In de winter van 1854 / 1855 was er op het hele continent sprake geweest van een strenge vorst. Bovendien kregen veel gebieden in het noorden van Europa in januari vervolgens te maken met stevige stormvloeden, waardoor het peil in de rivieren nog verder opgestuwd werd. Toen dit water in de weken daarop langzaam weer bevroor, lag er een ongekende hoeveelheid ijs in de Europese rivieren.
In de laatste paar dagen van februari trad in Duitsland vervolgens op grote schaal de dooi in. In Nederland bleven de rivieren op sommige plekken echter bevroren of raakten zij verstopt met ijsschotsen, met als gevolg dat al het Duitse smeltwater het rivierpeil al snel opstuwde. Zo raakte de Rijn op 5 maart 1855 verstopt achter een ijsdam en bereikte de waterstand al snel ruim zes meter boven NAP. Met spoed werd door de lokale bevolking geprobeerd de dijken tijdelijk te verhogen, maar dit bleek tevergeefs.
Gelderse Vallei
In de nacht van 5 op 6 maart bereikte de Rijn een peil van bijna 7 meter boven NAP, waardoor de rivier op sommige plekken inmiddels over de verhoogde dijken heen stroomde. In de gehele Gelderse vallei luidden die nacht daarom de noodklokken en klonken er kanonschoten om de bevolking te waarschuwen, aangezien een dijkdoorbraak onvermijdelijk leek.
Het bleek uiteindelijk de juiste beslissing, want rond 1 uur ’s nachts kwam de ijsmassa in de Rijn plots in beweging. De druk op de dijken werd hierdoor te groot en al snel sloeg het water een gat van 150 meter breed in de Grebbedijk. Het gevolg was een grote vloedgolf die binnen de kortste keren grote delen van de Gelderse Vallei onder water zette.
Ondanks de uitgebreide voorbereidingen en de noodsignalen eiste de Watersnood van 1855 toch een aantal slachtoffers. De meeste mensen hadden die nacht namelijk hun toevlucht gezocht tot de daken, maar veel huizen bleken niet bestand tegen de enorme kracht van de vloedgolf. Enkele slachtoffers werden met dak en al meegesleept door het water en verdronken. Naar schatting kwamen er die nacht in totaal 13 mensen om het leven. (http://www.historici.nl/Nieuws/Actueel/watersnood).
Veel inwoners van Veenendaal vluchten naar de hoger gelegen Oude Kerk aan de Markt en werden van daar verder geevacueerd naar o.a. Utrecht waar ze in de Geertekerk werden opgevangen. Een aantal Veenendalers zochten echter elders onderkomen, zo ook Gerrit van Wijk, een varkenskoopman. Hij vertrok een aantal dagen na de dijkdoorbraak met gezin op een boot om naar familie in Amerongen te gaan. Na enkele meters gevaren te hebben sloeg het noodlot toe. De boot werd door de wind en stroming gegrepen en sloeg om. Alle inzittenden kwamen in het water terecht en een aantal leden van het gezin van Gerrit van Wijk verdronken. De rest kon zich redden door in een boom te klimmen en zich aan de takken vast te houden. Omdat in 1855 hier nog geen bebouwing was kon men de ramp zien gebeuren vanaf de Oude Kerk waar snel een reddingsoperatie op touw werd gezet voor de overlevenden. Als de overlevenden aan wal worden geholpen arriveert ook een Amsterdamse koopman, J.H. Burlage die polshoogte komt nemen bij de ramp (de eerste ramptoerist ?) Als hij hoort van wat de familie van Wijk is overkomen zet hij, weer thuisgekomen een hulpactie voor het gezin op touw. Uiteindelijk brengt deze hulpactie ruim 500 guldens op. Een enorm bedrag voor die tijd.
![]()
Op de plek waar dit ongeluk gebeurde is een gedenkteken opgericht in 1955. De hoogte van de zuil geeft aan hoe hoog het water stond. Op de zuil staan de namen van alle slachtoffers van de watersnoodramp van 1855.
Om de cache te vinden moet je twee vragen beantwoorden:
1.Hoeveel leden uit het gezin Van Wijk kwamen om bij de ramp. Dit aantal is A.
2. Op welke dag sloeg de boot van Gerrit van Wijk om, deze dag is B.
De cache ligt op N 52.01.((A*41)+2); E 005.32.(902+(10*B))