Pałac Biesa Traditional Cache

Pałac Biesa w Olszanicy

Olszanica to jedna z najstarszych wsi w Bieszczadach, położona na granicy Bieszczad i Pogórzy, przy Dużej Obwodnicy pomiędzy miejscowościami Lesko i Ustrzyki Dolne. Wieś usytuowana jest ok. 380 m n.p.m. w dolinie rzeki Wańkówki i Starego Potoku u podnóża Pasma Żukowa.

Historia Olszanicy, jak i całego regionu na przestrzeni dziejów jest dość burzliwa. W XII i XIII wieku o te tereny toczyli boje książęta ruscy, stan niepokoju potęgowały najazdy hord tatarskich a także inwazje węgierskie. Względne uspokojenie przyniosły dopiero czasy ostatniego z Piastów. W wyniku wypraw Kazimierza Wielkiego w latach 1340-49 zostały zajęte Ruś Halicka, ziemia przemyska, sanocka i włączone do Polski.

W latach 1372-79 rządy na Rusi sprawował z ramienia króla węgierskiego Władysław Opolczyk. Ziemia sanocka i przemyska ponownie włączone do Polski w 1387r. przez Jadwigę weszły w skład państwa polskiego na blisko cztery wieki, aż do pierwszego rozbioru w 1772 roku.

W roku 1432 Ruś Halicką zrównano pod względem prawnym z innymi ziemiami polskimi i utworzono województwo ruskie z siedzibą we Lwowie. Województwo obejmowało ziemie : przemyską, lwowską, halicką, chełmińską i sanocką w skład której wchodziła Olszanica. Pierwsza zachowana wzmianka o Olszanicy pochodzi z 1436 r. wieś rządziła się wtedy prawem wołoskim i należała do Kmitów panów na Wiśniczu, Lesku i Sobieniu. We wsiach lokowanych na prawie wołoskim sołtysa nazywano kniaziem.

Folwark w Olszanicy, o którym pierwsze wzmianki pochodzą z 1580 roku na przestrzeni dziejów ma różnych dzierżawców i właścicieli, nie znamy jego początkowej powierzchni ani nazwisk osób nim władających.

W zachowanych dokumentach z XV wieku znajdujemy kilkakrotnie wzmiankę o Olszanicy „Piotr Kmita Hrabia na Wiśniczu, Dziedzic dóbr Zamku Sobienia i Olszanicy”, świadczy to o istnieniu tu prężnego ośrodka gospodarczego a być może i obronnego.

Z danych geodezyjnych opracowanych przez geodetów austriackich z 1852 roku wynika, że realność dworska w Olszanicy jest własnością Bronisława Stadnickiego, z jakiego tytułu realność ta przeszła na własność następnych rodów szlacheckich nie ustalono. Spis ludności z 1880 roku wykazuje 975 mieszkańców Olszanicy, z których 94 przebywa na obszarze posiadłości Józefa Jordana herbu Trąby. Jordan przybywa do Olszanicy z Zakliczyna, żeni się z Felicją Józefa z Bobrowskich herbu Gryf, zostaje właścicielem dóbr w Olszanicy i Rudence, pełni funkcję Marszałka Powiatu Leskiego. Z córką Józefa Jordana – Stefanią, żeni się Antoni Juściński herbu Ślepowron, który przybywa z Rosji, gdzie sprzedał swój majątek a za uzyskane pieniądze podejmuje się budowy nowego pałacu w Olszanicy w roku 1905 jako pensjonatu dla wczasowiczów.

W czasie I wojny światowej zespół dworski w Olszanicy uległ poważnym zniszczeniom.
Pałac po odbudowie spełniał w okresie międzywojennym również rolę pensjonatu dla wczasowiczów. Ogólny obszar majątku wynosi w tym czasie 685ha, w tym 600ha lasu. Stałych pracowników zatrudnionych było około 20 osób w tym m.in. 6 fornali, 4 pokojówki i kucharki, 2 karbowych i 4 leśniczych.

Ostatnim właścicielem olszanickich włości był Felicjan Bogdan Ślepowron Juściński, syn Antoniego.
Po wybuchu II wojny światowej od drugiej połowy września 1939 roku do czerwca 1941 roku, w folwarku stacjonowały wojska radzieckie, San był rzeką graniczną.

Po napaści Niemiec na Związek Radziecki, od czerwca 1941 r. do sierpnia 1944 r. Olszanica jest pod okupacją niemiecką. Po wyzwoleniu tych terenów w sierpniu 1944 r. przez wojska radzieckie w folwarku pozostaje część wojska do ochrony terenu a później granicy państwowej w Ustianowej. Po wycofaniu wojsk radzieckich na terenie folwarku powstaje placówka polska Wojsk Ochrony Pogranicza, która funkcjonuje do roku 1951.

Rok 1952 to przeniesienie do Olszanicy Zespołu Państwowych Gospodarstw Rolnych na bazie którego powołano w 1958 r. Inspektorat PGR – placówkę Zarządu PGR w Rzeszowie nadzorującą gospodarstwa położone na terenie powiatów: Lesko, Ustrzyki, Sanok.

Inspektorat PGR w Olszanicy działał do 30.06.1971 r. następnie teren został przekazany na rzecz Zarządu Przedsiębiorstw i Gospodarstw Pomocniczych Centralnego Zarządu Zakładów Karnych Ministerstwa Sprawiedliwości.

W 1985 roku zakończono budowę obiektu hotelowego, a całość funkcjonowała pod nazwą Ośrodek Wczasowy Służby Więziennej.
1. września 1993 roku powołany zostaje Ośrodek Doskonalenia Kadr Służby Więziennej. Jego podstawową funkcją było szkolenie funkcjonariuszy oraz pracowników Służby Więziennej oraz pracowników resortu Ministerstwa Sprawiedliwości. Z dniem 29.03.2012 roku, ODK SW w Olszanicy na podstawie Zarządzenia nr 27/2012 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej zostaje postawiony w stan likwidacji i funkcjonuje do 31.05.2012 r.

Z dniem 15.06.2012 roku Podkarpacka Instytucja Gospodarki Budżetowej CARPATIA w Rzeszowie przejęła do prowadzenia Ośrodek Doskonalenia Kadr Służby Więziennej w Olszanicy (obecna nazwa: Ośrodek Konferencyjno–Wypoczynkowy „Pałac Biesa” w Olszanicy)

Park pałacowy jest najlepiej zachowanym dworskim parkiem krajobrazowym w okolicy. Otacza on zespół pałacowy i zajmuje pow. 7ha. W zbiorowiskach roślinnych dominują fragmenty dąbrowy, zwłaszcza nad brzegiem potoku, stawów górnych, na wałach i groblach. Najokazalszy dąb szypułkowy (610 cm) rośnie na wałach otaczających stawy górne. Pierwotnie stanowiły one założenia obronne. W kompozycjach roślinnych przeważają zbiorowiska o charakterze naturalnym. Zachowały się one tylko na odcinku osi głównej pomiędzy pałacem a cerkwią. W tej części ogrodów przeważają gatunki drzew szpilkowych z pierwszej połowy XX wieku oraz kwatery drzew owocowych. W drzewostanie zachowały się: dąb szypułkowy, jesion wyniosły, klon zwyczajny, klon jawo, klon jesionolistny, modrzew europejski, lipa drobnolistna i szerokolistna, lipa krymska i srebrzysta, olcha czarna, czeremcha pospolita, topola berlińska, topola balsamiczna, topola osika i biała, brzoza brodawkowata, wiąz górski, buk pospolity, świerk pospolity, żywotnik zachodni, sosna wejmutka i pospolita, daglezja zielona, głóg jednoszyjkowy i dąb czerwony.