Skrytka została stworzona przez catnh. Zdjęcia i treść są własnością catnh.
Dziękuję wszystkim za odwiedzenie tej skrytki, którą przekazałam w dobre ręce. :)
Zrąb Zakrzówka to jedna z siedmiu struktur zrębowych w obrębie Krakowa. Utworzony został w wyniku neogeńskich, mioceńskich ruchów tektonicznych. Zbudowany jest z wapieni oksfordu (zaliczanych do tzw. jury białej) utworzonych w płytkim, ciepłym morzu epikontynentalnym. Lokalnie występują tu płaty wapieni kredowych, piaszczyste wapienie turonu, a także margle senonu. Rozdzielające zręby rowy tektoniczne wypełnione są utworami miocenu i przykryte osadami czwartorzędowymi (piaski, żwiry, iły, aluwia, deluwia i lessy) Wśród utworów czwartorzędowych występują aluwia, które posiadają bezpośrednią więź hydrauliczną z Wisłą.
Na obszarze zrębu Zakrzówka znajdują się nieczynne kamieniołomy Krakowskich Zakładów Sodowych Solvay: Zakrzówek (obecnie zalany wodą), kamieniołom na Kapelance, kamieniołom zwany Skałkami Twardowskiego, łom Bergera.
W wysokich ścianach kamieniołomu na Kapelance widoczne są ławicowe wapienie górnej jury. Najprościej powiedziawszy, ławica to warstwa lub zespół warstw wchodzących w skład skały osadowej. W kamieniołomie tym ławice leżą prawie zupełnie poziomo. Widoczne są tu liczne szczeliny ciosowe. Cios to system spękań w skale, wzdłuż których rozpada się ona na bloki. Można tu podziwiać wysokie, gładkie ściany, które powstały na skutek wybrania skały po jednej stronie szczeliny ciosowej.
Cios jest szczególnie wyraźnie rozwinięty w skałach spoistych i twardych np. wapieniach czy piaskowcach. Odstęp pomiędzy równoległymi, sąsiadującymi spękaniami ciosowymi bywa z reguły uzależniony od grubości ławic: w skałach cienkoławicowych odległości są niewielkie, a w gruboławicowych duże.
W przeciwieństwie do przesunięć pionowych, poziome przesunięcia bloków skalnych względem siebie należą w okolicach Krakowa do wyjątków. Poszczególne ławice wapienia są wzajemnie przesunięte w ten sposób, że każda wyższa ławica tworzy nad niższą rodzaj okapu o szerokości kilkunastu centymetrów. Tego rodzaju struktury noszą nazwę gzymsów tektonicznych.
Jednakże nie każde takie przesunięcie jest gzymsem tektonicznym, gdyż nie wszystkie przemieszczenia w obrębie powierzchni ciosowych muszą być pochodzenia tektonicznego. Niektóre przesunięcia mogły zostać wywołane bardzo niedawno a nawet współcześnie przez ciśnienie górotworu, zwłaszcza z chwilą zachwiania jego równowagi np. wskutek lokalnej eksploatacji lub erozji skały. Przemieszczenia tego typu rozwinięte są jedynie w górnych partiach zboczy lub ścian, ich kierunek zwrócony jest ku obniżeniu lub ku centrum wyrobiska eksploatacyjnego oraz z zasady zgodny z lokalnym kierunkiem upadu warstw. Wojciech Jaroszewski takie przesunięcia proponuje nazywać przesunięciami dyslokacyjnymi.
Zadanie:
W miejscu ulokowania EC, przyjrzyjcie się odsłoniętej ścianie skalnej, na której możecie spotkać osoby ćwiczące wspinaczkę. Proszę, nie zamieszczajcie w logach zdjęć tej ściany.
1. Czy w ścianie widoczne są pionowe szczeliny ciosowe? Jeśli nie, to czy widoczne są szczeliny przebiegające w innym kierunku?
2. Jak myślisz, czy ściana ta jest pozostałością szczeliny ciosowej? Co mogłoby o tym świadczyć?
3. Czy na ścianie tej widoczne są gzymsy tektoniczne? Uzasadnij swoją odpowiedź twierdzącą lub negatywną.
4. Czy ściana ta jest wyższa czy niższa od ścian w głównej części dawnego kamieniołomu?
5. Najważniejsze pytanie ;) Jeśli padałby deszcz, stanąłbyś lub stanęłabyś czy też stanęlibyście plecami oparty/a/ci o ścianę to czy sama ściana lub jej elementy ochroniłaby Cię/Was przed zmoknięciem?
Bibliografia:
Pogórniczy spadek na zrębie Zakrzówka, E. Sermek, G. Rolka w: Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury, 5, pod red. P.P. Zagożdżona i M. Madziarza, Wrocław 2013
Gzymsy tektoniczne - nowy element drobnej tektoniki, W. Jaroszewski, Acta Geologica Polonica, XVIII/1, rok 1968
Przewodnik geologiczny po okolicach Krakowa, R. Gardziński, Wydawnictwo Geologiczne, Warszawa 1972