Druppel, een educatieve waterwandeling door Antwerpen
Doorheen de geschiedenis is water altijd van fundamenteel belang geweest voor de volkeren die zich in een gebied vestigden. Deze waterwandeling toont de rol van water in de stad en de wereld. Water is leven, maar het kan ook verdelen of vernietigen. Tijdens de wandeling kom je niet alleen meer te weten over de geschiedenis van de stad, maar ook over ecologie en duurzame ontwikkelingen in de wereld.
Deze Geocache wandeling zal je langs verschillende punten brengen in Antwerpen die gelinkt zijn aan water en het belang hiervan. Je kunt de wandeling in eender welke volgorde doen, al is het best om bij #1 te beginnen. Alle caches zijn microcaches en zal je herkennen aan het Geocache logo en een waterdruppel op de buitenkant. De moeilijkheidsgraad ligt niet al te hoog omdat dit ook interessant moet zijn voor jongeren.
Felix Pakhuis
51.2280333°N, 004.4079167°E
Waterperskracht
Het gebouw net voorbij de ingang van het FelixArchief doet denken aan een middeleeuwse kasteeltoren. Het is een kleine versie van de acht waterperscentrales die in de tweede helft van de 19e eeuw stoom opwekten om havenkranen, sluisdeuren, rol- en wegbruggen, kaapstanders, magazijnliften, enz. aan te drijven. De stoom werd via stalen leidingen naar de plaats van gebruik gebracht.
Kleinere centrales bedienden nabijgelegen stapelhuizen, zoals het FelixPakhuis. Op de binnenstraat van het FelixArchief vind je nog kranen en heftuigen van toen. Pompen zie je nog in Restaurant ‘Het Pomphuis’, dat gebouwd werd om het naastgelegen droogdok leeg te pompen.
Ook al kwamen er meer elektrische kranen, tot in 1975 maakte men nog gebruik van waterdruk.
Energie uit water
Bij hydro-elektriciteit zet de beweging van water uit rivieren en reservoirs turbines in werking. Die drijven op hun beurt generatoren aan om elektriciteit op te wekken.
- Een waterkrachtcentrale met stuwdam levert vooral veel vermogen bij hoogteverschillen zoals in Noorwegen, Zwitserland, Oostenrijk en Frankrijk.
- Een riviercentrale gebruikt de stroming om energie op te wekken.
- Een pomp- of spaarbekkencentale pompt water in de daluren naar hoger gelegen bekkens. Tijdens de piekuren stroomt het water terug en drijft het de turbines aan.
Vanaf het FelixArchief kan je direct het MAS zien, ga zeker eens tot de bovenste verdiepingen die gratis te bezoeken is en je een geweldig beeld geeft van de skyline van Antwerpen en je doet realiseren hoeveel water wel aanwezig is in de stad.
Het MAS
51.2288833°N, 004.4048972°E
Watervluchtelingen
Als je op het dak van het MAS staat met je gezicht naar de Schelde, zie je in het Noorden (rechts) het Red Star Line Museum.
In de 19e eeuw was er vooral in Europa veel armoede en ellende. Bijna twee miljoen boerenzonen en landarbeiders maakten vanuit Antwerpen de ‘grote oversteek’ naar Argentinië of de Verenigde Staten. In het begin van de 20e eeuw werd Canada het beloofde land. Afgeschilderd als ‘landverhuizers’ en avonturiers namen deze ‘vluchtelingen’ de boot van de Red Star Line in Antwerpen.
Ook het klimaat kan een reden zijn om te verhuizen. Steeds meer mensen moeten hun heil zoeken in een ander klimatologisch gebied. Ze lijden door droogte of overstromingen of door conflicten die ontstaan zijn over de verdeling van water.
Zo zijn de Cucap-indianen in het noorden van Mexico met uitsterven bedreigd omdat hun rivieren worden drooggetrokken voor katoenvelden van Arizona en de zwembaden van Los Angeles. In de Sahel vechten veehouders, nomaden en landbouwers om het beheer van de waterputten.
Er wordt gelukkig meer ingezet op efficiënte vormen van waterbeheer in het Zuiden. De gemeenschap van Pomacocha in Peru draagt zorg voor de lagunes in de hooggelegen gebieden. Via kanaaltjes leiden ze het water naar lagergelegen gebieden voor het telen van groenten en voor het vee.
Waterzuivering
De grote “paaseieren” van het waterzuiveringsstation op de Noordersingel zijn goed om te zien vanop het dak van het MAS.
Gelukkig komt ons afvalwater niet meer rechtstreeks in rivieren terecht maar wordt het eerst gezuiverd in een rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI).
Het gezuiverde water van het waterzuiveringsstation op de Noordersingel wordt geloosd in het Lobroekdok, dat via het Albertkanaal in verbinding staat met de andere dokken van de Antwerpse haven en de Schelde. Het lozingsdebiet bedraagt gemiddeld 70 000 m³ /dag.
De industrie en landbouw vervuilen ons water met chemische producten, fosfaten, nitraten, meststoffen, bestrijdingsmiddelen… daarom legt de overheid hen strenge regels op.
Thuis veroorzaken we ook een groot deel van de waterverontreiniging met spoel- en kookwater, schoonmaakmiddelen, wc- en douchewater. Spoel zeker geen van volgende stoffen weg: verven, olie, white spirit, vervallen medicijnen. Zij worden door de zuivering niet uit het water gehaald! Breng ze daarom naar het containerpark.
Water en voedsel productie
Recht voor het MAS zie je allerlei restaurantjes, waaronder “De Burgerij”. Ook onze voedselproductie vergt enorm veel water.
Virtueel water is al het water dat nodig is voor het hele productieproces van een product. In dit geval het water dat nodig is voor de vleesverwerking, maar ook het water dat de koeien drinken tijdens hun leven, en het water dat wordt gebruikt bij de sojateelt, het gewas dat de koeien eten.
Om een hamburger van 200 gram op je bord te krijgen, is 4 000 liter ‘virtueel’ water nodig.
Soja kennen veel mensen als vegetarisch vervangproduct, maar het wordt ook veel verwerkt in dierenvoeding. Omdat er meer en meer dieren worden gekweekt, stijgt de vraag naar soja. Soja wordt geteeld in Noord- en Zuid-Amerika, Afrika en Azië. In Brazilië bedreigt de sojateelt waardevolle bossen en savannes. Door het kappen van bossen komen broeikasgassen (C0²) vrij en de natuur lijdt onder het gebruik van bestrijdingsmiddelen op plantages. Kleine boeren worden van hun land verdreven voor grootschalige sojateelt, die weinig werkgelegenheid oplevert.
De sojateelt beslaat wereldwijd een gebied zo groot als Frankrijk, Duitsland, België en Nederland bij elkaar.