SCHOUWS MOLEN
Vanwege een gemeentelijke herindeling in 2007 zijn een aantal gemeenten in Midden-Limburg samengevoegd tot de gemeente Leudal. De nieuwe plattelandsgemeente, in oppervlakte de op één na grootste gemeente van de provincie, draagt met recht de titel “de molengemeente van limburg”. De waterrad en windmolens hadden een belangrijk aandeel in de regio. Er staat een groot aantal molens, en liefst acht daarvan zijn nog in werking op wind- of waterkracht. Een aantal daarvan zijn zelfs heel bijzonder. Deze reeks gaat over de waterradmolens in de gemeente Leudal. De schouwsmolen is een onderslagmolen en werd bedreven als een korenmolen. De itterbeek is vanouds smal en het verval klein waardoor het watertransport gering is. Als bovenmolens teveel stuwden, kregen de ondermolens te weinig water. Daarom werd in de lossluis een kantelklep aangebracht, als het water boven molenpeil kwam trad automatisch lossing in werking. Meestal heeft een molen een lange geschiedenis en wordt vaak van eigenaar gewisseld, hieronder vind je een opsomming van de belangrijkste overnames, verbouwingen en gebeurtenissen.
Eigenaar: Joost van der Stappen en Willy Moors
Bezoekmogelijkheid: Nog geen gegevens bekend
Gegevens molen: 1e Onderslagrad geheel van hout 2e Onderslagrad met een ijzeren as voorzien van een naaf voor de houten spaken op te bevestigen met een diameter van 5,7 meter vernieuwd in 1902 Radbreedte 0,71 meter Twee koppels maalstenen. De molen is maalvaardig
1252: Mogelijk stond er al een wateradmolen op de plek.
1561: Peter Schoufs, pachter van de watermolen in 1561, is de naamgever van de molen. In het archief in Maastricht bevindt zich een akte uit 1663 waarin hij genoemd wordt.
1630: Het oudste gedeelte van de watermolen dateert vermoedelijk uit 1630.
1822-1830: Verschillende steensoorten en metselverbanden wijzen op uitbreidingen in de 19e eeuw. Twee gevelstenen met jaartallen, 1822 en 1830, herinneren aan de verbouwingen.
1850: Midden 19e eeuw was Jan Mathijs Grispen eigenaar, daarna Lambert Grispen. Lambert overleed in 1885 en zijn kinderen lieten de boedel veilen, de molen ging over op Jean en Anna Grispen.
1896: Een advertentie uit dat jaar waarin de watermolen te koop wordt aangeboden, vermeldt dat de molen “voor 30 jaren nieuw gebouwd” was. Jean van de Laar, molenaar uit Kessenich kocht de molen en zette er zijn beroep voort.
1902: Jean van de Laar liet het houten waterrad vervangen door een rad met een ijzeren as en naaf waarop houten spaken werden bevestigd. Het ijzeren gedeelte steekt ruim een eeuw later nog steeds uit de muur. Binnen is het molenwerk nog grotendeels intact. Een foto van de waterradmolen uit het jaar 1903. De molen werd in die tijd nog Schoufsmolen of Schousmolen genoemd naar de naam van een vroegere eigenaar. In een nog vroegere periode werd de molen ook Molen van Thorn genoemd. Nu staat hij bekend als Schouwsmolen, en werd de molen beheerd door de familie van de Laar.
1928: De molenaar liet een transformatorhuisje bij de molen bouwen en een elektromotor plaatsen als hulpkracht, de beek leverde te weinig energie.
1950: Omstreeks dit jaar werd de watermolen stilgelegd.
1963: De molen wordt verkocht aan de gemeente Hunsel; het water- of stuwrecht was al eerder overgedragen aan het Waterschap "Midden-Limburg".
1966: De gemeente verkocht de molen weer aan een particulier om geld te genereren voor de bouw van een nieuwe gemeentewerf. Het molenwerk was nog intact, maar het waterrad was verdwenen en het sluiswerk vervallen. De nieuwe eigenaar heeft in de jaren zeventig nog pogingen gedaan om een waterrad aan te brengen maar het Waterschap verleende geen toestemming.
2000: Er kwamen nieuwe eigenaren, zij namen een nog steeds vrijwel intact maalwerk over.
2010: zij gaven aan plannen te hebben om de molen in ere te herstellen, maar dat de ideeën daarover nog uitgewerkt moeten worden.
2015: midden dit jaar is men begonnen met de restauratie van het rad en de aandrijving, inmiddels is er een nieuw rad geplaatst. Ook is een vistrap gemaakt.