Deze trail duurt +- 8 uur met de kano en +- 5 uur met de boot, wees hier op voorbereid
Vergeet niet genoeg eten en drinken mee te nemen
Vergeet ook de bonus niet! (GC6TR0V)
Mochten er problemen zijn, schroom niet te bellen/smsen/appen: 06-42078942
In deze vaartrail voeren we je door het mooie Groningse landschap. Je vaart langs wierden en zijlen. Beide zijn in het laaggelegen landschap nodig geweest om de voeten droog te houden.
Wierden
Een wierde (Groningen) of terp (Friesland) is een kunstmatig opgeworpen heuvel. Wierden werden gebruikt om bij hoogwater (vanuit de Waddenzee) een plek te hebben waar het droog bleef. Naast dat mensen op wierden woonden, gebruikte men wierden ook om er hout dat slecht tegen natte voeten kon op te laten groeien. Dit geriefhout of hakhout was hout dat gebruikt werd voor allerlei doeleinden in en om het huis, zoals bijvoorbeeld het opstoken van de kachel. Ten derde liet men het vee op de hoge wierden grazen, zo beschermde men hun zo belangrijke veestapel tegen de invloeden van de zee.
Zijlen
Een zijl is een spuisluis die bedoeld is om binnenwater te spuien (af te voeren) en buitenwater te keren (tegen te houden). Een zijl wordt daarom ook wel een keersluis genoemd. Het woord zijl is verwant aan het werkwoord sijpelen (het doorlaten van water).
Van oorsprong is een zijl niets meer dan een klepduiker in de dijk. Die klep wordt bij laagwater opengedrukt door het binnenwater. Tijdens vloed drukt het zeewater die klep weer dicht. In Nederland liggen de polders zo laag dat vrijwel alle zijlen zijn vervangen door gemalen. Langs de Duitse Waddenkust werken de meeste zijlen wel nog steeds op bovengenoemde manier.
De trail start in Winsum. In Winsum vind je 3 wierden; die van Winsum, de wierde van Bellingeweer en die van Obergum. Obergum wordt nog wel eens als apart dorp gezien. Dit omdat het aan de overkant van het Winsumerdiep ligt. Het is soms ook wat verwarrend omdat het dorp twee hoofdstraten heeft, de Hoofdstraat-W (waarbij de W van Winsum is) en de Hoofdstraat-O (de O van Obergum). De W staat dus niet voor West en de O niet voor oost.
De route gaat verder via het buurtschap Schaphalsterzijl. In 1969 werd de Lauwerszee afgesloten. De zeedijken waren toen al op deltahoogte gebracht. De zijlen verloren hun functie. In 1963 werd een weg aangelegd over de sluizen. Over de Nieuwe Sluis werd een brug gebouwd.
Na Schaphalsterzijl vaar je door Schouwerzijl. Schouwerzijl is vernoemd naar de zijl in de Kromme Raken en de dichtbijzijnde wierde Schouwen. De route gaat verder over de Kromme Raken langs Warfhuizen.
Warfhuizen bestaat uit twee kernen die gebouwd zijn op twee wierden. De noordelijke en grootste wierde is Werfhusen (van werf: kunstmatige heuvel op de klei en huizen: huizen op de wierde). Werfhusen bevat de oude kerk en de eigenlijke dorpskern. De kleiner, zuidelijke wierde heet Burum (van bûr, buurman, landman, buurtgenoten).
Na Warfhuizen vaar je door Klein Maarslag. Deze kleine wierde werd waarschijnlijk opgeworpen vanuit de veel grotere wierde Groot Maarslag die zuidelijker ligt. De wierde lag op een strategische plek aan de benedenloop van de Hunze. Na de Sint-Marcellusvloed van 1361 of 1262 verdween deze strategische plek omdat de zijl van Schilligeham doorbrak. Men besloot het Reitdiep van zeedijken te voorzien. De noordelijke benedenloop van de Hunze verwerd toen tot een klein riviertje waar je net doorheen bent gevaren; De Kromme Raken. Vroeger was Klein Maarslag een volwaardig dorp. Tegenwoordig is alleen het oude kerkhof over. Ten oosten van de wierde staan tegenwoordig nog een huis en een boerderij. In de 19e of 20e eeuw werd de wierde grotendeels afgegraven. Het deel dat nog rest steekt tot ongeveer 1,8 meter uit boven de omgeving.
Je vaart nu in oostelijke richting over het Mensigeweersterloopdiep naar Mensingeweer. De naam betekent waarschijnlijk de weer (wierde) van Menze (persoonsnaam). Een meer exotische verklaring voor de naamsbetekenis komt uit de sage van Abel. Abel had gewed dat hij met zijn polsstok over het water kon springen. Dat lukte hem, maar hij sprong zo ver dat niemand hem nog kon zien. Hij blies op zijn hoorn om het ongeruste volk gerust te stellen. Men verzuchtte opgelucht ‘d’mens is er weer’. Dat werd verbasterd tot Mensingeweer. Via het Mensigeweersterloopdiep vaar je door naar Winsum.
Dank voor het volgen van onze trail en tot ziens!