Obręb Drwęca leżący na północno -wschodnim krańcu Nadleśnictwa Iława, to drzewostany sosnowe pochodzące od tzw. „sosny Taborskiej", będącej „arystokracją" wśród sosen. O wybitnych cechach sosny Taborskiej świadczy fakt, że już w XVI wieku eksportowano duże jej ilości na maszty do żaglowców flot Europy Zachodniej. Także Napoleon idąc na Moskwę w 1812 roku zwrócił uwagę na „bois du Tabre" i olbrzymie ilości drewna oraz nasion tej sosny, na jego rozkaz, wysłano do Francji. Obręb Iława leżący na zachodnim brzegu Jezioraka składa się z drzewostanów rodzimego pochodzenia tj. z sosny mazurskiej. Obręb Smolniki leży na południe od Iławy, a większość starszych drzewostanów tj. posadzonych przez Niemców przed 1935 rokiem pochodzi z nasion obcych (Turyngia, Tyrol, obszar nadreńsko - meński).
Lasy iławskie znajdują się w granicach naturalnego występowania buka obok innych występujących w całym kraju gatunków lasotwórczych. Urozmaicona, polodowcowa rzeźba terenu, mozaika gleb, mnogość cieków i zbiorników wodnych sprawiają, że tutejsze lasy charakteryzują się dużą różnorodnością zarówno krajobrazową, jak i przyrodniczą. Jeszcze w XVII wieku w drzewostanach przeważały dąbrowy i buczyny. Z biegiem czasu nastąpiło znaczne zmniejszenie powierzchni lasów liściastych na korzyść monokultur sosnowych.
Na obecny kształt geomorfologiczny nadleśnictwa ogromny wpływ miała działalność lodowca.
Wycofujący się lodowiec, rozpadając się na mniejsze fragmenty, wytworzył na terenie obecnego jeziora Jeziorak tzw. lob małdycki. Lob obtapiał się stopniowo, a nie będąc zasilany świeżą masą lodową, nie tworzył liczniejszych pasm morenowych.
Po uformowaniu podczas najdalszego swego zasięgu strefy marginalnej, ciągnącej się od jeziora Gil po wschodniej stronie Jezioraka aż po Bramkę pod Mrągowem, cofnął się do linii moreny jezierzyckiej, utworzonej w rozwidleniu Jezioraka. Morena ta, jest typowym obrazem spiętrzonej moreny czołowej, składającej się z szeregu długich, wąskich wałów ziemnych. Zachodnia część Nadleśnictwa pokryta jest wzgórzami morenowymi, powstałymi w wyniku krótkiego postoju lodowca, a które zbudowane są z materiału gliniastego, czasami przykrytego gliniastymi piaskami zwałowymi. Z wycofującym się lodowcem związane są na omawianym terenie liczne pola sandrowe, utworzone przez wody roztopowe. Rozległe, dobrze wytworzone sandry otaczają całe jezioro Jeziorak, stanowiące oś Nadleśnictwa Iława.
Wielkie ilości wód roztopowych wypływających z topniejącego lodowca, tworzyły na omawianym terenie liczne rozlewiska i zastoiska, których pozostałością są m.in. rozległe, płytkie odnogi północnej części Jezioraka oraz jeziora Karaś.
Wśród lasów gospodarczych znajdują się liczne enklawy, uroczyska oraz całe kompleksy o dużej naturalności, miejscami wręcz w stanie pierwotnym. Do najbardziej naturalnych należą biocenozy śródleśnych jeziorek i bagien wraz z okalającymi je borami bagiennymi lub olsami, a jest ich w Nadleśnictwie kilkanaście. Cały las podzielony jest na naturalne rewiry dziesiątków gatunków zwierząt, od najrzadszych jak orły rybołowy czy bieliki, po zupełnie pospolite, zamieszkujące każdy hektar lasu. Na terenie Nadleśnictwa zlokalizowano 21 stref ochronnych w miejscach gniazdowania ptaków chronionych.