Be smart, be an EarthCacher - geology rulez! ;)
Acknowledgment: Paweł Woźniak MSc / Polish Geological Institute-National Research Institute
Podziękowanie: mgr Paweł Woźniak / Państwowy Instytut Geologiczny-Państwowy Instytut Badawczy
Tajemnicza atmosfera łomu w Stróżnicy intryguje i przyciąga uwagę wszystkich osób, którym dane było znaleźć się w tym miejscu. Choć ciężko w to uwierzyć, to właśnie tu, w tworzącej wyjątkowy krajobraz skalnej ścianie zapisana została historia jurajskiego morza sprzed – bagatela 170 mln lat!
Łom w Stróżnicy / photo & background photo: hanbei
W jurze, około 170-155 mln lat temu, obszar dzisiejszej Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej znajdował się pod wodą. Było to dno morza na obrzeżach wielkiego oceanu Tetydy (istniał on od późnego karbonu do wczesnego neogenu). W warunkach ciepłego klimatu nastąpił intensywny rozwój życia. Pojawiły się w nim licznie małże, ramienionogi, jeżowce, koralowce, głębsze jego partie kolonizowały gąbki, a w toni wodnej królowały amonity, belemnity oraz majestatyczne gady morskie.
Obserwowane w Stróżnicy wapienie powstawały zapewne w wyniku chemicznego lub biochemicznego wiązania jonów wapnia, obecnych w wodzie morskiej, a następnie wytrącania w postaci minerałów – głównie kalcytu oraz aragonitu. Olbrzymią rolę w tym procesie odgrywały różne organizmy żywe. Przyrost węglanu wapnia (CaCO3) z jednej strony odbywał się wskutek nagromadzenia ich mineralnych szkieletów, z drugiej zaś był efektem ich metabolizmu. W morzu następowała też sedymentacja drobnego mułu wapiennego i różnych ziaren węglanowych. Nagromadzony w ten sposób przez miliony lat na dnie osad, uległ procesowi diagenezy – czyli przekształceniu luźnego materiału w twardą skałę, w wyniku czego powstały różnorakie skały wapienne z „uwięzionymi” w ich obrębie skamieniałościami dawnych zwierząt.
Co tu widać? - What do you see here? / photo & background photo: hanbei
Co tu widać? - What do you see here? / photo: mgr Monika Krzeczyńska
Co tu widać? - What do you see here? / photo: mgr Monika Krzeczyńska
W bezpośrednim sąsiedztwie łomu znajduje się okrągła budowla przypominająca basztę jurajskiego zamku. Jest to wapiennik – piec szybowy służący niegdyś do wypalania skał wapiennych w celu uzyskania z nich wapna palonego. To dzięki niemu powstało wyrobisko w Stróżnicy, które nie jest odsłonięciem naturalnym, tylko antropogenicznym – trzeba było skądś pozyskiwać wsad do pieca! Obiekty te w nieodległej przeszłości, pracowały w linii pokrywającej się z wychodniami wapieni jurajskich od Krakowa do Częstochowy. W pewien sposób stanowiły dawniej nieodłączny element krajobrazu Jury, prawie tak ważny i charakterystyczny jak jej białe ostańce...
Odpowiedzi proszę wysyłać za pomocą mojego profilu. Nie trzeba czekać na moją odpowiedź, można od razu logować. Jeśli coś będzie nie tak, zgłoszę się sam. Pamiętajcie proszę, że logi bez podesłanych odpowiedzi będą kasowane.
ZADANIA
- Zlokalizuj przedstawione na załączonych fotografiach skamieniałości w odpowiednich miejscach na ścianie łomu w Stróżnicy i przyporządkuj 1, 2, 3 do miejsc A, B, C.
- Jakiego typu wapieniami jurajskimi są skały obserwowane w odsłonięciu w Stróżnicy?
- Zadanie opcjonalne: a może by tak zdjęcie z "basztą"? ;)
The mysteries of the quarry in Stróżnica
The mysterious atmosphere in Stróżnica intrigues and attracts much attention of the people lucky enough to visit the place. Though hard to believe, this is the place, where on a beautifully placed rocky wall, a story of Jurassic sea was written – a mere 170 million years ago!
Within the Jura, around 170-155 million years ago, the area of Kraków-Częstochowa existed under water. This was the bottom of the sea on the outskirts of the huge Tethys Ocean (the Ocean existed from late Carboniferous till early Neogene). Suddenly, at a time of warm climate, life started to develop very intensively. Numerous clams, brachiopods, urchins and corals appeared; the bottom parts were flocked by sponges while ammonites, belemnites and majestic marine reptiles ruled the pelagic zone.
Limestones seen in Stróżnica were most likely formed as a result of a chemical and biochemical limestone ions reaction – mainly calcite or aragonite. Various live organisms played a major role in the process. Increase of calcium carbonate (CaCO3) on the one hand occurred through accumulation of their mineral skeletons, on the other through their metabolism. Sedimentation of tiny limestone slit and other various carbonate grains took place at the sea. The accumulated sedimentation at the bottom, which took millions of years, underwent a diagenesis process – transformation of loose material into hard rock; as a result a variety of limestone rocks with fossils of bygone animals “trapped” in them were formed.
A round building reminiscent of the Jurassic castle tower is located around the quarry. It’s a lime kiln – a type of oven once used for heating limestone in order to get calcium oxide from it. Thanks to it a new passage was formed in Stróżnica. The passage is not a natural but an anthropogenic unveiling. In the past the objects were a key element of Jura’s landscape, almost as crucial as its white buttes…
Replies are to be sent via my profile. There’s no need to wait for my reply, you can log your answers straight away. If there’s anything wrong, you will be notified. Do remember though, that logs with no answers shall be deleted.
TASKS
- Have a look at the fossils in the enclosed pictures and locate them in correct places of the quarry in Stróżnica. Match 1,2,3 with A,B,C.
- What type of Jurassic limestones are the rocks observed in the unveiling in Stróżnica?
- Optional task: fancy a photo with the ‘tower’? ;)
