - Sum of second digits)
Stage 2: Inscribtion
Standing on the waypoint (S2) coordinates you can see an inscription above the front two-column portico. How many times letter A is repeated there? (= C).
Step 3: Relief
Waypoint coordinates indicate the place from which you should see the relief on which there are some creatures. Creatures originally come from Egyptian mythology. How is such creature called? D = Number of letters (using the singular form) + 1.
Step 4: Gate
Standing on the waypoint coordinates S4 you should be near the gate with two dates important to the palace and adjacent buildings. How many times is digit 5 repeated in these dates? (= E)
Final coordinates:
N 52 ° 14.CAB
E 020 ° 59.EDD
Cache is a part of somehow loose series „Conspiracy theory”. Logbook contains hint for the Conspiracy theory / Teoria spiskowa **Bonus*. The hint is a character (W) and distance in metres. Do not forget to write it down!
Congratulations to:
FTF: Pen-y-Cat, rommyraf
STF: wiedź.ma.ruda
TTF: ZuaKoza
