Jezioro Zalesie i Leźno Wielkie

Witamy Was geoposzukiwacze!

Chcielibyśmy zachęcić Was do odwiedzenia tego miejsca, ponieważ to właśnie tu sąsiadują ze sobą dwa różne typy jezior.

Typologia jezior jest dość szeroka, nas jednak w tym wypadku interesuje temat jezior polodowcowych, bo w Polsce to właśnie takie typy dominują. Rynnowe (stromy brzeg, wąskie, długie), morenowe (duża powierzchnia, nieregularna linia brzegowa), wytopiskowe (płytkie, niewielkie), sandrowe (płytkie, powstają przy udziale stożków napływowych), przyozowe (niewielkie, płytkie, podłużne), drumlinowe (bardzo zbliżone do przyozowych) i cyrkowe (koliste, niewielkie, głębokie) – to nazwy wszystkich typów jezior polodowcowych, każde z nich oczywiście ma swoje charakterystyczne cechy.

Jezioro Leźno Wielkie i Jezioro Zalesie to dwa sąsiadujące ze sobą jeziora znajdujące się na terenie Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego. Jezioro Leźno Wielkie jest największym z tutejszych zbiorników wodnych, ma ponad 86 ha powierzchni, a głębokość sięga nawet 14,5m! Te dwa jeziora wytworzyły się w trakcie faz zlodowacenia północnopolskiego. Zasięg rzeźby młodoglacjalnej pokrywa się z tym właśnie zlodowaceniem. Dzięki temu cały teren jest tutaj idealnym przykładem krajobrazu polodowcowego.

Jezioro Leźno Wielkie powstało jako skutek postoju moreny czołowej w tych rejonach. Jest dobrym przykładem jeziora o typie morenowym. Urozmaicona linia brzegowa, łagodne brzegi to jedne z cech charakteryzujących ten typ jezior. Otoczone strefą pagórkowatą czołowo-morenową. Jezioro Leźno Wielkie zasługuje na większą analizę sposobu powstania. Łagodne brzegi i miejsca z mieliznami przyczyniają się do zarastania zbiornika, co charakteryzuje typ morenowy jeziora, lecz wspomniane przez nas 14,5m maksymalnej głębokości jest „niewielką” zagadką. Być może jakaś bryła lodu odczepiona od lodowca przyczyniła się do utworzenia tego zagłębienia w dnie. Na zachodzie łączy się ciekiem wodnym z jeziorem Małe Leźno, na wschodzie zaś od czasu do czasu da się zobaczyć ciek łączący z Jeziorem Zalesie. Wspomniany przez nas ciek łączący tytułowe jeziora zanika.

Jezioro Zalesie jest zupełnie inną historią z tego samego okresu geologicznego. Powstało jako jezioro wytopiskowe. Najprawdopodobniej w tym właśnie miejscu lodowiec zostawił tak zwany „martwy lód”, czyli bryłę lodu, która oblepiona/przykryta była osadem, co natomiast spowodowało powolne topnienie tejże bryły. Jednym z efektów „martwego lodu” są też kemy i ozy. To tu występują wały ozowe i wzgórza/pagórki kemowe, które powstały podczas wycofywania się lądolodu jednej z faz zlodowacenia Wisły. Kształt tego jeziora nie jest typowy dla jezior wytopiskowych (przypomina serce – istnieje na ten temat nawet legenda, ale to historia na inną okazję). Czas jednak nie jest łaskawy dla jeziora Zalesie, pomimo swego niewątpliwego uroku, dopiero niedawno otrzymało nazwę (pochodzącą od pobliskiej wsi), a jego linia brzegowa z roku na rok zmienia się i gdyby nie działalność ludzi najprawdopodobniej już teraz jezioro byłoby częściowo zarośnięte lub nawet przekształcone w bagno/torfowisko. Dawniej woda z Jeziora Zalesie regularnie wypływała w kierunku Jeziora Leźno Wielkie, obecnie ma to miejsce tylko i wyłącznie po obfitych opadach, które znacząco podnoszą poziom wody tego mniejszego zbiornika. Taka sytuacja może doprowadzić także do tego iż Jezioro Zalesie zmieni swoją typologię z wytopiskowego na bagienne.

Jednak to subfaza kujawsko-dobrzyńska przyczyniła się ostatecznie do tego co możemy podziwiać. Postój krawędzi lądolodu przyczynił się do powstania sandru dobrzyńskiego.

Cała okolica porośnięta jest lasami, gdzieniegdzie poprzecinana polami uprawnymi lub często tu występującymi mokradłami, bagnami i trzęsawiskami, najbliższe są widoczne z drogi prowadzącej z Zalesia do Leźna Wielkiego.

Z innych ciekawostek: północno-wschodni brzeg Jeziora Leźno Wielkie stanowi granicę woj. kujawsko-pomorskiego z warmińsko-mazurskim. Dlatego też EC ma swoje miejsce na terenie dwóch województw.

Aby zalogować znalezienie należy udzielić odpowiedzi na poniższe pytania:

1. Podaj typ jeziora do jakiego zaliczamy Jezioro Leźno Wielkie?

2. Podaj typ jeziora do jakiego zaliczamy Jezioro Zalesie?

3. Na „środku” Jeziora Leźno Wielkie występuje mała „anomalia” o czym jest tu mowa? (waypoint)

4. Brodząc w miejscu wskazanym przez waypointy (Jezioro Leźno Wielkie) spróbuj określić typ dna jeziora.

5. Między jeziorami okresowo pojawia się ciek wodny, jaki jest jego kierunek przepływu i co na to wpływa?

6. Opcjonalnie zrób zdjęcie sobie lub swojego GPSa z którymś z Jezior. :)

Odpowiedzi prosimy wysyłać przez PW. Można logować od razu, w razie błędnych rozwiązań skontaktujemy się, a wpisy bez przesłanych odpowiedzi będą kasowane!

Podczas procesu tworzenia tego EC korzystaliśmy z:

- http://www.parki.kujawsko-pomorskie.pl/

- https://pl.wikipedia.org/wiki/Typologia_jezior

- http://haczyk.pl/forum/topic/3594-jezioro-wielkie-le%C5%BCno/

- http://www.turystyka.torun.pl/art/341/srodowisko-przyrodnicze-kujawsko-pomorskiego.html

- http://geoportal.pgi.gov.pl/zrozumiec_ziemie/lekcje/lekcja_2

Znajomość terenu tylko troszkę pomogła. ;)