De ooievaar, ook wel uiver, eiber of stork genoemd, is een grote, witte vogel met zwarte vleugelranden en rode poten en snavel. Een ooievaar wordt 0,95 tot 1,10 m groot (bek tot uiteinde staart). De vleugelspanwijdte is 195 tot 215 cm en wegen 2,3 tot 4,4 kg. Zoals alle ooievaars hebben ze lange poten en een lange puntige snavel. Mannelijke en vrouwelijke exemplaren hebben met uitzondering van de grootte hetzelfde uiterlijk. Het mannetje is hierbij gemiddeld groter dan het vrouwtje. Het verenkleed is voornamelijk wit met zwarte slagpennen en vleugeldekveren. Het zwart wordt veroorzaakt door het pigment melanine. De borstveren zijn lang en ruig en vormen een kraag die wordt gebruikt bij de hofmakerij. De irissen zijn dof bruin of grijs. Volwassen exemplaren hebben een rode bek en rode poten, waarvan de kleur wordt veroorzaakt door carotenoïde in het voedsel. In delen van Spanje hebben studies aangetoond dat het pigment is gebaseerd op astaxanthine dat wordt verkregen uit een geïntroduceerde rode rivierkreeft (Procambarus clarkii) en de helder rode kleur van de bek valt zelfs op bij de jongere exemplaren, zelf als ze nog in het nest zitten, dit in contrast met de doffere bek van jongeren elders.
De draagkracht van de lange en brede vleugels laten de ooievaar toe om makkelijk op te stijgen. De rui van de vogels is nog niet uitgebreid bestudeerd, maar lijkt het gehele jaar plaats te vinden, waarbij de slagpennen vervangen worden tijdens het broedseizoen.
Een ouder jong in het
Vogelpark Avifauna, Nederland. Snavel begint rood te kleuren aan de basis
Na het uitkomen zijn de jonge ooievaars gedeeltelijk bedekt met korte, verspreide, witachtige donsveren, dat meestal na een week wordt vervangen door een dichtere vacht van wollig wit dons. Bij het uitkomen heeft het kuiken rossige poten, die bij het ouder worden een grijsachtig zwarte kleur krijgen. De bek is zwart met een bruine punt. Tegen de tijd dat het jong veren krijgt, is het verenkleed gelijk aan dat van de volwassen exemplaren alhoewel de zwarte veren vaak wat bruine tinten heeft en de bek en poten een wat doffere bruin-rode of oranje kleur hebben. De snavel is meestal oranje of rood met een donkere punt. De snavels krijgen de rode kleur van de ouders de daaropvolgende zomer alhoewel de zwarte punt bij sommige exemplaren zichtbaar blijft. Jonge ooievaars verkrijgen hun volwassen verenkleed in hun tweede zomer.
Voortplanting:
Als twee ooievaars op hun nest zitten, verklaren ze elkaar hun "liefde" met spectaculair snavelgeklepper. Ooievaars zijn niet trouw aan elkaar, maar wel aan het nest. Dat verklaart waarom sommige ooievaarspaartjes lang bij elkaar blijven. Een ooievaar is vruchtbaar vanaf het derde levensjaar.
Eieren.
De eieren zijn kalkwit of doorzichtig geel, zonder tekening. Ze worden in de loop van het broedseizoen bruin gewolkt en hebben een fijne korrelige textuur. Ze zijn aanvankelijk niet glanzend, maar worden langzaamaan meer en meer glanzend. Een ei weegt ongeveer 110 gram.
Ooievaars en kinderen.
Vanouds werd kinderen wijsgemaakt dat baby's door de ooievaar gebracht werden. Tegenwoordig vindt men dat kinderen de waarheid wel mogen weten, maar nog altijd wordt de geboorte van een kind schertsenderwijs in verband gebracht met ooievaars. Zo zet men een houten ooievaar in de tuin waar een kind is geboren en wordt op geboortekaartjes een ooievaar afgebeeld.
Statistici hebben met verbazing geconstateerd dat de ooievaarsstand en de geboortecijfers in deze streken sinds de Tweede Wereldoorlog een vrijwel identiek verloop volgen: eerst een neergang en vanaf 1980 weer enige toename. Sommigen voeren dat aan als voorbeeld van het feit dat correlatie niet altijd op causaliteit berust.
SPREUKEN EN WEETJES:
- De ooievaar siert het wapen van Den Haag, maar ook dat van Ankeveen en 's-Graveland in Noord-Holland.
- Voetbalclub ADO Den Haag heeft in het logo de Haagse ooievaar.
- Benen als een ooievaar: heel lange benen.
- Ooievaarskuitenvet: niet bestaand vet waar een onwetend iemand soms op uit wordt gestuurd.
- Ooievaarsbek (geranium) is een plantengeslacht waarvan het vruchtbeginsel van de uitgebloeide bloem wat weg heeft van een ooievaarsbek.
- De naam van het DC-2-vliegtuig de Uiver uit 1934 betekent ooievaar.
- Juffrouw Ooievaar is een van de personages in De Fabeltjeskrant.
- Het ooievaartje halen betekende vroeger als verpleegkundige de aantekening voor kraamverpleging behalen. Op het bijbehorende insigne staat een ooievaar.
- Ze verwachten de ooievaar: er is een baby op komst.