Miedź - symbol chemiczny Cu, jest jednym z najstarszych metali poznanych przez człowieka. Nazwa miedzi, łac. Cuprum, pochodzi od Cypru, gdzie około 1500 lat p.n.e. eksploatowano złoża miedzi.
Ze względu na duże zapotrzebowanie i stosunkowo małe zasoby naturalne, miedź stanowi materiał strategiczny. Większa część jej ogólnego wydobycia pozyskuje się jako siarczek w kopalniach odkrywkowych ze złóż porfiru miedziowego zawierającego do 1 % miedzi.
Do krajów posiadających największe szacowane zasoby miedzi należą: Chile (150 mln ton), Peru (90 mln ton), Australia (80 mln ton), Meksyk (38 mln ton), Stany Zjednoczone (35 mln ton), Chiny, Indonezja i Rosja (30 mln ton) oraz Polska, której znane zasoby są szacowane na 26 mln ton. Głównym ośrodkiem przemysłu miedziowego w Polsce jest Legnicko - Głogowski Okręg Miedziowy.
Wydobycie miedzi na świecie (2005 r.)
Złoże rud miedzi leżące pomiędzy Lubinem, Sieroszowicami i Głogowem jest największą bazą tego surowca w Europie. Dla jego eksploatacji zostały utworzone obszary górnicze o łącznej powierzchni około 468 km2. Aktualnie eksploatowane złoże rud miedzi występuje na głębokości od 600 do 1380 metrów.
GEOLOGIA ZŁOŻA [źródło: www.kghm.pl]
Litologia i wiek skał złożowych
Złoże rud miedzi zlokalizowane jest w granicach dużej jednostki strukturalnej nazywanej monokliną przedsudecką. Skały, w których występuje mineralizacja miedziowa powstały w permie – najmłodszym okresie ery paleozoicznej. Okres permski obejmuje czas między 299, a 251 milionów lat temu. Skały złożowe powstały na pograniczu tzw. czerwonego spągowca i cechsztynu – czyli między dolnym, a górnym permem. W tamtym czasie (na przełomie czerwonego spągowca i cechsztynu) nastąpiła radykalna zmiana środowiska sedymentacji skał. W epoce czerwonego spągowca (dolny perm) obszar złoża był wielką, bardzo gorącą i suchą, piaszczystą pustynią, która w szybkim tempie, w epoce cechsztyńskiej (górny perm) została zalana bardzo silnie zasolonymi wodami płytkiego morza. Skutek tego zdarzenia jest dziś taki, że skałami miedzionośnymi są piaskowce, które powstały w środowiskach pustynnych oraz łupki i dolomity o genezie morskiej.
Piaskowce miedzionośne mają białoszarą barwę i zbudowane są głównie z ziarenek piasku scementowanych minerałami ilastymi.
Skały węglanowe (dolomity i wapienie) oraz łupki miedzionośne posiadają barwy szare i czarne, a składają się z kryształów kalcytu, dolomitu oraz minerałów ilastych.
Skały te w momencie powstania nie posiadały znaczącej ilości miedzi, ta pojawiła się znacznie później.
Łupek miedzionośny z bornitem
Mineralizacja kruszcowa i jej wiek
Piaskowce, łupki i dolomity budujące złoże zawierają liczne, ale najczęściej bardzo rozproszone i mikroskopijne kryształy minerałów zawierających tak użyteczne pierwiastki chemiczne jak miedź, srebro, selen, ołów, cynk i mnóstwo innych.
Metale zostały dostarczone do permskich skał około 100 milionów lat po powstaniu piaskowców, łupków i dolomitów; źródłem roztworów metalonośnych mogły być głębsze partie skorupy ziemskiej. W procesie genezy złoża fundamentalną rolę odegrały ilaste łupki cechsztyńskie, o silnie redukcyjnym charakterze, dzięki którym nastąpiła tak znaczna koncentracja wielu metali w cienkim interwale litostratygraficznym. Dawna nazwa – złoże typu „łupków miedzionośnych” (Kupferschiefer) jest więc ciągle adekwatna, choć dziś złoża takie określamy nazwą złóż stratoidalnych w skałach osadowych (sediment hosted copper deposit).
Do podstawowych minerałów miedzi należą jej siarczki – chalkozyn, bornit, kowelin i chalkopiryt (chalkozyn jest kruszcem dominującym w zachodniej części obszaru złożowego, na wschodzie dominuje chalkopiryt). Obok wymienionych czterech podstawowych minerałów w złożu występuje kilkadziesiąt pobocznych i akcesorycznych… a w większości z nich występują bezcenne domieszki rzadkich metali np. renu, złota, palladu, platyny, osmu, irydu.
Twoim zadaniem w ramach EARTCACHE jest:
A. Dotarcie do miejsca na które wskazują współrzędne geograficzne, dokładna obserwacja prezentowanych tam rodzajów skał i ich opisów.
Ekspozycja minerałów - klucz do rozwiązania eartchache - dostępna jest całodobowo i nieodpłatnie w parku miejskim im. prof. Jana Wyżykowskiego.
B. Udzielenie poprawnych odpowiedzi na następujące pytania:
1. Wymień rodzaje skał miedzionośnych.
2. Która z ww. skał zawiera największą ilość miedzi?
3. Wymień co najmniej dwa z trzech rodzajów skał granitowych, prezentowanych w miejscu ukrycia eartcache.
4. Podaj miejsce pochodzenia skały MARMURU BIAŁEGO, prezentowanej w miejscu ukrycia eartcache.
Odpowiedzi proszę przysyłać poprzez formularz kontaktowy na moim profilu. Nie trzeba czekać na moją odpowiedź, można od razu zalogować znalezienie. W przypadku jeśli nadesłane odpowiedzi będą niepoprawne, otrzymają Państwo wiadomość zwrotną wskazującą zakres błędnych odpowiedzi i dalsze instrukcje. Wpisy osób, które nie przysłały odpowiedzi, będą kasowane.
Your mission within EARTCACHE is:
A. Getting to the nearest rocky spot, careful observation of the saline rocks and their description.
Mineral exposition - the key to eartchache solution - available 24/7 and not used in the city park. prof. John Wyżykowski.
B. Give correct answers to new questions:1. Enumerate rocks that contain copper.2. Which of those rocks contains the biggest amount of copper ?3. Enumerate at least two of three types of granite rocks which are presented at earthcache hiding place.4. What is the origin of rock named WHITE MARBLE which is presented at earthcache hiding place?