Teren jest dostępy od środy do soboty w godz. 10-18, w niedziele w godz. 13-18 oraz pomiędzy mszami, proszę zachować powagę miejsca.
Tum koło Łęczycy, to mała miejscowość, która słynie z największej romańskiej świątyni w Polsce. Archikolegiata pw. NMP Królowej i św. Aleksego powstała około 1161 roku, na fundamentach innego pierwotnego kościoła z końca X wieku. Jako ciekawostkę należy uznać fakt, iż kościół wybudowano bez żadnych obliczeń architektonicznych metodą prób i błędów!
Do jej budowy wykorzystano głównie eratyki (głazy narzutowe) pochodzenia magmowego i metamorficznego (około 75% materiału) pozostały materiał (około 25%) to skały osadowe, w tym przypadku drobnoziarnisty piaskowiec kwarcowy. Z obrobionych w kostkę eratyków zbudowano głównie mury, natomiast z piaskowca elementy konstrukcyjno-ozdobne typu portal, okantowania narożników wież, obramowania. Na podstawie badań południowej ściany stwierdzono, że wśród eratyków dominują granity i gnejsy, a głównymi obszarami z których mogły pochodzić, są:
1. Wyspy Alandzkie i północny Bałtyk,
2. Dalarna i Värmland,
3. Uppland i okolice Sztokholmu,
4. Småland i przyległy obszar dna Bałtyku,
5. Bornholm i Skania,
6. zachodnia Szwecja i południowa Norwegia,
7. południowa Finlandia i region Zatoki Fińskiej,
8. północna Szwecja,
9. dno środkowego i wschodniego Bałtyku i Gotlandia.
Mapa maksymalnego zasięgu lądolodu w plejstocenie z zaznaczonymi obszarami alimentacji i ścieżkami transportu (Rysunek pochodzi z http://www.uni-muenster.de)
Dominującym obszarem pochodzenia tutejszych skał jest Skandynawia, skąd pochodzi około 98% ogólnej populacji tutejszych skał:
- 36% Wyspy Alandzkie i północny Bałtyk,
- 34% Dalarna i Värmland,
- 23% Uppland i okolice Sztokholmu,
- 5% Småland i przyległy obszar dna Bałtyku,
- 5% Bornholm i Skania,
- 2% pozostałe.
granit alandzki
granit siljan
granit sztokholmski
porfir bałtycki
symbol cechu kamieniarzy / budowniczych tego kościoła, wyryty w piaskowcu drobnoziarnistym
Eratyki przywędrowały z lodowcem do Polski podczas plejstocenu, czyli tzw. epoki lodowcowej. W okolicy Tumu można znaleźć eratyki z dwóch zlodowaceń - zlodowacenia Wisły i zlodowacenia Warty. Zlodowacenie Wisły ma swoją granicę około 60 kilometrów na północ od Tumu, natomiast zlodowacenie Warty ma swoją granicę około 40 km na południe od Tumu. Zatem bardziej prawdopodobne jest, że tutejsze eratyki pochodzą ze zlodowacenia Warty, ze względu na bliskość dostępnego materiału (problem transportu w średniowieczu), tym bardziej, że obecnie znane są spore nagromadzenia eratyków w odległości około 12 km od Tumu w miejscowości Bronno, czy jeszcze bliżej bo oddalonej o około 5 km miejscowości Borów. Można również założyć, że w bardzo bliskim sąsiedztwie Tumu lub w samym Tumie mogło być duże nagromadzenie eratyków znane w średniowieczu, a obecnie wyczerpane.
Zadania do wykonania:
1. Podaj wysokość kostek z eratyków w murze kościoła.
2. W punkcie N 52° 03.373 E 019° 13.938 kilka bloków poniżej piaskowca z symbolem cechu jest bruzda od ostrzenia mieczy przed wyruszeniem na bitwę pod Grunwaldem w 1410 roku. Podaj jej głębokość.
3. Zarówno piaskowce jak i eratyki mogą zawierać różne kryształy. Przyjrzyj się dokładnie piaskowcom oraz eratykom i napisz, czy któreś z nich mają widoczne kryształy? Jeśli tak, to jakie?
4. Mile widziane, ale nie obowiązkowe foto np. którejś z kostek w murze, proszę nie fotospoilerować odpowiedzi!
Zalogować "znalezienie" możesz bezpośrednio po przesłaniu odpowiedzi przez mój profil. Jeżeli Twoje odpowiedzi będą błędne, zgłoszę się sam. Wpisy bez przesłanych prawidłowych odpowiedzi będą kasowane po 14 dniach