De kogelvangers op het Donderboerkamp
Op het Bunnerveen langs de Roderweg ligt nog altijd een boswal waarin de restanten van de zogenaamde “Koegelbargen” nog zichtbaar zijn. Op zich een geheimzinnige plek waar niet zo veel over bekend was. Dat het vroeger militair terrein was, dat was duidelijk maar het hoe, wanneer en waarom?
Het Donderboerkamp waar de schietbanen zijn aangelegd op het Hoogeveld is altijd al een militair terrein geweest. Dit is ook goed te zien op onderstaand kaartje van ca. 1920. De rode lijn is de weg van Donderen naar Norg. Ten noorden van deze weg, op het z.g. Hoogeveld ziet u de 4 dubbele schietbanen getekend. Opmerkelijk is dat de beide meest linkse schietbanen nog gedeeltelijk in de vroegere gemeente Norg lagen (te zien aan de stippellijn) en de rest in de gemeente Vries.
Aanleg van de schietbanen met kogelvangers bij Donderen was in 1906. Het woeste landschap bestond destijds voornamelijk uit heide. De schietbanen bij Donderen werden in eerste instantie aangelegd voor schietoefeningen van militairen uit de districten Groningen, Winschoten en Assen. Duizenden soldaten hebben hier het schieten op afstand geleerd. Veel mensen uit de directe omgeving konden financieel profiteren van de aanwezigheid van dit soldatenkamp, immers moesten de militairen eten, drinken en zich in hun vrije tijd vermaken.
De 4 dubbele schietbanen hadden een lengte van 600 meter (zie bijgaand kaartfragment). Links zien we op het eind van de banen de vier kogelvangers met bijbehorende schietschijf constructie. De schietschijven, waarschijnlijk zo’n 2 bij 2 meter groot met een schietcirkel diameter van ongeveer 1,5 meter, werden geplaatst voor de kogelvangers. De kogelvangers ( als het ware een grote bult zand) waren bovenop 13 meter lang en 1,5 meter breed op een hoogte van 4,5 meter boven het maaiveld. Hierop stond nog een dubbel houtscherm, met een hoogte van 2 meter en een tussenruimte van ca. 20 cm., gevuld met grind. Deze met grind gevulde bakken zorgden ervoor dat de kogels die hoog over de schietschijf werd geschoten werden opgevangen in die grindbak. De totale hoogte van de constructie was dus 6,50 meter boven maaiveld. De hellingen van de kogelvanger waren 2 : 3 zodat de kogelvanger in de voet ongeveer 27 meter lang en 16 meter breed was. De kogelvangers werden nog bekleed met heideplaggen die met houten pinnen werden vastgezet. Geheel rechts op bovenstaande schets zien we nog de locatie van de schietschijvenloods.
Het waren dus min of meer standaard schietbanen die op meerdere plaatsen in het land werden aangelegd. De schietbanen van Donderen waren toch iets afwijkend. De militairen die de schietschijven bedienden zaten hier namelijk in een bunker in de grond terwijl bij de andere banen de militairen achter een hoop zand verschanst zaten. Op de officiële bestektekening is dit goed te zien. Het zitten in een bunker in de grond was dus veiliger in vergelijking met de andere banen in het land.
Naast de vier dubbele schietbanen werd er een groot bivakkamp ingericht op het toen nog woeste heideveld. Onderstaande foto geeft een aardig beeld van het tentenkamp (foto afkomstig van Historische Vereniging Gemeente Diever).
In de Provinciale Drentsche en Asser courant van 4 juli 1906 lezen we:
Een landweerplichtige, F. Spiekman, schrijft over 't verblijf in 't kamp te Donderen. Hij verhaalt van de twee lui, die dronken in 't kamp kwamen, van wie de een is een huisvader uit Stadskanaal, een man, die 'n zieke vrouw en kinderen thuis heeft en nu, in plaats van naar huis te gaan, tot woensdagmiddag in de kazerne te Assen moest verblijven. Verder deelt de schrijver ver 't kampleven mede: Na het einde van den dienst komt er grote vrolijkheid in 't kamp. De een kuiert, de ander koopt versnaperingen bij de firma van Dam uit Groningen, hier speciaal voor deze dagen overgekomen met hun stalletje, of zeilt in de cantine, waar op drie uren van den dag kleine borrels voor zes centen per stuk te verkrijgen zijn. Een vent uit Assen bezocht ons reeds enige keren met 5 liter jenever aan de fiets en een kistje sigaren.
Hij nadert dan op circa 300 meter ons kamp, gaat op de knieën op den grond liggen en schenkt aan diverse omstanders, met tweemaal zoveel waakzame ogen, een „grote" voor 5 ct. De meesten nemen direct twee voor 'n dubbeltje. Toch is de man reeds tweemaal door de marechaussees gepikt. Ten slotte nog de mededeling, dat een photograaf uit Groningen alle avonden kiekjes neemt en dezelve den volgenden avond a 10 ct. per stuk verkoopt op briefkaarten. De man heeft het kolossaal druk. Als hij ons „neemt", vent z'n meisje de kaarten uit, althans poogt dit te doen. Want de belangstelling is zoo groot dat ze bijna geen voet kan verzetten.
Bronnen:
- Archief Nieuwsblad van het Noorden
- Archief Provinciale Drentsche en Asser courant
- Info van Historische Vereniging Gemeente Diever
- Archief Werkgroep Oud Donderen
- Info van Nationaal Archief
Met dank aan Staatsbosbeheer, van wie we toestemming hebben gekregen de cache te mogen leggen.
Update:
Helaas is de plek ,waar de cache lag, niet meer toegankelijk i.v.m. verontreiniging van de bodem door de vele kogels. De oorspronkelijke kogelvangers bevinden zich ongeveer 60 meter ten zuiden van dit wandelpad.