While you are here, it is well worth looking around the village.
The Church at the edge of the sea is dedicated to St Hywyn, one of the Celtic Saints from Brittany in the 6th Century who brought Christianity to this area. Look out for its Norman arched doorway. There has been a lot of restoration work over the years. The central part of the Church, the nave, has been lengthened over the centuries and a south nave added to accommodate the increase in pilgrims on their way to Ynys Enlli (Bardsey Island). The second, seaward, nave was added around 1500 together with an arcade of five arches. The important early medieval Veracius and Senacus Stones (GAT 1571, 1202) dating back to the 5/6th C are now housed here.
Our princes were given refuge here during the Norman period. Gruffudd ap Cynan and was given sanctuary by the monks in 1094 before he fled to Ireland. Twenty years later Gruffudd ap Rhys was provided with a boat to take him to Ceredigion when he was pursued by Gruffudd a Cynan, his father in law.
On one of the pillars can be seen markings where Oliver Cromwell’s soldiers sharpened their swords during the Civil War.
In 1841 it was feared that the church in the village would be lost to the sea and a new one was built north of the village. However, in 1868 a sea wall was built and the old church was restored.
R.S.Thomas, the poet, was vicar here from 1967 until 1978.
Cache placed with the kind permission of the National Trust.
Cerddwch i'r eglwys yn unig yr ochr arall y Ship a Gwestai Ty Newydd plis. Nawddsant eglwys Aberdaron ydi Hywyn - mynach a ddaeth yma o Lydaw yn y 6ed G. Roedd yn un o ddilynwyr Cadfan, sefydlydd ac abad cyntaf mynachlog Ynys Enlli. Adeiladwyd rhannau hynaf yr eglwys yn y 12fedG gan gynnwys y porth Normanaidd hynod. Codwyd yr ystlys ddeheuol yn y 16edG gan fod cymaint o bererinion i’w croesawu yma. Ar un o’r colofnau mae olion lle bu milwyr Cromwell adeg y Rhyfel Cartref yn hogi eu cleddyfau.
Yn 1094 cafodd Gruffudd ap Cynan gymorth gan fynaich Aberdaron i ffoi rhag y Normaniaid. Yn 1115 rhaid bu i’r mynaich warchod Gruffudd ap Rhys rhag ymosodiad Gruffudd ap Cynan, ei dad yng nghyfraith.
Yn 1841 agorwyd Eglwys Newydd Aberdaron. Roedd y môr yn bygwth eglwys Sant Hywyn a chodwyd adeilad i gymryd ei lle yn uchel o afael y môr. Ond parhau i addoli yn yr hen adeilad wnaeth pobl Aberdaron.
Mae dwy garreg arbennig i’w gweld yn yr eglwys - dwy garreg fedd o’r 5/6 edG. (GAT1571,1202)
Darganfuwyd y rhain ar lethrau Mynydd Anelog lle sefydlwyd y clas cyntaf. Mae un yn coffáu Veracus (Berach efallai) a Senacus (Hunog efallai) wedi’i gladdu gyda llu o’i gyfeillion. Dyma brawf fod Cristnogaeth wedi cyrraedd Llŷn yn gynnar iawn.
Bu R S Thomas, y bardd, yn offeiriad yma rhwng 1967 a 1978.
Yn y fynwent mae cerrig i goffáu Brenhinoedd Enlli - John Williams a’r olaf ohonynt Love Pritchard.
After finding this cache, you can start an 8 mile circular walk to the headland and back to the village, finding the following caches on the way:
Molly's Ruin - GC4BEP3
Stone Quay - GC58MQT
Hut Circles - GC58MR1
Mediaeval House Platforms - GC58MVN
St Mary's Church - GC58MW8
Mynydd Mawr Signal Station - GC58MX4
Camp at Pen y Bryn - GC58MXD
Nonconformism - GC58MXX
Holy Well - GC58MYD