PL
W parku tysiąclecia znajduje się 28 pomnikowych głazów narzutowych. Większość z nich pochodzi ze żwirowni miejskiej przy ul. Głównej, z okolicy szkoły dla głuchoniemych na Śródce oraz z dna niecki Jeziora Maltańskiego.
Głaz narzutowy (eratyk,narzutniak) to fragment skały litej, przyniesiony przez lądolód. Obszary północnej i środkowej Polski pokryte są tworami polodowcowymi – głazy, żwirowiska, piaski, mułki, różne gliny i iły. Obok całkowicie zwietrzałych skał moreny zawierają też materiał grubszy – zaokrąglone bryły i wielkie bloki często o objętości wielu metrów sześciennych. Część z nich uległa zniszczeniu, jednak te utworzone ze skał odporniejszych zachowały się do naszych czasów.
Głazy narzutowe ułożone wzdłuż alejki na osi północ-południe są niewątpliwą atrakcją Parku Tysiąclecia.
Podobne twory znajdują się na obszarze Niemiec, północnej Francji, Wielkiej Brytanii, Kanady, północnej części Stanów Zjednoczonych, czyli wszędzie tam, gdzie dotarł plejstoceński lądolód. Eratyki spotyka się również na obszarach, które były pokryte przez lodowce górskie.
Głazy narzutowe na świecie
Największym głazem narzutowym na świecie jest prawdopodobnie głaz Lewiatan w Parku Narodowym Mt. Buffalo w Australii, w stanie Wiktoria o wymiarach 33 x 21 x 12 m. Z występowania olbrzymich głazów znane są też: masyw Erongo w Namibii oraz płaskowyż Serra da Estrela w Portugalii.
Wybrzeże Estonii jest w ogóle największym skupieniem głazów w Europie. Największym głazem narzutowym Europy jest prawdopodobnie głaz Ehalkivi (est. blask słońca) na bałtyckim wybrzeżu Estonii, granit pegmatytowy o obwodzie ok. 50 m i objętości ok. 980 m³.
Zachęcam do odwiedzenia tego Parku i zobaczenia tych polodowcowych tworów.
Zadania:
1. Na startowych koordynatach zobaczysz kilka głazów. Podejdź do największego. Jaka to skała? Jak myślisz, ile w przybliżeniu osób jest potrzebnych do objęcia tego eratyka?
2. Przejdź do waypointu "Skrzyżowanie". Stań przodem do ulicy. Wybierz jeden z głazów po Twojej lewej stronie i opisz go krótko. Czy jest to głaz narzutowy?
ENG
In Millennium Park there are 28 monumental boulders. Most of them come from a gravel pit at Main Street, form area school for the deaf-mute at Śródka and from the bottom of the pan/trough of Lake Malta.
Erratic (boulder) is a solid piece of rock, brought by the ice sheet. Areas of northern and central Polish creations are covered with glacial - boulders, gravel pits, sands, silts, clays and various clays. In addition to completely weathered rock moraine also contain coarser material - rounded body and large blocks often with a volume of many cubic meters. Some of them were destroyed, but those created from the rocks more resistant survived to our times.
Ettatics piled along the alley on the north-south axis are an attraction Millennium Park.
Similar works are in Germany, northern France, Great Britain, Canada, the northern United States, or wherever reached Pleistocene ice sheet. Erratics also meets in areas that were covered by glaciers.
Erratics in the world
The biggest erratic boulder in the world is probably a boulder Leviathan in the National Park Mt. Buffalo in Australia, Victoria, (33 x 21 x 12 m). With the presence of giant boulders are also known: massive Erongo, Namibia and the plateau of the Serra da Estrela in Portugal.
Coast Estonia is even the largest concentration of boulders in Europe, The biggest erratic boulder Europe is probably the boulder Ehalkivi (is. Glare of the sun) on the Baltic coast of Estonia, granite with a circumference 50 m and a volume of approx. 980 m³.
I encourage you to visit this place and see the glacial formations.
Questions:
1. At the starting coordinates see boulders. Come to the largest. What is a rock? How much do you think people need to embrace this erratic?
2. Go to the waypoint "Crossing". Stand face to face street. Choose one stone at your left side and make a short description. Is it a eratic?