4 Ster: Cultureel Losser
Losser heeft natuurlijk ook een culturele kant met verschillende facetten.
Elk stukje cultuur heeft zo zijn eigen verhaal en heeft het dorp gemaakt tot wat het nu is.
De Martinustoren (Oale Toren)
De toren die een hoogte heeft van 22 meter is opgetrokken uit baksteen, met toepassing van zandsteen uit de naburige Bentheimer of Gildehauserzandsteengroeven, o.a. voor plinten, hoekblokken, buitenoptreklijsten en afdekking van zadeldakgevels en andere constructieve delen. De plattegrond van de toren is nagenoeg vierkant. De fundering rust gedeeltelijk op grote veldkeien. Van de bouw is te zien dat het een verdedigingstoren geweest is. Aan de zuidzijde bevindt zich een rechthoekig uitbouwsel met lezenaarsdak, waarin zich het steile wenteltrapje naar boven bevindt. In het rondbogige galmgat bevindt zich een sluitsteen met het jaartal 1637. De oostgevel vertoont nog het oorspronkelijke profiel van de kerk in haar oudste vorm, als ook dat van de in 1887 vergrote kerk. De uitsparingen in de Oostmuur geven de zgn. aanzetten voor het kerkgebouw aan. In de Noord- en Zuidmuur zijn ter hoogte van de klokkenkamer galmgaten aangebracht van ruim 2 meter hoog en 1 meter breed.
Het torendak is gedekt met blauwe geglazuurde pannen; torenkruis en weerhaan staan op de top van de westgevel. Vermoedelijk heeft de toren in zijn oorspronkelijke vorm vóór de brand van 1665, een trapgevel gehad. Dit vermoeden steunt op het gegeven dat nagenoeg alle torens van gelijk model en gelijke datering voorkomen in het aangrenzende Münsterland, gesierd zijn met trapgevels. De contouren van de afgebroken kerk zijn nog aangegeven in het plaveisel van het omliggende marktplein.
Erve Kraesgenberg
Oorspronkelijk was Erve Kraesgenberg gelegen aan de Dinkel, een meanderend riviertje dat zijn oorsprong heeft in Nordrhein Westfalen om vervolgens bij Losser Nederland binnen te komen en in Denekamp ons land weer te verlaten.
Erve Kraesgenberg, een karakteristieke, door bomen omzoomde huisplaats, maakte hier zo’n 500 jaar geleden deel uit van een reeks boerderijen. Het boerenerf op de oorspronkelijke plaats aan de Dinkel, werd in 1611 gebouwd.
Het was levendigheid alom in die jaren op en rond de boerenerven. Men voorzag waar mogelijk in de eigen levensbehoeften, reden waarom op het Erve Kraesgenberg sprake was van diverse bijgebouwen, gegroepeerd rondom de hoofdboerderij. De bewoners verbouwden hun eigen graan, bakten hun eigen brood, hadden een tuffelkelder voor de winteropslag van aardappelen (tuffelkes), hielden groot en klein vee, hadden een moes- en kruidentuin en vaak ook een boomgaard met fruitbomen. Ook een huisweverij ontbrak doorgaans niet, terwijl op veel boerderijen ook bijenvolken werden gehouden, onder meer voor de productie van honing. Natuurlijk was een dergelijke accommodatie niet voor iedere boer weggelegd.
Erve Kraesgenberg was dan ook niet zomaar een boerenerf. Het werd al ten tijde van de Twentse Marken (begin twaalfde eeuw in Twente opgericht) als aanzienlijk en volgewaard (meer dan 5 ha groot) erf van de graaf van Bentheim aangemerkt. De boer was boerrigter en moest toezien op het naleven van de markenrechten. Deze rechten waren ingesteld om het kappen van hout, het steken van heideplaggen en het aanmaken van veldgronden, tegen te gaan.
Men verwacht dat er tenminste 11 generaties in de boerderij geleefd en gewerkt moeten hebben. Het erve wisselde in de loop der eeuwen regelmatig van eigenaar, maar werd eigenlijk altijd bewoond door een Kraesgenberg. In 1903 kwam het uiteindelijk ook in het bezit van de familie Kraesgenberg.
Om bedrijfstechnische redenen was de eigenaar in 1990 van plan de boerderij te slopen. In 1994 werd de boerderij op z’n oorspronkelijke plek zeer vakkundig gesloopt en werden de markante -en van gesneden telmerken voorziene- gebinten, de oude stenen, dakpannen, plavuizen en overige historische delen opgeslagen. Deze voorraad materialen groeide al snel door giften van de bevolking en bedrijven in de vorm van authentieke bouwmaterialen.
Voor de herbouw van het erf kon een beroep worden gedaan op de afdeling Werkgelegenheid van de gemeente Losser. Een plaatselijk werkgelegenheidsinitiatief voor langdurig werklozen verwierf Europese subsidie, waardoor het tot stand komen van het cultuurpark met historische bebouwing ook financieel binnen bereik kwam. In 1995 werd gestart met de (her)bouw van de boerderij en de overige panden. Als eerste object kwam het Wönnershoes met berging gereed, gevolgd door de wagenschuur, de hoofdboerderij, de bakspieker, de iemenschoer, de geitenstal (ook in Saksische stijl) en de tuffelkelder.
Steenfabriek de Werklust
Langs de weg Oldenzaal-Losser duikt de fabriek plotseling op. De ringoven met in het midden de circa 45 meter hoge schoorsteen. De locatie is ook al zo uitzonderlijk. De meeste steenfabrieken zijn te vinden langs de kleirijke rivieren. Een rivier is echter in geen velden of wegen te bekennen.
Het unieke van de steenfabriek is dat alle onderdelen nog aanwezig zijn. Van de kleigroeve tot de ringoven, waaruit het uiteindelijke product te voorschijn kwam. Hierin schuilt de potentie van het complex. De Werklust is door zijn compleetheid en authenticiteit een uniek monument van bedrijf en techniek. Ook Monumentenzorg is deze mening toegedaan. In 1999 is het totale complex aangewezen als rijksmonument.
Dr. Staringsgroeve
Eén van de belangrijkste geologische vindplaatsen in Nederland is vernoemd naar de vermaarde geoloog dr. W.C.H. Staring. In 1853 publiceerde hij onder de titel ‘De steen van Losser’ een verslag over zijn vondsten van gesteenten met fossielen. Het was oud-NAM-medewerker W.F. Anderson die de groeve heeft laten uitgraven en later ook heeft behoed voor de ondergang. Anderson verzamelde een schat aan stenen en fossielen. Deze zijn nog altijd te bewonderen in Erve Kraesgenberg in Losser.
In 1965 waren er plannen om op de Losserse es een woonwijk te bouwen. Op initiatief van W.F. Anderson, inwoner van Losser en verwoed amateur-geoloog, kwam een groepje amateur-geologen op het idee om de door Staring blootgelegde zandsteenbank opnieuw te ontsluiten. Deze keer werd al op vier meter diepte de zandsteen aangetroffen. Eromheen werd door de gemeente een plantsoen aangelegd en W.C. H. Staring kreeg de eer die hem toekwam: de groeve werd naar hem vernoemd en bij de ingang kwam een borstbeeld van hem te staan.
De plek van de cache biedt een prachtig uitzicht over Losser.
Van daaruit kun je dan ook enkele culturele hoogtepunten aanschouwen.
Daarnaast ligt de cache vlakbij de Steenfabriek, dat eventueel zeker een bezoek waard is.
***Deze serie is tot stand gekomen in overleg en met goedkeuring van Gemeente Losser, waarvoor dank!
Bij elke cache hoef je niets kapot te maken om te kunnen loggen.
Benader dus elke cache met respect en zorg en probeer niets te vernielen.
Hierdoor hebben ook anderen plezier van de zoektocht en het loggen.
Zorg dat je na het loggen de cache weer in correcte staat achterlaat, zoals het lag.
Maak de cache niet moeilijker of makkelijker, hierdoor kun je het enthousiasme van een ander teniet doen.
Bedankt voor de medewerking, hopelijk brengt deze serie veel plezier in geocachen.***