DIABELSKA KRĘGIELNIA
[PL]
Charakterystyczne dla Wzgórz Niemczańsko-Strzelińskich są także utwory peryglacjalne, pochodzące z okresu ostatniego zlodowacenia, występujące w postaci utworów lessopodobnych (gliny lessowe). Są one najmłodszymi osadami plejstoceńskimi (zobacz EarthCache „W królestwie Eola”). Powstały w warunkach peryglacjalnych. Utwory te mają barwę żółto popielatą. Większość z nich jest wyraźnie laminowana. Od lessów różnią się tym, że zawierają znaczną domieszkę materiału piaszczystego. W utworach tych wykształciły się stosunkowo głębokie i mocno urzeźbione zespoły krótkich dolinek. Jeden z takich zespołów – największy i najefektowniejszy (najdłuższa z form dolinnych ma około 750 m długości) znajdujący się na wschodnich stokach Gromnika nosi nazwę Diabelskiej Kręgielni. Suche doliny Diabelskiej Kręgielni są formami genezy erozyjnej, związanymi z intensywną liniową erozją wodną. Wskutek skoncentrowanego spływu wody deszczowej i roztopowej są żłobione bruzdy, które następnie powiększają się do postaci głębokich rynien erozyjnych, a wreszcie kilkumetrowej głębokości wąwozów o wąskim, niewyrównanym dnie i stromych zboczach. W Diabelskiej Kręgielni najgłębsze formy osiągają 8 m. Na zboczach dolin są miejscami widoczne przejawy sufozji, czyli mechanicznego wymywania cząstek gruntu przez skoncentrowany spływ wody pod powierzchnią. W dalszym etapie rozwoju zbocza wąwozów ulegają spłaszczeniu, a dna rozszerzeniu – wąwóz przechodzi w fazę parowu, co jest widoczne w dolnej części Diabelskiej Kręgielni.
Jeden z systemów wąwozowych Diabelskiej Kręgielni (Jary i in. 2012)
W powstaniu wąwozów pewną rolę odegrała działalność ludzka. Inicjalne obniżenia były zapewne wykorzystywane jako drogi dojazdowe, co w warunkach miękkiego, nasiąkliwego podłoża prowadziło do stałego obniżania poziomu dna. Obecnie wąwozy są całkowicie ukryte w lesie, ale powstały zapewne w bardziej otwartym krajobrazie. Podobne lessowe dolinki tworzą Zakrzowskie Wąwozy i Wąwozy Pogródki. Również duże natężenie erozji wąwozowej jest na pobliskich Wzgórzach Dębowych
Wąwozy na zboczach Gromnika nie na darmo noszą nazwę Diabelska Kręgielnia. Dawno temu na szczycie góry Gromnik znajdował się potężny i piękny zamek (obecnie potwierdziły to badania archeologiczne). Jego właścicielem był okrutny rycerz Jan von Czirn. Okoliczni mieszkańcy ze strachem mówili o tym zuchwałym rabusiu rycerzu. Wiedzieli, że jego dobra to nie tylko sprawa rabunków, ale maczał w tym palce sam diabeł. W młodości bowiem Czirn zapisał swoją duszę diabłu.
Gdy wreszcie przyszedł czas, diabeł upomniał się o duszę Jana von Czirna. Butny rycerz jednak nie chciał dać za wygraną. Zaproponował diabłu partię kręgli.
- Jeśli wygrasz, zostawię twoja duszę w spokoju. Gdy przegrasz, zabieram cię do piekła – zgodził się diabeł.
Na miejsce rozgrywki wybrali wąwozy biegnące z Gromnika ku Samborowiczkom. Na dole wąwozu stało dziewięć kamiennych kręgli. W blasku księżyca rozpoczęła się diabelska rozgrywka. Pierwszy rzucał diabeł. Wielki skalny głaz przewrócił osiem kręgli. Diabeł z szatańskim chichotem spojrzał na Czirna. Ten zaś ze wściekłością rzucił wyrwany z zamkowej bramy potężny głaz. Diabeł z przerażeniem zobaczył, że upadły wszystkie kręgle. Diabelskie wściekłe wycie słychać było aż w Przewornie.
Jan von Czirn podziękował Bogu za ocalenie i obiecał poprawę. Ludzie nazwali miejsce pojedynku o duszę Diabelską Kręgielnią. Do dziś w miejscu, gdzie upadł kamień rzucony przez diabła, nie rosną żadne rośliny.
Aby zalogować znalezienie musisz odwiedzić miejsce i odpowiedzieć na pytania:
- Jaki czynnik rzeźbotwórczy przyczynił się do powstania utworów lessopodobnych?
- Czym różnią się utwory lessopodobne od lessów?
- Czy lessy i utwory lessopodobne są podatne na erozję wodną?
- Jakie formy terenu powstają w wyniku erozji wodnej na obszarach pokrytych lessami lub utworami lessopodobnymi?
- W rejonie wskazanym przez kordy występują obok siebie (przebiegające równolegle) 3 wąwozy. W nawiązaniu do kierunków świata określ który z nich jest najgłębszy, a który najpłytszy.
- Opcjonalnie: Do swojego logu dołączyć fotografie siebie albo swojego GPS.
Odpowiedzi proszę wysyłać na adres mailowy dostępny przez profil. Logować można po wysłaniu odpowiedzi nie czekając na odpowiedź z naszej strony. Logi bez przesłanych odpowiedzi będą kasowane w ciągu 14 dni!