Krzyże pokutne/pojednania (niem. Sühnekreuze)
Skrzynka powstała w ramach małego projektu
"Śladami Krzyży Pokutnych".
Część krzyży kamiennych można zaliczyć do zabytków związanych z dawną jurysdykcją. Były one fundowane przez zabójców jako element pojednania z rodziną ofiary. Zwyczaj ten panował w Europie Środkowo-Wschodniej pomiędzy XIII, a XVI wiekiem. Poza nielicznymi wyjątkami prawo te było stosowane jedynie na terenie dawnego Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego.
Średniowieczne kodyfikacje prawne zaliczały nieumyślne zabójstwo do kategorii przestępstw mogących podlegać rozstrzygnięciu według systemu kompozycyjnego (compositio). Możliwość takiego postępowania wynikała z przyjęcia w Europie Środkowo – Wschodniej zapisów prawa sasko-magdeburskiego. W XIII-wiecznych kodyfikacjach prawnych zapisano, że: kto zabije umyślnie, wedle prawa ma być karany. Kto zabije przygodnie, że jawne to będzie, gardła tracić nie powinien, tylko zapłacić. Krewni zabitego tworzyli solidarny związek rodowy, który ścigał zabójcę. Z drugiej strony zabójca zasłaniał się swoimi krewnymi, co doprowadzało do powstania stanu wrogiego między dwoma związkami rodowymi, mogło dojść do krwawej zemsty. Równocześnie wraz z ograniczeniem krwawej zemsty rozwijała się tendencja do jej zastąpienia ugodą stron – pojednaniem. Krwawa zemsta nie leżała jednak w interesie władcy danego terytorium, dlatego realne korzyści w pogodzeniu dwóch zwaśnionych stron wnosiło jedynie tzw. jednanie, które było bodźcem do wykształcenia się systemu kompozycyjnego. Winnym zabójstwa umożliwiały one zawarcie ugody z rodziną ofiary, jeśli ta wyraziła taką wolę. Sprawca pozbawienia życia drugiego człowieka, zobligowany był do stosownego zadośćuczynienia, którego rodzaj i wymiar ustalał sąd, przed którym spotkał się zabójca z bliskimi zabitego.
W innych regionach Polski (np. Roztocze) występują podobne krzyże kamienne, lecz na razie nie odnaleziono dokumentów świadczących o tym, że są to krzyże pokutne/pojednania, więc zapewne ich funkcja była inna.
Zabójca był zobowiązany do:
- przekazania rodzinie zabitego "główszczyzny"
- ufundowania określonej ilości wosku na rzecz Kościoła
- zamówienia określonej liczbę mszy zadusznych w intencji zabitego
- partycypowania w kosztach pogrzebu
- ufundowania kąpieli, posiłków, odzienia dla biedoty
- peregrynacji osobistej lub opłacenia zastępcy do jednego z ówczesnych miejsc pielgrzymkowych:
- Rzym
- Akwizgran
- Wilsnack
- Jerozolima
- Santiago de Compostela
- ufundować krzyż pokutny/pojednania, kapliczkę pokutną/pojednania lub Marter (krucyfiks lub kapliczkę z przedstawieniem ukrzyżowania Chrystusa lub męczeństwa świętych), który miał skłaniać do modlitwy za duszę zabitego i być potwierdzeniem zrealizowanego aktu pojednania
Krzyże Wrocław - Strachowice:
Dwa granitowe krzyże pokutne datowane na XIV-XVI wiek, stoją przy drodze prowadzącej z Wrocławia do Smolca, w miejscu gdzie znajdował się cmentarz wsi. Pierwszy z nich ma 1,6 m wysokości, 0,65 m szerokości i 0,14 m grubości, a drugi 1,9 m wysokości, 0,38 m szerokości i 0,14 m grubości, oba wystają z ziemi na wysokość 1,33 m. Oba krzyże są uszkodzone; jeden ma urwane ramię, a drugi oba ramiona. Krzyże te przez długi czas uznawane były za zaginione, odkryto je dopiero w roku 1994 w czasie porządkowania terenu lotniska. Pięć lat później jeden z nich został złamany, wprawdzie udało się go skleić i wzmocnić, jednak nie uchroniło go to przed kolejnym uszkodzeniem w roku 2011. Wkrótce po tym zdarzeniu oba krzyże zostały zabrane i poddane gruntownej konserwacji w specjalistycznej pracowni konserwatorskiej, ponowne ustawienie obu krzyży miało miejsce w dniu 13 maja 2011 roku. Obok krzyży umieszczono tabliczkę informacyjną o treści: „Legenda głosi, że: W tym oto miejscu 1514 Roku Bożego 4 dnia sierpnia na wysokiej drodze ograbił i zabił dwoje kupców czeskich Jan z Kętrznik. Pokutę czyniąc własnym sumptem te dwa krzyże postawił”.
Skrytka:
Po kolejnej reaktywacji pojemnik mikro w industrialnym maskowaniu, umieszczony po drugiej strony drogi niż krzyże. W środku tylko logbook.
