De belangrijkste vorm van industrie in Woerden was eeuwenlang de pan- en steenbakkerij. Deze industrie kwam vanaf de 16e eeuw op nadat mensen brandgevaarlijke gebouwen toch steeds brandveiliger wilden maken. Hout werd steen en rieten daken moesten vervangen worden door een bedekking met dakpannen. Met de loop van de jaren werd de pan- en steenbakkerij steeds meer booming business. Hierdoor verenigden de pan- en steenbakkersbazen zich, zoals ook andere ambachten, in een eigen ‘bedrijfsvereniging”, het pan- en steenbakkersgilde.
Het gilde regelde de onderlinge prijzen en arbeidsvoorwaarden en bewaakte het de kwaliteit van de pannen en stenen. Ook zorgde het voor de opleiding tot pan- en steenbakker en hielp men weduwen en wezen van overleden gildebroeders.
Zoals bij veel andere bedrijvigheid lukte het Napoleon bijna ook om de pan- en steenbakkerijen in Woerden de nek om te draaien. Gelukkig herstelde de industrie zich weer, sterker nog, ze werden nog machtiger dan ze al waren. Gedurende de 19e eeuw zaten veel pan- en steenbakkers al in het stadsbestuur.
Toen de stoommachine en elektromotor opkwamen, grepen slimme fabrikanten de mogelijkheden van die uitvindingen aan, maar ze waren ook het meest sociaal op het gebied van de verbetering van arbeidsomstandigheden en lonen voor hun personeel. Ondanks de stijging van de pan- en steenbakkers op de sociale ladder bleven ze tot de 20e eeuw bij hun bedrijven wonen, tussen hun arbeiders, aan de Pannenbakkerijen.
De fabrikanten die niet met hun tijd meegingen redden het niet en na de Tweede Wereldoorlog werden het er steeds minder. Momenteel is alleen nog de Woerdensche Dakpan- en Steenindustrie (Wodast) aan de Pannenbakkerijen de enige fabriek in Woerdedn waar dakpannen worden gemaakt.
Het standbeeld op deze cache locatie is genaamd ‘de pannenbakkers’ en is in 1978 door Ineke van Dijk gemaakt. De Pannenbakkers verwijst naar de industrie die Woerden groot heeft gemaakt. Het is in 1978 gemaakt door Ineke van Dijk. Het zijn een vader en zoon staande aan een werkbank. De zoon kneedt de klei en de vader maakt met een stempelmes de vorm af. Zoals dit vroeger dus heel vaak ging!
Leuk feitje: De vraag naar stenen groeide vanaf de 16e eeuw zo dat het Woerdense stadsbestuur zelfs boetes in stenen oplegde. Zo kregen in 1602 twee baldadige Woerdenaars als straf voor het ingooien van een paar ramen een boete van respectievelijk 10.000 en 150.000 bakstenen…