Naar alle schijn is de kolk gevormd in de zestiende eeuw. Hij snijdt in een zandige bodem, onderdeel van een fossiele stroomrug. Het wiel ligt tegen de grens van de oude Kleefs-Pruisische enclave Huissen en het Gelderse Angeren. De witte dijkpaal markeert nog de plek waar de Gelderse dijkgraaf, komend uit de richting van Huissen, de schouw over de OverBetuwse bandijk vervolgde. Om de kwel in de kolk te beteugelen, werd aan de landzijde van het wiel een kweldam gelegd. Deze dam werd met de schouw in de winter van 1661-’62 niet sterk genoeg bevonden. Opgemerkt werd: “den queldam bij het eerste waeitjen boven d’aenschouw niet breet genoegh bevonden, bestaeijt aen den heimraetsbode voor 5 golden schilt”. Meermalen, met name in 1861, 1920 en 1948, kon de dijk op het nippertje voor doorbraak worden behoed. Even ten zuiden van de Kolk van Borgers kwam een kweldam met kerkpad uit op de dijk. Via dat pad togen eeuwenlang Angerense katholieken naar het Kleefse Huissen. Hier mochten de roomsen in het openbaar hun geloof belijden. ’s Winters, met hoge rivierstand, maakte het kwelwater een groot deel van Angeren onbegaanbaar. Zo werd er geklaagd dat het protestantse kerkje in de dorpskom door de vele kwel haast onbereikbaar was. In zulke natte tijden konden de plaatselijke roomsen, op weg naar Huissen, het verdronken land rond de Waai alleen via de kweldam met droge voeten oversteken.
Hoewel flink geslonken sinds de achttiende eeuw, heeft de plas een voor dijkdoorbraakkolken kenmerkend rond gezicht. Een populierenbos, ontstaan op een weide tussen het wiel en een wielrelict aan de noordwestkant, zorgt voor een bekoorlijk decor. Het lommer ervan geeft de kolk in de zomer een passende, dreigende aanblik. In de winter, met hoge Rijnstand en kwel, spiegelt het kale bos zich toverachtig mooi in de uitgedijde kolk. Cultuurhistorisch gezien vormen populierenbos, wiel, kwelkom en naburig kerkpad een waardevol ensemble. Het bos leverde vroeger extra inkomsten op voor de wieleigenaar; het peppelhout werd onder meer gebruikt voor vervaardiging van klompen. Op klompen stapten de bewoners van Angeren via de nabije dijk naar de Huissense kerk. Die dijk zwaait trouwens nog op sierlijke wijze om het wiel. Dijkbocht en wiel hebben de dijkverzwaring glansrijk doorstaan dankzij het gebruik van damwanden. De kweldam is nog zichtbaar.
Bron: http://landschapsbeheergelderland.nl/