Okruszek starej magmy EarthCache

Okruszek starej magmy

Magma to gorąca ruchliwa materia zbudowana z fazy ciekłej i gazowej oraz ze stałych faz krystalicznych. Przejście stopu magmowego w stan stały, czyli w skałę, zachodzi w wyniku spadku temperatury i ciśnienia związanego z wznoszeniem się magmy ku górze. W czasie tych zmian w magmie może dochodzić do szeregu interesujących zjawisk. Niektóre z nich będzie można odkryć na okruszku magmy porzuconym na kordach tego EC.

Wydobywająca się na powierzchnię Ziemi magma to lawa. W związku z tym, że lawa bardzo szybko traci swoje pierwotne ciepło i ciśnienie, to nie zdążają się utworzyć w niej duże kryształy. Powstaje wtedy skała skrytokrystaliczna, czyli taka, w której nie ma widocznych gołym okiem kryształów (tzw. ciasto skalne) lub tworzy się bezpostaciowe szkliwo.

Magma stygnąca stopniowo w głębi Ziemi krystalizuje. Kryształy są uporządkowanymi formami ciał stałych. Każdy kryształ zbudowany jest z wielu powtarzających się cząsteczek danego minerału tworzących pewien układ krystalograficzny.
Krystalizacja to proces tym bardziej skomplikowany im więcej składników (minerałów) zawiera stop. Jeśli stop jest jednoskładnikowy, co zdarza się niezwykle rzadko, przy odpowiednio wolnym spadku temperatury utworzą się z niego kryształy jednego minerału. Jeśli stop jest dwu- lub wieloskładnikowy i każdy ze składników ma różną temperaturę topnienia (krystalizacji), to składniki te będą krystalizować w różnym czasie. Te które powstaną jako pierwsze, będą miały najlepiej wykształcone kryształy. Te które wykrystalizują jako ostatnie, będą przyjmować już tylko kształty pustek, które pozostaną pomiędzy powstałymi wcześniej minerałami.

Zanim jednak magma wykrystalizuje na dobre i ostatecznie ukształtuje się jej skład, wygląd kryształów oraz wygląd całej skały, mogą zachodzić w niej różnorakie procesy. Podstawowe to:

Różnicowanie się magmy
Zbiornik magmy nigdy nie krystalizuje jednolicie. Pramagma uwięziona w danym zbiorniku po jakimś czasie ulega odmieszaniu (tzw. likwacja). Jej cięższe składniki opadają niżej, lżejsze zaś zostają wyniesione w wyższe partie. Jest to proces podobny do tego jaki obserwuje się w procesach wielkopiecowych. Na samym dole zbiornika powstają ciężkie skały takie jak perydotyt z dużą domieszką oliwinów, nieco wyżej piroksenity, labrador i andezyt. Są to skały, które w swoim składzie zawierają niemal wyłącznie minerały bezwodne. Po odmieszaniu się tych składników reszta magmy zostaje wzbogacona w wodę oraz tlenki lekkich metali i składniki lotne. Z takiego stopu krystalizują kolejne typy skał. W końcowym etapie krystalizacji, w wyższych partiach zbiornika powstają granity i sjenity. W pewnym momencie następuje uwolnienie zgromadzonej pary wodnej, czego skutkiem również może być przemieszczenie niektórych składników stopu.

Asymilacja
Asymilacja jest wynikiem topienia przez magmę skał otaczających zbiornik. W zależności od tego z czego skały wokół są zbudowane, może dochodzić do całkowitego ich przetopienia albo do wymiany niektórych składników. W trakcie asymilacji, wskutek przedzierania się magmy ku powierzchni Ziemi, może ona również odrywać fragmenty otaczających skał i unosić je ze sobą. Jeśli nie zdążą one się stopić, to po zakrzepnięciu pozostają w skale tworząc różniące się wyraźnie od skalnego tła porwaki(ksenolity). Niekiedy są one otoczone obwódką minerałów zmienionych pod wpływem kontaktu z gorącą magmą. Niekiedy oderwana skała jest tak silnie zmieniona, że dostrzegalny jest jedynie jej zarys, cień oderwanego niegdyś fragmentu. Taki niewyraźny ślad zwany jest skialitem.

W trakcie ruchów stopu podczas jego krystalizacji, w magmie powstają szczeliny, spękania lub drogi, którymi resztki magmowe i składniki lotne migrują, bądź przedostają się ku powierzchni. W szczelinach takich, zwanych potocznie żyłami, pod koniec zastygania magmy, krystalizują bardzo różne minerały, tworzące niekiedy przepiękne gniazda kryształów stanowiące unikalne okazy mineralogiczne.

Earthcache:

Skrytka typu Earthcache nie zawiera pojemnika. Aby móc zalogować tego Earthcache’a proszę znaleźć na koordynatach okruch starej magmy, obejrzeć go i odpowiedzieć na kilka pytań:

1. Skała na którą patrzysz to granit składający się z różowych skaleni, szarych, tłustych w wyglądzie kwarców i czarnego słupkowego biotytu. Którego minerału jest w tej skale najwięcej?

2. Znajdź największy kryształ w skale i oceń jego wielkość.

3. Który minerał w tej skale ma lepiej wykształcone kryształy: kwarc czy skalenie? Jak sądzisz, dlaczego tak jest?

4. Czy skała ma jakieś żyły? Jeśli tak, to napisz proszę: Ile ich jest? Jaka jest ich grubość? Który minerał je buduje? Czy widać jakieś pojedyncze, samotne kryształy? Jaki to może być minerał?

5. Obejrzyj całą skałę i zastanów się, czy widać w niej porwaki? Ile ich jest? Czym różnią się od tła skalnego? Czy mają wokół obwódkę?

Odpowiedzi proszę przesłać na adres mailowy: terazmam@gmail.com lub za pomocą formularza kontaktowego.
FTFa zalogować będzie mogła ta osoba lub grupa osób, która jako pierwsza prześle odpowiedzi potwierdzające obecność na miejscu.
Do logu można dołączać zdjęcia, ale bardzo proszę by nie zawierały spojlerów!

Życzymy udanego kontaktu ze skałą ;)

Okruszek starej magmy (Piece of old magma)

Magma is a hot mobile material composed of liquid and vapor phases, and also the solid crystal phases. Transition of magmatic alloy into the solid rock is due to the decrease of temperature and pressure associated with the movement of magma up to the surface of the earth. During these changes in magma can occur a number of interesting phenomena. Some of them you can discover on piece of magma abandoned on coordinates of this EC.

Magma which is escaping to the surface of the earth as a liquid material is called lava. Because lava rapidly loses its original heat and pressure, there is no time to create large, visible crystals.

Magma which is getting cooled gradually crystallized. The crystals are organized form of solids. Each crystal is composed of many repeating the mineral particles forming a crystallographic structure.
Crystallization of magma depends of quantity of components in alloy. If the stop is made of one component, which happens very rarely, at a slow reducing of temperature magma will form crystals from it. If an alloy is made of two- or multi-component, each component has a different melting temperature (crystallization), then these components will crystallize at different times. Those crystals that arise as the first, will have the best formed crystals. Those that crystallize as the last, will get forms of voids that remain between arising earlier minerals.

But before magma will get crystallizes for good can occur the various processes. Basic are:

Differentiation of magma
The reservoir of magma never crystallizes uniformly. Pramagma trapped in the tank is getting dissection . Its heavier components falling lower, lighter and are elevated. This is a process similar to that observed in the blast furnace process. At the bottom of the reservoir are forming heavy rocks such as peridotite with a large admixture of olivine, then piroksenite, labradorite and andesite. These rocks contains almost exclusively anhydrous minerals. After dissection the rest of components of magma is enriched in water, oxides of light metals and volatiles. Then can crystallize more types of rocks in the middle of the reservoir. In the final stage of crystallization, in the upper parts granite and syenite is formed.

Assimilation
Assimilation is the result of melting of the surrounding rocks by magma reservoir. The melted rocks can reach up to a total melting or just to exchange some components. Moved up magma can also tear off parts of the surrounding rocks and float them upward. Those alien stones can remain later in the solid rock as a xenolites. Sometimes they are surrounded by a halo of minerals altered as a reason of contact with the hot magma. Sometimes xenolites are so strongly changed that there is visible only its outline or shadow of torn fragment. That track is called skialite.

During the movement of the melt and during its crystallization the magma formes gaps and cracks or ways in which the rests of magma can migrate or penetrate to the surface. At the end of solidification of magma, in those gaps and cracks, commonly named as veins, are crystallizing very different minerals. Those minerals can form beautiful separate crystals which are unique mineralogical specimens.

Earthcache:

Skrytka typu EarthCache does not include the container! . To be able to log this Earthcache please visit the coordinates of The piece of old magma, watch it and answer a few questions:

1. The rock that you will find there is a granite composed of pink feldspar, gray quartz and black biotite. Which one mineral is the most common?

2. Find the largest crystal in this rock and rate its size.

3. Which mineral in this rock has the best formed cristals - quartz or feldspar?

4. Do you see any veins? in this rock? If so, please write: How many are there? What is their thickness? What is the mineral that builds them? Do you see any single, solitary crystals?

5. Can you see any xenolites? How many are there? What is the difference from the background rock and xenolite? Does it have around the border (halo)?

Please send the answers via e-mail: terazmam@gmail.com or use the contact form.
You can attach a pictures to your log, but without spoilers please!

We wish you good contact with this rock ;)