Stichting Romeinen in Velsen
De stichting brengt met de geocacher de Romeinen in Velsen weer tot leven, onder het motto:
De beleving is de beste historische ervaring die je kunt meemaken.
In 2015 is de geocache Romeinen in Velsen opgezet. Daarmee wordt de aanwezigheid van de Romeinen in het verleden levendig gehouden in Velsen. Door te wandelen of fietsen in de frisse buitenlucht, waaraan een spelelement is toegevoegd, word je als bezoeker uitgenodigd om je hersens te gebruiken en je fantasie te laten gaan. Wat is er niet mooier dan je in te beelden hoe het er uit heeft gezien toen de Romeinen op en rond het Castellum Flevum leefden? De oude strijdbijl mag dan intussen zijn begraven, de Friezen, de Kennemers en later de Hollanders zijn de aanwezigheid van de Romeinen nooit vergeten. Jan Visser heeft dat op zijn manier gedaan en een roman geschreven: Ravenhart, De opstand van de Friezen tegen de Romeinen (2015, ISBN 978 90 330 0043 0). Daarmee kun je al in de sfeer komen, maar ook door een bezoek te brengen aan de website van de stichting Romeinen in Velsen (www.2000jrromeineninvelsen.nl), via Facebook (Roman Velsen) en Youtube filmpjes te bekijken over de Romeinen in Velsen.
Dankzij archeologisch onderzoek zijn na tweeduizend jaar de Romeinen weer “terug” in Velsen. Nabij de Velser- en Wijkertunnel zijn de resten gevonden van twee maritieme havens uit de Romeinse tijd. Deze worden aangeduid met Velsen I (ca. 15-28 na Chr.) en Velsen II (ca. 39-48 na Chr.) De resultaten van het archeologische veldwerk zijn prachtig vertaald in een strip, die Bert Bus heeft getekend, getiteld: Malorix, de strijd tussen Friezen en Romeinen rond het Castellum Flevum bij Velsen.
Expositie Romeinen terug in Velsen in het
Zee- en Havenmuseum te IJmuiden foto A. Schweitzer |
Dorpsfeest Santpoort 2015 Het Xe Legioen foto A. Schweitzer |
 |
 |
Romeinen in Velsen
Inleiding
De geschiedenis van de Romeinen in Velsen maakt onderdeel uit van de strijd om Germania en heeft daarbinnen een zekere rol gespeeld. Door het gebied waar nu Velsen ligt, trokken generaals met hun legioenen, die later tot keizer werden verkozen van het Romeinse Rijk. Keizer Caligula zelf, en mogelijk ook keizer Tiberius hebben in onze streken hun voetsporen achtergelaten. In die tijd waren de inheemse Friezen bondgenoten van Rome!
In het jaar 15 trok Germanicus door Germanië, ten noorden van de Rijn in het huidige Noord-Holland. Het Castellum te Velsen werd aangelegd bij aanvang of bij terugkeer van deze veldtocht. Het doel was het bestrijden van het Germaanse stammenverbond van Arminius, dat in 9 na Chr. de legioenen van de Romeinse aanvoerder Varus in de val had gelokt en uitgeschakeld in het Teutoburgerwoud (Duitsland). 
Na deze schandelijke nederlaag kwamen de Romeinen op het idee om vanuit een maritieme haven troepen via het water naar het noorden van Duitsland te vervoeren. Via de monding van de Eems en de Weser konden de daar wonende Germanen (Chauken) in de rug worden aangevallen. Vermoedelijk met dit oogmerk werd onder meer het Castellum Flevum gebouwd nabij het huidige Velsen.
De aanwezigheid van de Romeinen zette bij de Frisii, de lokale bevolking, kwaad bloed toen hoge belastingen werden geheven. In het jaar 28 leidde dat tot een opstand waarbij de Romeinen het onderspit moesten delven. Ongeveer 10 jaar later, de Romeinen waren teruggekeerd, werd wederom een haven aangelegd. Het idee van de aanval via Noord-Duitsland op zichzelf was goed, maar tot een succesvolle uitvoering is het nooit gekomen. In het jaar 47 besloot de toenmalige Keizer om alle Romeinse troepen terug te trekken achter de huidige Rijn, die de Limes werd genoemd.
We gaan nu terug in de geschiedenis met de vraag hoe dat zo gekomen is!
Romeinen in Noordwest-Europa
De eerste Romeinen die zich in Noordwest-Europa lieten zien waren de legioenen van Julius Caesar. Hij versloeg in 57 v. Chr. een verbond van stammen in het huidige België. Enkele stammen die vanuit het oosten naar de huidige grensstreek van Limburg kwamen werden met de nodige voortvarendheid overwonnen. Zo hield Caesar in 53 v. Chr. vreselijk huis onder de bewoners van het huidige Vlaanderen, de Kempen en de Maasvallei, die grotendeels werden uitgemoord. Hierdoor werden de Romeinen heer en meester in het huidige België en een deel van het zuiden van Nederland.
Oostelijk van de Rijn, ter hoogte van Koblenz, woonde de stam van de Chatten. In de jaren 30 v. Chr. hadden ze problemen met hun buren, de machtige Sueben, onderling rommelde het. Ondertussen was in Rome Augustus keizer geworden. Voor de nodige rust dwong de keizer een deel van de Chatten te verhuizen naar het gebied tussen de Maas en de Rijn. Door vermenging van de lokale bevolking en de Chatten ontstond een nieuwe stam: de Bataven. Zij werden later beroemd als ongeëvenaarde krijgers. Ze betaalden belasting in de vorm van dienstplicht. Verder woonden er nog andere stammen in de Lage Landen, zoals de Friezen.
In 19 v. Chr. werd door de Romeinen een legerkamp gesticht op de Nijmeegse Hunerberg. Augustus had bedacht dat hij de Romeinse invloedssfeer beter kon uitbreiden tot de overkant van de Rijn. Daarmee kon hij Belgica, dat steeds belangrijker werd als provincie, beschermen tegen barbaarse plunderingen. Augustus bouwde langzaam maar zeker aan een militair-strategische positie vanaf de Alpen tot aan het Batavenland.
Friezen bondgenoten van Romeinen
Tussen 16 en 12 v.Chr. werkte Augustus geduldig aan zijn plannen. Hij benoemde zijn stiefzoon Drusus tot generaal, met het bevel over 30.000 man. Als onderdeel van het grote plan werd een veldtocht naar het Noorden van Germanië voorbereid.
Riemgesp van een legionair, gevonden bij Velsen
Drusus liet kanalen graven vanaf de Rijn naar het Flevomeer, waar nu het IJsselmeer is. Waar deze kanalen zich precies bevonden is nog altijd onduidelijk. Zo ontstond een vaarroute van de Rijn via het Drususkanaal en Flevomeer maar de Noord-Friese kust. Via deze route kon men gemakkelijk met galeien vanaf Nijmegen naar Noord-Germanië varen, waarbij de wilde Noordzee werd vermeden. Langs die route trok Drusus in12 v. Chr. met zijn legioenen naar het noorden van het huidige Duitsland om daar de stam van de Chauken te bestrijden. Tijdens die campagne sloot hij een bondgenootschap met de Frisii, de toenmalige bewoners van het huidige West- en Noord-Nederland.
Romeinse ontscheping 19e eeuwse illustratie) Bron: Wikipedia
In de twee jaren daarna ondernam Drusus meer van dit soort veldtochten, nu naar Midden-Germanië. Veel stammen werden door Drusus verslagen of verdreven. Zo breidde hij de Romeinse invloed uit. Als eretitel werd daarna de naam 'Germanicus' achter zijn naam gezet. Door een ongeluk kwam hij te overlijden in 9 v. Chr. Hij werd als generaal voor Germania opgevolgd door zijn broer Tiberius. Die probeerde de ontstane situatie tot rust te brengen door een gedwongen verhuizing van een weerspannige stam en het sluiten van vrede met andere stammen. Desondanks volgde een jarenlange periode met veldtochten, onderhandelingen en strafexpedities. Militair gezien waren de Romeinen wel de baas in Midden- en Zuid-Germanië, maar de bevolking raakte niet geromaniseerd zoals de mensen in Gallië en in Belgica.
In 4 en 5 n. Chr. heeft Tiberius veldtochten in Noord-Germanië ondernomen. Hij heeft daarbij diverse stammen bestreden. Het is niet duidelijk of dat in deze regio is gebeurd. Wel is toen nabij het huidige Utrecht een havenfort gebouwd, genaamd Fectio. Tiberius streed niet tegen de Friezen. Die waren door zijn broer Drusus al tot bondgenoten gemaakt. Na de veldtochten van 4 en 5 n. Chr. leek ook Noord-Germanië tot de Romeinse invloedsfeer te behoren.
Romeins aardewerk kommetje, gevonden bij Velsen
De strijd werd grimmiger
In het jaar 9 n. Chr. trok de Romeinse aanvoerder Varus, hij was gouverneur van Germania, met een groot gevolg aan burgers en drie legioenen verder Germanië in om de Romeinse invloed verder uit te breiden in noordelijke richting. Het was geen veroveringsleger, eerder een soort bezettingsmacht om het burgerlijk bestuur te organiseren. Maar onder leiding van de Germaanse aanvoerder Arminius besloot de stam der Cherusken weerstand te bieden aan de Romeinse overheersing. De kolonne van Varus werd in een hinderlaag gelokt. In de loop van de daarop volgende dagenlange aftocht werden bijna alle Romeinse manschappen gedood, inclusief Varus zelf. Tot schande van Rome werden de drie legioensadelaars veroverd door de Germanen. Deze gebeurtenissen werd bekend onder de naam van De Slag in het Teutoburgerwoud.
Varusslag: Verovering van een legioensadelaar (19e eeuwse illustratie) Bron afbeelding:Wikipedia
In de jaren daarna ondernamen de Romeinen verschillende veldtochten ten oosten van de Rijn. Niet alleen om wraak te nemen en de schande uit te wissen, maar ook omdat Arminius ook andere stammen in Germanië achter zich had gekregen en dat was een gevaarlijke ontwikkeling. Uitgezonderd waren de Friezen, die nog altijd bondgenoten waren van de Romeinen. Er werden extra legioenen langs de Rijn gelegerd. En aan het hoofd van het Rijnleger werd Germanicus geplaatst, de zoon van Drusus. Hij droeg zijn vaders naam als eretitel. Na het overlijden van keizer Augustus in 14 n. Chr. werd Tiberius de nieuwe keizer. Dat veroorzaakte onrust onder de legionairs. Erfopvolging was iets nieuws in het Romeinse Rijk! Mogelijk besloot om die reden neef Germanicus om zijn legioenen afleiding te geven met een nieuwe veldtocht ten oosten van de Rijn. Hij vertrok vanaf Xanten richting Midden-Germanië en keerde terug via de huidige Achterhoek en Twente.
Dolkschede, gevonden bij Velsen
Het jaar 15 n. Chr., een fort aan de oever van het Oer-IJ nabij het huidige Velsen
In het jaar 15 n. Chr. trokken bij Mainz en Xanten Romeinse troepen de Rijn over. Vervolgens ging Germanicus met zijn leger via het Flevomeer en de Noord-Friese kust naar de Eemsmonding. Vandaar trok hij zuidwaarts langs de rivier de Eems tot hij zich kon voegen bij de strijdmacht die vanuit Xanten noordwaarts was getrokken. Samen trokken zij al plunderend en moordend op tot aan de plaats waar zes jaar eerder de legioenen van Varus waren vernietigd.
Situatie 15 n. Chr.
Na deze campagne trokken de legioenen zich terug in hun winterkampen. Eén van die kampen zal vermoedelijk het havenfort bij Velsen zijn geweest, dat door de Romeinse geschiedschrijver Tacitus werd bedoeld toen hij schreef over een fort met de naam Flevum. Het Castellum Flevum lag relatief veilig in het gebied van de Friese bondgenoten, aan een waterverbinding tussen Flevomeer en Noordzee, genaamd het Oer-IJ. Opvallend is dat het fort op een steenworp afstand lag van een Friese offerplaats in het huidige Velserbroek. Daar zijn veel metalen voorwerpen gevonden, die in die tijd als offer in het moeras werden geworpen. Rond 15 n. Chr. werd het fort in gebruik genomen en nadien vergroot. Later is een opvolgend fort gebouwd, ca. 500 m verderop. We spreken daarom van Velsen 1 en Velsen 2.
Fort Velsen 1: Tentenkamp, dubbelwandige palissade met greppels, pieren en boothuis. Maquette: Nico van Dam, foto A. Schweitzer
Op de locaties van beide forten zijn veel vondsten gedaan, waaronder 1500 houten tentharingen in Velsen 1. De soldaten woonden kennelijk voornamelijk in tenten. Het fort Velsen I was omringd met greppels en een houten palissade. Aan de waterzijde vormden verschillende pieren samen een haven. Ook was er een boothuis en een scheepshelling aanwezig.
Tentharing gevonden in fort Velsen 1
Locatie Forten 1 en 2. Een afbeelding uit: 'Het land van Hilde', Dekkers, Dorren & Van Eerden, 2006.
De Friese bondgenoten
De Friezen rond Flevum betaalden een soort belasting in de vorm van runderhuiden. Aan de andere kant verdienden ze dat mogelijk weer enigszins terug via de levering van voedsel. Er waren immers aardig wat Romeinse monden te voeden (de bewoners van het fort).
Het leven op de grens van land en zee, met daarachter moeras, veen en wadden, was in de ogen van de Romeinen een wonderlijk gebeuren. Het bewonen van terpen, die soms omgeven waren door water, vond men een armoedige toestand. Maar de onduidelijke overgang tussen water en land was ook enigszins beangstigend voor de beschaafde Romeinen, die dat niet gewend waren. Zij hadden een cultuur van orde en regelmaat. De Romeinen konden moeilijk wennen aan het barre weer en de eigenaardigheden van het leven bij de kust, waaronder de getijdeverschillen die hier veel groter waren dan aan de Middellandse Zee. Zo raakten de Romeinen bijvoorbeeld in het jaar 15 n. Chr. twee legioenen kwijt bij een tocht over de wadden, die werden overvallen door een stormvloed. Daarbij verdronken veel legionairs. In 16 n. Chr. heeft Germanicus wederom een veldtocht ondernomen via dezelfde route om de noord, vanuit Frisia, langs de Noord-Friese kust en vervolgens langs de Eems zuidwaarts. Ditmaal vergingen bij storm veel schepen op de terugreis. Na deze avonturen deden heel veel verhalen de ronde onder de legionairs, over vreemde dieren, bijzondere verschijnselen en gevaarlijke monsters.
Friese boerderij, op basis van sporen die zijn gevonden op het Tata Steel-terrein. Tekening: H. J. Calkoen
De Frisii kwamen in opstand!
In de jaren na de veldtochten van Germanicus werden de lastige Germanen met rust gelaten. Tiberius koos voor het oude beleid van onderhandelen met elke stam apart. Dit werkte goed omdat de Germaanse stammen hierbij onderling geen samenwerking zochten, wat bij een oorlog vaak wel het geval was. Zo kon de vrede worden bewaard. De goede relatie tussen de Friezen en Romeinen liep in het jaar 28 n. Chr. een deuk op, waarbij de Friezen zelfs in opstand kwamen. Volgens de Romeinse geschiedschrijving was er een belangrijke Centurion, genaamd Olennius, die tijdens een bezoek teveel belastingen eiste van de Friezen. Het kwam tot een geweldsuitbarsting tussen beide partijen en de Romeinen verschansten zich in het Castellum, de vlootbasis Flevum. Dat had in die tijd een bezetting van ongeveer duizend man. Het fort werd belegerd door de Friezen. De aanval kon ternauwernood worden afgeslagen. Bij de aanval zal een groot aantal Friese krijgers betrokken zijn geweest, wat een aanwijzing is voor een lange voorbereiding voor de belegering. Dat de aanval echt daadwerkelijk heeft plaatsgevonden blijkt uit de vondst van veel loden slingerkogels, die de Romeinen hebben gebruikt.
Bestorming van castellum Flevum. Maquette: Axel Kwak
De te hulp geroepen Romeinse troepen leden in de omgeving flinke verliezen. Het lijkt overeen te komen met de aangetroffen archeologische sporen. Deze geven aan dat het fort kort na de belegering werd geëvacueerd. Bij de evacuatie hebben de Romeinen de waterputten vergiftigd door er lijken in te dumpen. Dit duidt erop dat zij op dat moment niet van plan waren om het fort daarna weer te gebruiken. Vanaf die gebeurtenis, zo schreef de Romein Tacitus, stonden de Friezen hoog aangeschreven bij de andere Germanen.
Rust in de regio?
Ondanks de heftige gebeurtenissen vanwege de belastingverhoging was de rust weer snel teruggekeerd. Mogelijk was dat te danken aan het beleid van keizer Tiberius, waarbij de lijn van onderhandelen en samenwerken werd gekozen boven vechten.
De Romeinen hadden een strategisch belang bij een bufferzone van bondgenoten ten noorden van Belgica. Een streek met een grote productie van voedsel en goederen, dat beschermd moest worden. Ergens in de jaren dertig werd het fort nabij het huidige Velsen weer in gebruik genomen. Behalve de Friezen waren ook de Bataven gewaardeerde bondgenoten. Laatstgenoemden woonden in het rivierenland rond Nijmegen. De Bataven betaalden geen belasting, maar leverden wel veel hulptroepen. Zij stonden bekend als zeer goede krijgers en dienden zelfs als keizerlijke lijfwacht in Rome. De lage landen aan de kust werd beheerst door twee legioenen in Xanten (Duitsland) en hulptroepen die waren gelegerd in onder meer Arnhem en Vechten.
In 39 trad keizer Caligula in de voetsporen van zijn grootvader Drusus en zijn vader Germanicus. Hij brak met het beleid van Tiberius en organiseerde als vanouds een militaire campagne naar Germanië. Hij trok vanuit Xanten naar onze streken en eindigde bij Katwijk, in het gebied van de Cananefaten. Hij liet daar vermoedelijk zijn legioenen militaire oefeningen uitvoeren, waarbij veel verplaatsingen over de Rijn plaatsvonden. Ook werden langs de Rijn diverse bouwactiviteiten ontplooid, zoals bij Katwijk en mogelijk ook bij Woerden. De forten in Vechten en Valkenburg, waarschijnlijk ook die in Velsen, waren in die tijd nog volop in gebruik. In die tijd werd in elk geval begonnen met de bouw van het tweede fort bij Velsen, naast het eerste fort.
Chauken en de Limes
De Chauken uit het noorden van het huidige Duitsland bleven doorgaan met piraterij op de Noordzee en plunderingen op de kusten, die reikten tot in het huidige Zuid-Nederland en België. De contacten tussen Romeinen en Friezen werden ondertussen ook minder vriendschappelijk.
In 41 werd Caligula vermoord. Zijn opvolger Claudius wilde Brittannië veroveren. Daarvoor was het belangrijk dat aan deze kant van de Noordzee rust heerste. Hij liet orde op zaken stellen door generaal Corbulo, die probeerde de Friezen in het gareel te krijgen door hen de Romeinse bestuursstructuur op te leggen. Dat is niet gelukt want andere ontwikkelingen haalden deze actie in.
Ondertussen moest Corbulo namelijk een verbeten strijd leveren tegen de Chaukische piraten. Eén van de piratenleiders was een Cananefaat, genaamd Gannascus. Corbulo liet hem op listige wijze ombrengen. Dat veroorzaakte nogal wat onrust aan de zuidzijde van de Rijn. Om verdere escalatie te voorkomen liet keizer Claudius alle militaire installaties ten noorden van de Rijn ontruimen en verbood verdere veldtochten in Germanië. Rond het jaar 50 werd het tweede fort in Velsen definitief verlaten. Er werden extra forten langs de Oude Rijn gebouwd, wat uiteindelijk resulteerde in meer dan 20 forten. Daarmee was de Limes geboren, de noordelijke rijksgrens. In het stroomgebied van de Rijn duldden de Romeinen geen barbaren. Maar verder weg ten noorden en oosten van de Rijn ontstond een vrij Germanië. Ten zuiden van de Limes veranderde ondertussen de cultuur doordat krijgers die bij de hulptroepen hadden gediend als halve Romeinen terugkeerden naar hun stam. Zo werd de Limes steeds duidelijker de rand van het Romeinse rijk, een grens tussen twee hoofdculturen.
De Limes, in het landschap van 50 n. Chr. Ook het meest noordelijke fort bij Velsen werd verlaten
“QUOD BONUM, FAUSTUM FORTUNATUMQUE SIT”
“Wij wensen u alles toe wat goed, gelukkig en voorspoedig moge zijn”
Stichting Romeinen in Velsen MMXV
Romeinse munt, gevonden in Velsen (replica Joost Vink)
Tekst: Joost Vink en Fred Schweitzer
Afbeeldingen: Archeologische Werkgroep Velsen (tenzij anders vermeld)
Bronnen, onder meer:
- Publius Cornelis Tacitus, Ab Excessu Divi Augusti Annales, vertaling Dr. J.W. Meijer, Tjeenk Willink & Zn, Haarlem, 1959.
- Robert Nouwen, Keizer Augustus en de Lage Landen, Davidsfonds, Leuven 2009.
- Jona Lendering en Arjen Bosman, De rand van het Rijk, Amsterdam, 2010.
- Jan Visser, Ravenhart, De opstand van de Friezen tegen de Romeinen. Uitgeverij Noordboek, 2015.
- Westerheem, het tijdschrift voor de Nederlandse archeologie, 60-jaar AWN-afdeling Kennemerland, jrg. 61, december 2012.
Digitaal, onder meer:
De Cache
Introduction to the questions
The history of the Romans in Velsen played some part in the battle of Germania. Generals and their legions passed through the area where Velsen is located nowadays; generals who later on were elected emperor of the Roman Empire. Emperor Caligula himself and possibly emperor Tiberius too left his steps in our districts. In those days the native Frisians were allies of Rome!
De cache is een rondje van ongeveer 5 km, welke geheel over verharde paden gaat.
The cache is a circuit of about 5 km. on paved paths only.
Waypoint 1. Parkeerplaats ingang Spaarnwoude (Parking space entrance Spaarnwoude).
NLII° XXVII.CCCX' EIV° XL.XCIV'. Informatiebord Spaarnwoude (Information panel Spaarnwoude).
De Romeinen inden belasting van de Friezen in de vorm van koeienhuiden.
A = Op welk bedrijf, genoemd op het informatiebord, kun je deze vinden? Neem het nummer in de blauwe punt, dat is vermeld voor de naam van het bedrijf op C6.
Met brood en spelen hielden de Romeinse heersers de lokale bevolking rustig.
B = Welk spel wordt in Spaarnwoude gespeeld waarmee veel mensen rustig bezig zijn? Neem het nummer in de blauwe punt, dat is vermeld voor de naam van het bedrijf op C4.
The Romans collected taxes of the Frisians in the shape of cow’s hides.
A = In which company, mentioned on the information panel, can you find these? Take the number in the blue dot, mentioned before the name of the company on C6.
With bread and circuses the Roman rulers kept the population quiet.
B = Which game is played in Spaarnwoude that keeps many people quietly busy? Take the number in the blue dot, mentioned before the name of the company on C4.
Het volgende waypoint bevindt zich op (The next waypoint is located at):
NLII° XXVII.(CXX + A)' EIV° XL.(CCCL + B)'
Waypoint 2
De locatie van de paardenmanege ligt naast de meest oostelijke punt van het fort Velsen I (ca. 15-28 n. Chr.). Het westelijk deel van het fort is opgegraven, vanwege de aanleg van de Wijkertunnel. Bij de manege staat achter het hek op het grasveld een paal van de Gasunie. Daarop staat een Paalnummer (P) vermeld: “EFGH”. Gebruik de cijfers van het nummer voor het volgende waypoint.
The location of the horse riding-school is next to the most eastern point of the fortress Velsen I (circa 15-28 AD). The western part of the fortress was excavated because of the construction of the Wijkertunnel. At the riding-school you find a Gasunie stake, behind the fence on the grass. On the stake is mentioned a (P) number: ‘EFGH’. Use the digits of the number for the next waypoint.
Het volgende waypoint bevindt zich op (The next waypoint is located at):
NLII° XXVI.(DCCX + “EG”)' EIV° XL.(CII + “GH”)'
Waypoint 3
De locatie van dit waypoint ligt op de landzijde ten zuidoosten van het Fort Velsen I. Dit gebied was moerasachtig en bood bescherming voor grootschalige aanvallen vanuit die richting. Gebruik op deze locatie de ANWB-paddenstoel.
J = de afstand tot Amsterdam.
K = de afstand tot IJmuiden, afgerond in hele kilometers.
The location of this waypoint is situated at the landside of fortress Velsen I. This was marshy area, which offered protection against large-scale raids from that direction. Use on this location the ANWB-mushroom shaped signpost.
J = the distance to Amsterdam.
K = the distance to IJmuiden, rounded off in whole kilometers.
Het volgende waypoint bevindt zich op (The next waypoint is located at):
NLII° XXVI.(DCCCLI + J)' EIV° XXXIX.(DCCXLV – K)'
Waypoint 4
Dit punt bevindt zich eveneens buiten het fort Velsen I, namelijk ten zuidwesten. Zo langzamerhand komt de vraag op: Waar ligt Velsen II? Om daar te komen maken we gebruik van het paaltje van het wandelnetwerk Noord-Holland. De paal op de locatie wordt een keuzepunt genoemd.
O = het nummer van het keuzepunt.
P = het hoogste nummer van de blauwe route.
This point is also found outside fortress Velsen I, on the southwest side. Gradually the question arises: where is Velsen II? To get there, we use a peg of the walking network Noord-Holland. The stake on the location is called a optional point.
O = the number of the optional point.
P = the number of the blue route.
Het volgende waypoint bevindt zich op (The next waypoint is located at):
NLII° XXVII.(CCXXVIII – O)' EIV° XXXIX.(DCCCXXX + P)'
Waypoint 5
Op dit punt zijn we aangekomen bij de oever van het voormalige Oer-IJ. Het water bij deze locatie symboliseert dat nog, want beide waterpartijen liggen in het voormalige tracé van het Oer-IJ. Tegenwoordig wordt het water zomers gebruikt voor onder meer visactiviteiten en ‘s winters als IJsbaan voor het schaatsen op natuurijs. De locatie aan de rand en in de buitenbocht van het Oer-IJ was ideaal om daar een fort te bouwen. Zo kon gemakkelijk worden gecontroleerd of de Friezen het fort wilden aanvallen over water.
Q = stapeltel het nummer van de ANWB-paddenstoel tot 1 cijfer.
R = is de afstand tot de hondendressuur.
At this point we have arrived at the border of the former prehistoric IJ. The water at this location still symbolizes that, because both ornamental waters are located at the former track of the prehistoric IJ. Nowadays the water is used for fishing in the summer, amongst other things, and in winter as a natural ice-skating rink. The location on the border and in the outside bend of the prehistoric IJ was ideal for building a fortress. It was easy to keep an eye on the water – for instance if the Frisians would attack.
Q = stack count the number of the ANWB-mushroom shaped signpost.
R = the distance to the dog training.
Het volgende waypoint bevindt zich op (The next waypoint is located at):
NLII° XXVII.((Q*C)+CL)' EIV° XXXIX.(DCXVI – R)'
Waypoint 6
De locatie van het Informatiepaneel over de beide forten staat in het fort Velsen II (ca. 39-48 n. Chr.), in het zuidoostelijk deel. Het fort stond ongeveer evenwijdig aan de huidige afrit van de snelweg, de A22.
S = Hoeveel loden slingerkogels zijn er opgegraven tijdens het archeologische veldwerk?
The location of the information panel about both fortresses is found in fortress Velsen II (circa 39-48 AD), in the southeastern part. The fortress was more or less parallel to the present exit of the motorway, the A22.
S = how many lead pendulum balls were excavated during the archeological field work?
Bereken nu de eindcoördinaat (Now calculate the end coordinate).
Waypoint 7. Cachelokatie (Cache location)
Voor het vinden van de geocache moeten de cijfers, behorende bij de letters worden gebruikt.
To find the geocache, use the digits that appertain the letters.
De cache bevindt zich op (The cache is found at):
NLII° XXVII.(S-P-CVI)' EIV° XL. (R+B+Q)'