1) Brama Szczebrzeska: o rodowodzie sięgającym k. XVI w., w 1770-72 zniesienie attyki i przebudowa, w 1821-24 zniesienie dekoracji i przebudowa, po 1866 r. zamurowanie przejazdu, w k. XIX w. przebudowa (powiększenie okien), około 1915 r. częściowo zniszczona, w 1923-25 przebudowa na hotel; murowana, II-kondygnacyjna z przejazdem (zamurowany) na osi i z fragmentami galerii strzelniczej po obu jej stronach, dawniej na bramie znajdowały się kamienne figury św. Michała (obecnie ul Ogrodowa 35) i św. Floriana (przy dawnej kolegiacie, zniszczona w czasie okupacji).
2) Wartownia: usytuowana po pd. stronie bramy na dawnym przedpolu, powstała w 1821-25, parterowa z cegły z kamiennymi detalami, arkadami zamurowanymi, pierwotnie istniały dwa pomieszczenia: duża salą ze strzelnicami, z której broniony był rawelin i wjazd do miasta i wjazd do miasta traktem szczebrzeskim oraz otwarte podcienie (zamurowane) od strony pn. (od strony miasta).
Tędy udawano się w kierunku Szczebrzeszyna i Krakowa, a po zamurowaniu Starej Bramy Lubelskiej również do Lublina i Warszawy. Powstała w latach 1603-05 i najprawdopodobniej została zaprojektowana przez Bernarda Moranda. Brama Szczebrzeska różniła się zasadniczo od pozostałych, bowiem była budynkiem trójosiowym i dwukondygnacyjnym. Po likwidacji twierdzy w 1866 roku i wytyczeniu nowej drogi obok bramy, została zamurowana. Dopiero podczas remontu przeprowadzonego w latach 2007-09 przejazd ponownie otwarto i zrekonstruowano fragment kurtyny z galerią strzelniczą. Kamienno-ceglaną zewnętrzną fasadę bramy zdobi ciekawe belkowanie i mitra carska w kluczu arkady.
Na wschód od bramy widać zniszczony bark bastionu II.
Natomiast stojący na parkingu niewielki, parterowy, klasycystyczny budynek pokryty nasypem ziemnym to wartownia. Wybudowana została w 1825 roku. Jej ceglane elewacje z rzędem strzelnic na zachodniej ścianie, kamiennymi boniami, arkadami i rzygaczami są bliźniaczo podobne do pozostałych budowli fortecznych wzniesionych w Zamościu w drugiej ćwierci XIX wieku.
przyda się coś do pisania
źródło: http://www.turystyka.zamosc.pl/
