Bukowiec nad Sanem Traditional Cache
-
Difficulty:
-
-
Terrain:
-
Size: 
(small)
Please note Use of geocaching.com services is subject to the terms and conditions
in our disclaimer.
W źródłach historycznych Bukowiec po raz pierwszy wymieniony został w 1444 roku, natomiast sama lokacja wsi na prawie wołoskim miała miejsce po 1533 roku, podobnie jak w innych nadsańskich dobrach rodziny Kmitów. Bukowiec wraz z nieodległą Beniową stanowił jeszcze wówczas jeden majątek. Grunty zagospodarowane – osiadłe liczyły sobie w 1589 roku 91⁄4 łana czyli ok. 250 ha. Na terenie wsi istniała także cerkiew oraz młyn wodny. W 1709 roku wieś została kompletnie zniszczona przez Szwedów, gdy wojenny kurz opadł dało się zauważyć, jak mówi legenda, że z całej wsi ocalały jedynie dwie zagrody. Mimo ogromu zniszczeń Bukowiec powoli podnosił się jednak z upadku. Dziewiętnasty wiek okazał się łaskawy dla lokalnej społeczności, na nadsańskich łąkach niczym grzyby po deszczu wyrosły zakłady przetwórcze i produkcyjne, m.in. znana szeroko w Europie "Beczkarnia". W dolinie potoku Halicz powstała w owym czasie potasznia, w Bukowcu działały również 2 tartaki oraz młyn wodny. W 1824 roku wybudowana została drewniana cerkiew pw. Objawienia Pańskiego. Powierzchnia wsi w 1868 roku wynosiła już 3775 morgów czyli ok. 2173ha, z czego ponad połowę stanowiły lasy, a jej mieszkańcy zajmowali się przede wszystkim uprawą roli oraz hodowlą zwierząt.
Lasy jodłowo-świerkowe w niższych położeniach eksploatowano dość intensywnie pozyskując surowiec dla dwóch tartaków wodnych. Większe ilości drewna bukowego z wyższych położeń zużywała potasznia funkcjonująca na przełomie XIX i XX wieku w górnej części wsi. Potaż to zanieczyszczona forma węglanu potasu uzyskiwana poprzez przepłukiwanie wodą popiołu pochodzącego ze spalania węgla drzewnego. Produkt ten był niegdyś szeroko stosowany przy produkcji mydła, szkła, wyrobów ceramicznych czy też do bielenia tkanin. Kadź z dawnej potaszni, używana niegdyś do ługowania stoi obecnie na rozwidleniu dróg prowadzących do Beniowej i na Sianki. Przełomowym momentem w historii Bukowca była budowa linii kolejowej Użhorod – Sianki – Sambor na początku XX wieku (1904-06). W dolinie górnego Sanu powstaje wówczas kilka dużych tartaków parowych, nowi właściciele Bukowca i Beniowej (od 1903 roku), spółka „Rubinstein & Frommer, prócz dwóch tartaków w Beniowej i Sokolikach Górskich na miejscu dawnej potaszni w dolinie Halicza posiadali również zakład do mechanicznego rozdrabiania i wiązania drewna opałowego. W samym Bukowcu wybudowali zakład produkcji beczek noszący nazwę „Folwark Beczkarnia”, jak na swoje czasy zatrudniający imponującą liczbę pół tysiąca pracowników. Surowiec do tartaków i beczkarni dowożono kolejką wąskotorową ułożoną wzdłuż doliny potoku. Na terenie folwarku funkcjonowała także karczma, piekarnia oraz browar. Właściciele wsi nie żałowali również środków dla poprawy jakości życia mieszkańców, w szczytowym momencie swojego rozwoju czyli 1910 roku fundując wsi nową cerkiew.
Szeroki rynek zbytu dla produktów drewnianych na Zakarpaciu znacznie się skurczył po rozpadzie monarchii austrowęgierskiej. W czasie pierwszej wojny światowej, na przełomie 1914 i 1915 roku, w rejonie Przełęczy Użockiej toczyły się ciężkie walki pomiędzy wojskami rosyjskimi i austriackimi. Broniący przełęczy Austriacy ponieśli poważne straty a Rosjanom udało się zdobyć przyczółek na węgierskiej stronie. Poległych wówczas żołnierzy pochowano m.in. w pobliżu cerkwi w Bukowcu, w dwunastu zbiorowych mogiłach. W wyniku działań wojennych ucierpiały również zakłady przetwórstwa drzewnego, jednak zdołały dość szybko wznowić swoją działalność. W okresie międzywojennym Beczkarnia i tartaki bardzo dobrze prosperowały, podobnie jednak jak większość podobnych przedsiębiorstw w regionie nie zdołały udźwignąć ciężaru wielkiego światowego kryzysu na początku lat trzydziestych XX wieku. Wkrótce potem rozebrano też torowiska kolejek leśnych w dolinie górnego Sanu. W czasie drugiej wojny światowej rzeka San na blisko dwa lata stała się linią demarkacyjną pomiędzy nazistowskimi Niemcami a komunistycznym ZSRR, nie wpłynęło to jednak znacząco na populację wsi, jeszcze w 1943 roku Bukowiec liczył sobie bowiem 124 domy zamieszkiwane przez 529 osób. Rok 1944 i 1945 zapisały się na tych ziemiach wzmożonymi działaniami Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA), tak przeciwko Sowietom jak i oddziałom milicji i Ludowego Wojska Polskiego. W dniu 2 czerwca 1946 roku cała ludność Bukowca została wysiedlona na radziecką stronę granicy, zaś zabudowania wsi wraz z cerkwią zostały spalone przez żołnierzy.
Teren praktycznie opustoszał na blisko dwadzieścia lat, bowiem sztucznie poprowadzona granica, dzieląca często na pół dawne wsie i przecinająca nieubłaganie odwieczne ciągi komunikacyjne powodowała ogromne problemy i utrudniała podjęcie jakiejkolwiek działalności. Dopiero pod koniec lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku rozpoczęto skromne początkowo pozyskanie drewna, które wraz z budową drogi Stuposiany – Muczne w 1975 roku zaczęło stopniowo wzrastać. W późniejszym okresie powstają kolejne odcinki drogi w głąb „bieszczadzkiego worka” - z Mucznego do Tarnawy Niżnej, Bukowca i Sianek a co za tym idzie rozpoczyna się okres intensywnej gospodarki w lasach i na okolicznych łąkach. To wówczas, podczas rekultywacji terenów dawnych wsi, zniszczono niemal wszystkie ślady wcześniejszego osadnictwa. Żołnierze biorący udział w tych „pracach” nie oszczędzali bowiem ani ciężkiego sprzętu ani nawet materiałów wybuchowych. Od lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku teren dawnej wsi Bukowiec znajduje się niemal w całości na terenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego.
Additional Hints
(Decrypt)
bfgebmavr :)