Vallei-Event "linie in zicht"#2 "Coupure de Beek"
De herinneringen aan de oorlogs handelingen in de regio Woudenberg, Scherpenzeel en Renswoude in het bijzonder rondom de grebbelinie zijn nog alom aanwezig. In de meidagen van 1940 kwam met name Scherpenzeel onder zwaar artillerievuur te liggen van de Nederlandse verdedigers die de oprukkende duitsers probeerde tegen te houden.
In de sector van deze geocache werd de linie verdedigd door onderdelen van het 15e en 22e Regiment infanterie In het noorden, ten westen van Scherpenzeel liep de frontlijn om de Emminkhuizerberg, langs de oostzijde van het Veen tot de Middelbuurt. De accessen werden afgeschermd door voorposten van de Grebbelinie. Het 2e bataljon bezette deze strook met een zware mitrailleur en een stuk 6-veld. Het bataljon moest de eerste klap opvangen en een eventuele verrassingsaanval verijdelen. Luchtdoelartillerie was opgesteld bij de Rode Haan, waar een peloton geschut de sluis moest beschermen. In de directe omgeving was luchtdoelgeschut bij de Pothbrug, Luchtenstein en het Egelmeer in het zuiden.
De stoplijn door Veenendaal liep van het station Veenendaal tot De Heul. Hier moest absoluut worden stand gehouden. Rond Veenendaal werden de eerste dagen 10 vliegtuigen neergehaald. Bij de Buursteeg werd een 'Duitse spion' gearresteerd. Verder was het redelijk rustig gebleven, ondanks een alarm dat de Duitse infanterie in aantocht was, tijdens de evacuatie. Wel waren vele soldaten uit de IJssellinie door de linie getrokken. Vanaf 18.00 u. kwamen ze langs de batterij 6-veld bij De Klomp. Tevens zag men de 30 Polen uit Ede passeren Hoewel er op de 10e en 11e mei weinig gevechten 'boven' de Grebbeberg werden geleverd, waren het voor de soldaten enerverende dagen.
Rond 02.00 u op 10 mei, was het alarmfase 4 in de Vallei: oorlog! Zo lagen om 03.00 al soldaten in de stellingen bij de Engelaar. Er wordt daar niet geschoten op overvliegende vliegtuigen, want er was geen vuurbevel ontvangen en de oorlog was niet eens verklaard! Zelfs als deze stelling door een vliegtuig wordt aangevallen, schiet men niet terug. Die zelfde morgen vertrokken soldaten uit Renswoude naar de Emminkhuizerlaan.
Met de veldmutsen op marcheerden ze midden over de weg naar de loopgraven. Zij schieten wel terug bij een luchtaanval, maar merken dat het weinig zin heeft om met een karabijn op een vliegtuig te schieten. Daarna doen ze pas hun helmen op en vervolgen behoedzaam door beide wegbermen hun weg. Alle soldaten waren stomverbaasd dat ze werden beschoten. De gedachte leefde dat Duitsland in oorlog was met Engeland! Vanuit Woudenberg marcheerden militairen rond 03.00 u. richting Broekerbrug en Lambalgerbrug. Onderweg drinkt men op het gemak koffie, als de groep wordt aangevallen door een Messerschmidt. In die omgeving worden verschillende vliegtuigen neergeschoten, met name Heinkels. Drie leden van de Nederlandse luchtafweer raakten bij de gevechten gewond. De 'Woudenbergse' soldaten zetten eerst de mijnen in de weilanden op scherp. Overgebleven nieuwsgierige koeien sneuvelen als eersten aan dit oorlogstuig. Als de burgers aan het einde van de 10e mei geëvacueerd zijn, blijven de militairen alleen achter. De Pothbrug tussen Woudenberg en Scherpenzeel wordt opgeblazen. Er worden asperges opgericht als wegversperring, op de Slaperdijk, bij de Klomp, de Pothbrug en de Barneveldse Weg. 's Nachts slaapt de ene helft, de andere helft is paraat. Menigmaal vergeten patrouilles het wachtwoord en de wachten krijgen de zenuwen van het loslopende vee. De nacht verloopt rustig.
1. DE AANVAL BIJ SCHERPENZEEL. maandag, 13 mei In het noorden moest de Duitse 227e Divisie door de Grebbelinie heen breken en Amersfoort bezetten. Omdat de bruggen over de IJssel gesprongen waren en het brugslagmateriaal uitgeput raakte, moesten alle noordelijke troepen gebruik maken van de brug in Zutphen. Hier ontstond een grote opstopping, zodat de Divisie slechts langzaam vorderingen maakte. Aan het einde van de 11e mei bereikte de voorhoede Barneveld. Toen de tegenstand bij Asschat en Musschendorp ook nog tegenviel, zag men af van de aanval op Amersfoort. Meer zag men in een offensief tegen de Grebbelinie bij Scherpenzeel. Duitsers in het verwoeste Scherpenzeel. Daar werd de linie verdedigd door delen van het 15e en 22 R.I., samen zo'n 3 1/2 bataljon sterk, verdeeld over voorposten, frontlijn en stoplijn. In de voorposten lagen 3 compagnieën. Volgens het plan moest de Duitse aanval 08.00 u. plaatsvinden. Eerst zou er een inleidende beschieting losbarsten, die de linie stormrijp maakte. Dan moest er, vlak voor de aanval, nog een vernielingsvuur op Scherpenzeel worden afgegeven met 76 vuurmonden.
De Nederlandse artillerie doorkruiste deze plannen in eerste instantie. Ze schoot uitstekend en vertraagde de aanval tot 13.30 u. Onder heftige tegenstand stootten de Duitsers door naar Scherpenzeel. Hier verweerde een klein aantal Nederlandse soldaten zich heldhaftig tegen 3 Duitse bataljons! Met veel moeite kon de Duitse overmacht zich door Scherpenzeel heen vechten, tot ze oog in oog stond met de frontlijn van de Grebbelinie. De verdediging was uitstekend georganiseerd en de communicatie was hier, in tegenstelling tot elders, prima. Infanterie dwong de aanvallers tot dekken, waarna de artillerie die plek met granaten begon te bestoken. Aanval na aanval werd afgeslagen en het moreel van de verdedigers steeg met het uur. 's Avonds trokken de Duitsers zich terug.
Vooral rond Scherpenzeel, Renswoude en De Klomp is veel meer terug te vinden van deze Grebbelinie. Herkenbaar in het landschap en soms zelfs gerestaureerd. Staatsbosbeheer en de Stichting Menno van Coehoorn werken samen om -vooral in Zuidoost Utrecht- van De Grebbelinie een gebied te maken dat zowel cultuurhistorisch als ecologisch interessant is. Staatsbosbeheer, het Waterschap Vallei&Eem en de NS hebben wandel- en/of fietstochten uitgezet langs en rondom de Grebbelinie. Tevens is er bij "Hoeve de Beek" een educatief en informatief centrum ingericht welke wordt gerund door de vrijwilligers van stichting "Grebbelinie in het vizier". Hier kunt u van alles over de regio en haar verleden m.b.t. de 2e Wereldoorlog vinden en beleven. Wilt u meer informatie over de Grebbelinie ga dan naar hun website.