Birds flying high you know how I feel
Sun in the sky you know how I feel
Breeze driftin' on by you know how I feel
It's a new dawn
It's a new day
It's a new life
For me
And I'm feeling good
Jest to sprawa oczywista, że każdy keszer posiada "szósty zmysł". Jakże inaczej byłoby możliwe znalezienie pojemnika przebranego za ślimaka, czy schowanego za jedną z tysięcy identycznych cegieł... Keszer widzi to, czego nikt inny, choćby nie wiem jak bardzo mrużył oczy, dojrzeć w stanie nie jest. Lecz są w przyrodzie rzeczy i zjawiska, których nawet najbardziej doświadczony keszer nie zauważy i przejdzie obok niewiedząc o ich istnieniu.
Powietrze jest mistrzem kamuflażu - nie widać go, nie słychać, dotknąć też niebardzo idzie. A jednak jest pewna grupa zapaleńców, która widzi inaczej, słyszy inaczej i czuje inaczej. Pierwszy z nich spełnił swoje marzenia dokładnie 147 lat temu, 12 sierpnia 1868. Nazywał się Otto Lilienthal. I nawet ptaki nie wiedzą, jak musiał się wtedy czuć. W drodze po dzisiejszego kesza Ty także zobaczysz, usłyszysz i poczujesz powietrze.
Pierwszy lot / First flight
Lilienthal swój pierwszy lot wykonał na dość prymitywnym, jak na dzisiejsze standardy, szybowcu. Ten urodzony w 1848 roku niemiecki pionier lotnictwa był autorem aż 18 projektów różnych maszyn latających oraz jest uznawany za pierwszego człowieka, który wykonał kontrolowany lot statkiem powietrznym cięższym od powietrza. Jego szybowiec wykonany był z drewna i materiału, a łączna powierzchnia skrzydeł wynosiła około 14m2. Przełomowy lot trwał kilka sekund i był długi na 25 metrów.
Obecnie, wyżej wymienione wielkości nie robią na nikim wrażenia. Ostatnie 100 lat to okres niezwykle dynamicznego rozwoju lotnictwa. Aż trudno sobie wyobrazić, ale najstarsza żyjąca obecnie osoba urodziła się przed pierwszym silnikowym lotem braci Wright! (Susannah Mushatt Jones ur. 6 lipca 1899, wikipedia).
Historia lotnictwa / Aviation timeline
Ale do rzeczy! Obiecałem Ci podniebne keszowanie, a nie lekcję historii. Lilienthal był pierwszym szybownikiem, ale nie ostatnim. Jak to dobrze, że nieopodal centrum Warszawy znajduje się startowisko paralotniowe. Dzięki niemu spragnieni wrażeń keszerzy mogą oderwać się, choć na chwilę, od czarnych mikrusów spod paraperów i poszukać skrzynek szybując wysoko - jak ptaki z piosenki Niny Simone. Okolica sprzyja wykonywaniu długich lotów żaglowych po zboczach bloków z wielkiej płyty, a pobliska dolinka jest źródłem szerokich i łagodnych kominów termicznych. Nic tylko wdrapać się na szczyt pobliskiej górki i lecieć... Zanim jednak to nastąpi, musisz dobrze zrozumieć w jaki sposób "działa" paralotnia. Aby dotrzeć do skrzynki nie wystarczy wystartować i zlecieć do wyznaczonego miejsca! Czeka Cię pokonanie trudnej trasy, z wieloma długimi przeskokami. Po drodze wykręcisz kilka kominów i powisisz na żaglu - albo obierzesz złą trasę i zjedziesz w duszeniu do samej ziemi! Wszystko zależy od Twoich umiejętności i "szóstego zmysłu" w wyszukiwaniu noszeń. Zapraszam Cię na przyspieszony kurs, który z każdego zrobi asa przestworzy!
Szkolenie: część teoretyczna
Budowa paralotni:
Paralotnia to niezwykle prosty aparat latający. W klasycznej wersji bez silnika, zachowuje się praktycznie tak samo jak szybowiec. Składa się ze skrzydła wraz z olinowaniem oraz uprzęży. Sterowanie odbywa się za pomocą trzech uchwytów, dwóch tzw. sterówek oraz belki przyspieszacza (potocznie speed'a). Dodatkowe wyposażenie, pomocne przy wykonywaniu dłuższych lotów, to wariometr oraz odbiornik GPS. Działanie wariometru polega na wskazywaniu bieżącej wysokości oraz prędkości pionowej, co przy odrobinie wprawy pozwala na znajdowanie obszarów wznoszącego się powietrza, tzw. noszeń. Sygnalizowane jest to charakterystycznym piszczeniem, którego wysokość zależy od wartości wznoszenia. Odpuszczę sobie tłumaczenie co to jest GPS i do czego służy ;)
Wykonywanie lotów:
Start i lądowanie paralotnią odbywa się pod wiatr - tak samo jak w przypadku innych statków powietrznych. W terenie górskim (jakim bez wątpienia jest Ursynów) ma to dodatkowo tę zaletę, że zazwyczaj zaraz po starcie znajdujemy się w obszarze noszeń żaglowych. Ilustruje to poniższy rysunek. Powietrze, jeśli nie może ominąć wzniesienia bokiem, kieruje się ku górze i opływa szczyt - tym samym na nawietrznej stronie powstaje obszar wznoszącego się powietrza. Jest on największy, kiedy kierunek wiatru jest prostopadły do powierzchni stoku. Maksymalna wysokość, jaką można zdobyć, zależy od siły wiatru oraz ukształtowania terenu i stoku. Zazwyczaj nie przekracza ona kilkuset metrów nad grunt. Prędkość wznoszenia też jest ograniczona i często niższa nawet od 1m/s. Na zawietrznej sytuacja jest odwrotna - powietrze opada, niejako "wypełniając" przestrzeń pomiędzy szczytem góry, a obniżającym się terenem. Rzecz jasna jest to miejsce, gdzie szybownicy i paralotniarze nie lubią przebywać - ich lot bardzo szybko by się tam zakończył. Silnych turbulencji i duszeń możesz spodziewać się będąc poniżej szczytu generującego zawietrzną - także jeśli właśnie wykręciłeś komin 1000m to masz chwilę luzu. ;) W innym wypadku miej się na baczności!
Noszenie żaglowe / ridge soaring
A co jeśli w okolicy nie ma gór (albo Kop Cwila) lub wiatr nie wieje? Nic straconego! Innym sposobem zdobywania wysokości jest wykorzystywanie kominów termicznych, czyli pionowych kolumn cieplejszego (lżejszego) powietrza. W ciągu dnia powierzchnia Ziemi nagrzewa się szybciej, niż otaczające ją powietrze. Jeśli dwie, bliskie sobie masy powietrza będą różniły się temperaturą, cieplejszy "bąbel" zacznie się unosić. Brzmi skomplikowanie? To nic, rzeczywistość jest znacznie, znacznie bardziej złożona. ;) To, co potrzebujesz wiedzieć, to że kominy lubią odrywać się od ziemi w miejscach tzw. kontrastów. Kontrastem może być krawędź zaoranego pola i łąki, brzeg lasu albo jeziorka. Cokolwiek, co może generować różnicę w nagrzewaniu się powietrza między dwoma bliskimi terenami na powierzchni ziemi. Patrząc z góry, wypatruj niregularności terenu i planuj lot tak, aby dolecieć do nich na odpowiedniej wysokości. Komin zaczyna być użyteczny dopiero od wysokości 100-200 metrów oraz, w zależności od źródła, może kończyć się na różnej wysokości. Noszenia tego typu są trudniejsze do znalezienia niż żaglowe, jednak dobry komin wyniesie Cię znacznie szybciej i wyżej. Nie ma jednak róży bez kolców - jeśli powietrze gdzieś się wznosi, to gdzieś indziej musi opadać... Tym "gdzieś indziej" jest "wszędzie dookoła" komina - przy wlatywaniu spodziewaj się krótkiego duszenia. Omijaj także rejony o potencjalnie niższej temperaturze gruntu, takie jak np. jeziora i rzeki. Miej to na uwadze, dolatując do upatrzonego miejsca!
Komin termiczny / Thermal
Jeśli wiesz już gdzie możesz spodziewać się noszeń i duszeń, pora wybrać się na przelot! Zrób wysokość po starcie i puść się w kierunku najbliższego komina termicznego lub zbocza, na którym spodziewasz się żagla. Na przeskoku odpowiednio zarządzaj prędkością (dosłownie, idź lub biegnij), tak aby szybko przelatywać obszary duszeń na wciśniętej belce przyspieszacza. Pamiętaj jednak, że wiąże się to z chwilowo większym opadaniem! W rejonach gdzie nosi możesz delikatnie zaciągnąć sterówki i zwolnić, korzystając z mniejszego opadania Twojej paralotni przy mniejszej prędkości. Typowa wartość opadania w nieruchomym powietrzu to 1.2m/s. Można ją obniżyć do 0.8m/s (idąc powoli lub stojąc w miejscu) albo zwiększyć do 2.5m/s i więcej na pełnej beli (biegnąc).
Latanie przelotowe / Cross-country flying
Szkolenie: część praktyczna
Po przeczytaniu powyższego tekstu jesteś przygotowany do Twojego pierwszego lotu geokeszerskiego! Dla ułatwienia załączam mapkę z naniesionymi charakterystycznymi punktami w okolicy. Zaznaczone źródła kominów nie są stałe i zależą m.in. od kierunku wiatru. Przy wiatrach wschodnich można spodziewać się obszernych noszeń wzdłuż nawietrznych stron blokowisk przy al. KEN. Dla wiatrów północnych i południowych dobrze powinien działać nasyp drogi szybkiego ruchu i ustawione prostopadle do wiatru bloki. Spodziewaj się duszeń w okolicy potoku służewieckiego i wykręć się jak najwyżej przed skokiem na TP3. Teren zabawy jest ograniczony do obszaru Dolinki Służewieckiej i Parku Romana Kozłowskiego wraz z bliskimi okolicami (patrz mapka).
Jeśli tylko możesz, zabierz ze sobą dwie baterie AA. Pierwszy etap ukryty jest na podanych na górze strony współrzędnych. Zapraszam do zabawy! :)
Źródła / Reference:
Otto Lilienthal - Wikipedia (https://pl.wikipedia.org/wiki/Otto_Lilienthal)
Nina Simone - Feeling good (tekst/lyrics, https://www.youtube.com/watch?v=D5Y11hwjMNs)
Jean-Baptiste Chandelier - Light Line (https://www.youtube.com/watch?v=CjxkXNC31Z4)
http://dreamatico.com/data_images/cloud/cloud-7.jpg (tło/background)
http://paperplanedepot.com/pilots/cool-facts/ (historia/timeline)
http://www.flugschule-hochries.de/images/gleitschirm/gleitschirm.jpg (start/takeoff)
http://www.learn2soar.net/SoaringInfo3_clip_image001_0000.jpg (żagiel/ridge)
http://www.drjack.info/INFO/DELMONTE/img15.page.html (żagiel/ridge)
http://www.ssa.org/sport/images/X-country.jpg (przeloty/cross-country)
http://www.paragliding.org/book/images/gif/a106b.GIF (komin/thermal)