De grafheuvels van knooppunt Paalgraven
Als je knooppunt “Paalgraven” nadert kun je nauwelijks voorstellen dat je dwars door prehistorische grafvelden rijdt. In de 19e eeuw lag hier een immense heide. Op deze heide liggen bij elkaar 3 groepen prehistorische grafheuvels waarvan men vermoedt dat zij bij elkaar horen. Genaamd; Vorstengrafdonk, Zevenbergen en Hooge Vorsel. Dwars door deze grafvelden zijn in het verleden tot heden paden, wegen en snelwegen aangelegd.
Concentraties grafheuvel rond knooppunt Paalgraven
Zevenbergen
Sommige grafheuvels op dit prehistorisch grafveld zijn omringd met palen, daarnaast zijn lange rechte rijen van palen geplaatst. Grootste grafheuvel heeft een diameter van 36 meter. Ondanks de aanleg van paden en wegen in loop der tijden is er veel van het prehistorische grafveld overgebleven. De verzameling heuvels, waarvan men vroeger niet wist dat het grafheuvels waren, kreeg in de 18e eeuw al de naam ‘Zevenbergen’. Ook toen was het een kruispunt van ‘wegen’. Rond 1835 is de Herberg ‘Het Zevenbergse Huis’ gebouwd, een belangrijke pleisterplaats en halte voor de postkoets tussen ‘s-Hertogenbosch en Grave. Huidige snelwegknooppunt is genoemd naar de ontdekking van de vele palen op het grafveld. In de grafheuvels op Vorstengrafdonk zijn eveneens belangrijke vondsten gedaan. De grafheuvels op Hooge Vorsel waren minder interessant. Het archeologisch onderzoek heeft heel wat inzicht gegeven van hun geschiedenis.
Onderzoek op Prehistorische grafveld Zevenbergen
Archeologische onderzoeken
In loop der tijden zijn diverse archeologische ontdekkingen gedaan. Grootste onderzoek werd uitgevoerd door Archol (universiteit Leiden) rond de aanleg van de A50/A59. Het resultaat is verbluffend. Zoals het Vorstengraf, urnenvelden, graven, beenderen, crematieresten, fragmenten van metalen en bronzen voorwerpen, afdrukken van vele vergaande palen. De afdrukken van deze vergaande palen zijn gebruikt voor de reconstructie huidige palen. Er zijn middeleeuwse landweren ontdekt, zeer waarschijnlijk de grens tussen de Meierij (onderdeel van het Hertogdom Brabant) en het Land van Ravenstein. Ook zijn er vele wegen (paden van compacte karrensporen) ontdekt.
Situatie in de middeleeuwen
De grafheuvels lagen op uitgestrekte heidevelden. Vaak vormden de grafheuvels samen met kerktorens de enige bakens in een ruig en onguur heidelandschap, waar reizigers vaak lange en moeilijke tochten door uitgestrekte vlaktes moesten maken. De vele sporen van ‘wegen’ naar alle windstreken geven aan dat deze heuvels toen ook al een kruispunt was. Als aanwezige stille getuigen van een ver verleden hebben grafheuvels altijd de verbeelding geprikkeld. Hoe vertrouwd de boeren en reizigers ook met hun aanwezigheid waren, niemand kon zich herinneren dat er in hun gemeenschap ooit iemand een dergelijk heuvel had opgeworpen. Het is dan ook niet gek dat er over die in feite “wezensvreemde” elementen in het 18e eeuws boerenlandschap allerlei verhalen de ronde deden. Ze zouden bevolkt zijn door geesten en kabouters, het zouden ongure plaatsen zijn.
Grafheuvels als executieplaats tijdens de Middeleeuwen
Over deze grafheuvels moeten veel minder prettige verhalen de ronde hebben gedaan. Gedateerd rond de middeleeuwen zijn de grafheuvel gebruikt als executie plaats. In twee heuvels vond men vier skeletten van mensen waarvan al snel duidelijk werd dat die niet van ouderdom gestorven waren. Zo lijkt één van de doden met zijn handen op de rug vastgebonden te zijn geweest. In de grootste heuvel van de Zevenbergen vonden de onderzoekers niet meer dan losse botten, wat er op wijst dat dit lichaam al grotendeels ontbonden was toen het begraven werd. Twee skeletten konden gedateerd worden rond 13e-14e eeuw n. Chr.(late middeleeuwen). Een begraving van doden op een niet Christelijke begraafplaats als een grafheuvel is in die tijd zeer ongewoon en alles wijst er op dat het hier dan ook gaat om mensen die uit de samenleving gestoten waren. De grafheuvels dienden als galgenberg. In één heuvel vonden de onderzoekers in het midden zelfs de resten terug van wat wel eens heel goed de galg geweest zou kunnen zijn. Dit geval staat niet op zichzelf. Op meerdere plaatsen in Nederland zijn aanwijzingen dat grafheuvels soms als executieplaats voor misdadigers werden gebruikt. Het lichaam liet men vervolgens lange tijd hangen ter afschrikking en om de voorbijgangers er toch vooral op te wijzen dat hier met harde hand recht werd gesproken. Wat de hier begraven mensen op hun kerfstok hadden zal wel altijd onbekend blijven. De aanblik van een galg op dit kruispunt van doorgaande wegen op de grote heidevelden zal een macaber gezicht zijn geweest in een bijzonder landschap.
Impressie van de middeleeuwse galg
Opening Monument Paalgraven
Op 22 mei 2014 vond de publieke opening plaats van Paalgraven. De archeologische site omvat 10 gereconstrueerde grafheuvels welke via een klaphek vrij toegankelijk is. Om het gebied voor bezoekers te ontsluiten hebben kunstenaars een wandelbrug ontworpen en kan men vanaf een uitkijktoren de heuvels overzien. Vanuit de uitkijktoren krijg je een prachtig beeld hoe het in de prehistorie geweest kon zijn. Prehistorische vondsten zijn te bezichtigen in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden.
Ontdek het Monument Paalgraven, de herberg ‘Het Zevenbergse Huis’ en het kunstwerk van de wandelbrug. Een paar weken per jaar loopt er een kudde schapen om het gebied ‘schoon’ te houden. Een eventueel geplaatst mobiel hekwerk tbv schapen mag gepasseerd worden.
Bereikbaarheid: De archeologische site Paalgraven ligt omsloten door de nieuwe snelwegen en is alleen lopend bereikbaar via startpunt Multi.
Parkeren: Nabij startpunt kunt u de fiets parkeren. Voor auto’s is na reconstructie weg en fietspad geen echte parkeer plaats dus let even op hoe je die weg zet.
Afstanden: Van start multi en weer terug 1,5 km.
WP 1: Startpunt Multi N51° 43.970 E005° 34.878
Hier bevindt zich een fietsknooppunt paal. Daar staan 2 knooppuntnummers op. Vraag op WP 1: Wat is de som van de twee knooppunt nummers? Het antwoord is A. A=..
WP 2: Hier stond de oude Herberg ‘Het Zevenbergse huis’. N51° 43.972 E005° 34.(809-A)
Vraag op WP 2: B= In welk jaar is de oude Herberg ‘Het Zevenbergse huis’ afgebrand? B=..
WP 3: Ingang archeologische site N51° 43.960 E005° 34.(B-1414)
Zie infopaneel ‘Reconstructie archeologisch rijksmonument Paalgraven’. Vraag op WP 3: In welk jaar nam gemeente Oss het initiatief om het monument te herstellen? C= Som cijferwaarde van jaartal. C=..
WP 4: Bezoek de eerste grafheuvel op N51° (40+C).008 E005° 34.536
Vraag op WP 4: D= Woordwaarde naam van deze grafheuvel. D=..
WP 5: Bezoek de tweede grafheuvel op N51° 43.983 E005° 34.(300+D)
Vraag op WP 5: E= Woordwaarde naam van deze grafheuvel. E=..
WP 6: Eind cache
Vindt eindcache op N51°(106-A).(B-956) E005°(E-44).(121+D+E)
Succes in deze (Pre)historisch omgeving en ontdek op eindpunt het grote informatie bord de geschiedenis van elke grafheuvel.
Meerdere prehistorische grafvelden in omgeving:
Traditional het Vorstengraf van Oss (GC35KNF).
Earth cache Maashorst en zijn Vorstin (GC345HJ).
Bron: Archol onderzoek. Download het onderzoek (12,8MB) en vindt hierin de details en geschiedenis van het grafveld. (Als cache-eigenaar sta ik er voor in dat dit bestand veilig is om te downloaden hoewel het niet is gecontroleerd door Groundspeak of door de reviewer op mogelijk kwaadaardige inhoud. Download dit bestand op eigen risico.)
Cache is geplaatst met medewerking gemeente Oss
