Cache aan de samenvloeiing van de Zenne's.

De Zenne: het kloppend hart.

Eppegem, Weerde en Zemst zijn echte Zennedorpen.
De ligging aan het water was van groots belang voor het ontstaan van de dorpen.
De winterse overstromingen van de rivier zetten een vruchtbare sliblaag af op de weilanden waardoor de weiden in de zomer als hooiland konden worden gebruikt en in het najaar dienden voor de naweiding van het vee.
Naast de landbouw, veeteelt en visvangst pikten de bewoners ook nog een graantje mee van de bloeiende handel op de rivier, getuige hiervan de middeleeuwse sluistoren van Weerde, de Zenne was immers een belangrijke handelsverbinding met Brussel.

De Zenne: een last, een ziekte, een stinkend kwaad

Vanaf de 19de eeuw begint de Zenne voor de Zennedorpen meer en meer een last te worden.
Overstromingen komen vaker voor, ook buiten de winter, en de schade aan de landbouw wordt steeds groter.
De belangrijkste oorzaak was het gebrek aan onderhoud van de rivier en haar dijken. Maar er waren structurele oplossingen nodig: een bijkomende doorlaat aan de watermolen van Weerde moest de grootste waterellende verhelpen. Ook de kwaliteit van de Zenne gaat jaar na jaar achteruit. De stroomafwaartse gemeenten na Brussel begonnen zich zorgen te maken. Vilvoorde protesteerde al in 1859 tegen de toenemende vervuiling. De gemeenten Eppegem, Weerde en Zemst doen een jaar later hetzelfde (nu net 150 jaar geleden). De oorzaak was duidelijk: ruim 250.000 inwoners loosden hun afvalwater in de rivier.
Door de vervuiling eisten de periodieke overstromingen een steeds zwaardere tol.
Het debiet van de rivier was zo zwak dat het niet meer volstond om het product van 45km riolering af te voeren.
Een cholera-epidemie brak uit; in 1866 stierven in Brussel 3.500 mensen.
Ook in Weerde moet de epidemie zwaar hebben toegeslagen.

Op zoek naar een oplossing

Een commissie werd aangesteld om het probleem in de hoofdstad aan te pakken.
Brabant stelde slechts één voorwaarde: de uitgevoerde werken mochten de situatie voor de stroomafwaartse gemeenten niet verergeren. (Een status-quo voor de Zennedorpen zou dus voldoende zijn!)
Ingenieur De Rode stelde in 1869 zijn definitieve ontwerp voor.
De komende jaren zou de stad Brussel de Zenne rechttrekken, verdiepen en verbreden tot aan de provinciegrens, er zouden nieuwe bruggen worden gebouwd en de bestaande verbreed en de dijken werden verhoogd.
Het meest opvallende werk was het graven van een afleidingskanaal tussen Eppegem en Zemst in de vallei van de Leibeek; de afleiding van de Zenne.
In 1875 waren de werken grotendeels voltooid, maar de tegenstand was niet weg, integendeel.
Vooral de nieuwe Afleiding van de Zenne was omstreden.
Brussel had dit afleidingskanaal tussen Eppegem en Zemst laten graven omdat het goedkoper was dan het verbreden, rechttrekken en indijken van 6 kilometer oude Zenne in Weerde.
Maar de afleiding zou nooit worden gebruikt!
En omdat de broodnodige werken aan de oude Zenne niet waren uitgevoerd, verergerde de situatie voor Eppegem, Weerde en Zemst, ondanks alle mooie beloften.

Einde van de jaarlijkse waterellende

In onze streek stroomde het afvalwater van een half miljoen mensen in open lucht.
De geur was ondraaglijk, maar de geurhinder was nog het minste kwaad.
Al snel werd duidelijk dat de vervuiling een echt gevaar betekende voor de gezondheid.
De Zenne veroorzaakte de ene na de andere epidemie.
De zuigelingensterfte in Weerde lag in het begin van de 20ste eeuw een pak hoger dan gemiddeld.
Het werd hoog tijd dat de Staat de werken aan de Zenne tussen Eppegem en Zemst zou starten.
Het struikelblok was de afleiding van de Zenne.
Door de moerassige grond waarin ze was gegraven zakten dijken in “zelfs zonder dat er druk werd uitgeoefend”.
Het ontwerp met afleiding van de Zenne was klaar in 1906, maar de werken werden pas gestart in 1935.
Het afleidingskanaal zou een bedding in gewapend beton krijgen en de Zenne wou worden verbreed van Eppegem tot Zemst, grotendeels langs de afleiding van de Zenne, die uiteindelijk kon worden gebruikt waarvoor ze was gegraven. Het gebruik van de afleiding van de Zenne betekende het einde van de jaarlijkse waterellende.
Enkel bij uitzonderlijke weersomstandigheden zou de rivier nog buiten haar oevers treden.

De Zenne: ooit terug als vroeger!

De rivier overstroomde dan wel niet meer, zuiver was ze ondertussen nog niet.
De ommezwaai komt er in het laatste kwart van de 20ste eeuw.
In de jaren 1980 start het Vlaams gewest met de uitbouw van een zuiveringsinfrastructuur binnen het Zennebekken.
Het rioolwaterzuiveringsstation in Grimbergen, in werking sinds 2007, is de bekroning van het algemeen zuiveringsplan van de rivier.

Plaats de cache terug waar en hoe je hem vond, alstublieft.