De eerste berichten van joods leven in Nijkerk komen van het begin van de 17e eeuw waarin een aantal Joden tabak gingen verbouwen en verhandelen. In 1650 was de gemeenschap zo groot dat er aan de Hoogstraat een eigen begraafplaats werd gekocht. Deze bestaat niet meer. I.v.m. de aanleg van de nieuwe weg en tunnel naar de wijk Paasbos zijn de graven geruimd en herbegraven op de Joodse begraafplaats te Nijkerkerveen. Aan het begin van de 18e eeuw kwam er een belangrijke joodse familie vanuit Italië naar Nederland, deze familie werd naar hun afkomst ‘Italiaander’ genoemd. In hun huis werden de eerste synagoge-diensten gehouden volgens de z.g.n. Sefardische (Portugese) gebruiken. Later kwamen er meer Hoogduitse joden naar Nijkerk. Hun aantal overtrof uiteindelijk die van de Sefardische joden. In 1801 werd een nieuw synagoge aangekocht op het Singel en enkele jaren later werden beide gemeenten (Sefardisch en Hoogduits) samengevoegd. Een heel oude Thora-rol uit Italië werd meegenomen naar deze synagoge. Deze oude rol bestaat nog steeds. In 1848 werd een Joodse school opgericht die later verhuisde naar de door de leraar aangekochte woning, die hij na enkele jaren uitbreidde tot een mooie school. Aan het begin van de 19e eeuw kreeg Nijkerk naam als centrum van Thora en Talmoed studie. Dit liep door tot ver in de 20e eeuw.
En zo is het voor Morie, die werd geboren op 25 oktober 1927, altijd geweest: de synagoge en de school en het rustige Nijkerk waar de joden een geheel eigen en gewaardeerde plek hadden. Tot het oorlog werd en Duitsland het neutrale Nederland binnen viel.
De Familie de Liever bewoonde een fraai pandje in Nijkerk dicht bij de Grote Kerk. Morie heeft vast veel gelopen rond de kerk, via de markt op het plein naar de haven en door naar de Raadhuisstraat. Kijken bij de boten of de touwslagerij. Of via de Singel naar de synagoge en door de weeks naar school. Hij was een echte Nijkerker. De Familie de Liever besloot om niet onder te duiken, maar zich gehoorzaam te voegen naar het (Duitse) gezag. Zij meldden zich dan ook in mei 1943 bij het station Nijkerk alwaar zij zelf (!) een kaartje kochten naar Vught, in de veronderstelling dat zij ergens in Duitsland te werk gesteld zouden worden. Het station is het laatste wat zij van Nijkerk zagen – of het moet, vanuit de trein, de fraaie witte toren zijn geweest die almaar kleiner werd. Na een korte periode werden zij via Westerbork, per trein vervoerd naar Sobibor. De dag van hun aankomst (11 juni 1943) zouden zij geen van allen overleven. 48 van de 60 Nijkerkse Joden kwamen niet meer terug.
Voor meer informatie over de joodse gemeenschap verwijs ik graag naar de studie van Ab van Straalen “Van Jubileum…tot catastrofe” die te downloaden is van www.oudnijkerk.nl
Lees verder: 'Morie' van Arie Kok, het boek dat aan de basis van deze cache staat.
Met de goede antwoorden vult u onderstaande formule in. Na even lopen komt u op een laatste belangrijk punt uit het leven van Morie aan. Hier wordt een fors contrast met zijn leven in beeld gebracht.
Wees bedacht op publiek en wees voorzichtig bij het pakken en terug plaatsen van deze cache. De cache is met toestemming van de gemeente Nijkerk geplaatst.
N52º DE.CA(D+F) E 005º. 2(2A+D).(F+G)(2E+G)C