Graptolity (z gr. graptos - pisany + lithos - kamień) – wymarła gromada zwierząt zaliczanych do półstrunowców. Żyły w okresie od kambru do wczesnego karbonu. Szkielet tych zwierząt zbudowany był z substancji białkowej ułożonej w półpierścieniowate pasemka tzw. fuzellusy. Tworzyły kolonie zwane rabdozomem, pojedyncze osobniki w rabdozomie osłonięte były zewnętrznym szkieletem chitynowym w kształcie rurek zwanych tekami. Pierwsza teka kolonii, tzw. sikula, mieściła osobnika, który powstawał na drodze płciowej. Kolejne osobniki kolonii rozwijały się przez pączkowanie. Teki poszczególnych osobników układały się w gałązki, tworząc kolonie o różnych kształtach - proste lub powyginane czy spiralne wstęgi, kolonie siateczkowate, liściaste lub drzewkowate.
Dwa główne rzędy graptolitów to dendroidy i graptolity właściwe. Dendroidy tworzyły wielogałązkowe, przypominające koronę drzew kolonie osiadłe i występowały od kambru po wczesny karbon. Ich znaczenie jako skamieniałości przewodnich jest znikome z wyjątkiem dolnego ordowiku, dla którego są główną grupą przewodnią. Graptolity właściwe występowały od ordowiku do wczesnego dewonu, miały kolonie utworzone przez niewielką ilość gałązek, przy czym w różnych okresach miały ich różną ilość (od 32 we wczesnym ordowiku do 1 w sylurze i dewonie).
Graptolity były organizmami planktonicznymi, zasiedlającymi górne partie otwartych mórz i oceanów i są główną skamieniałością przewodnią przez cały okres swego istnienia. Jednocześnie ich masowe nagromadzenia sugerują warunki głębokowodne dla osadów, w których występują.
Interesujące nas odsłonięcie łupków graptolitowych powstało podczas budowy linii kolejowej Legnica-Marciszów, a odcinek ten ukończono w 1895 roku. Są to czarne lub ciemnoszare cienkowarstwowe łupki sylurskie. Skały są silnie pofałdowane. Można tu znaleźć następujące graptolity:
Monograptus priodon, spirograptus spiralis zimmermani, Pristiograptus dubius latus, Monoclimacis hemipristis, Monoclimacis vormerina vormerina, Retiolites geinitzianus, Retiolites maior (S. Piotrowski).
Oczywiście znalezienie tych okazów należy do zadań trudnych, niemniej samo miejsce jest warte odwiedzenia. Najlepiej szukać po ostrej zimie, kiedy to skały ulegają naturalnemu kruszeniu i możemy wtedy poszukać okazów w poszczególnych bloczkach. Nie zalecamy łupania skały młotkiem.
Przez profil wyślij odpowiedzi na poniższe pytania. Nie musisz czekać na moją zgodę na logowanie, jednak pamiętaj że logi bez uprzednio wysłanych odpowiedzi będą kasowane.
1. Podaj przynajmniej dwie nazwy organizmów żyjących w tym samym czasie co graptolity.
2. W pobliżu odsłonięcia znajdziesz lity - czarne skały. Przyjrzyj się im. Jaką mają strukturę?
3. Jaki związek mają graptolity z gazem łupkowym?
4. OPCJONALNIE: Możesz załączyć zdjęcie swoje lub gpsa. Proszę nie zamieszczaj zdjęć odpowiadających na pytania.