Rembertowskie Różności (RR#XX) to znak rozpoznawczy serii przybliżającej historię i przedstawiającej ciekawostki związane z Rembertowem.
Tu było rembertowskie getto
Getto w Rembertowie – dla ludności żydowskiej, utworzone przez okupantów niemieckich w podwarszawskiej wówczas miejscowości Rembertów na podstawie zarządzenia gubernatora dystryktu warszawskiego Ludwiga Fischera z 2 października 1940.
Istniało od października 1940 do sierpnia 1942, a później w formie szczątkowej – od listopada 1942 do czerwca 1943. Ogółem przeszło przez nie od 1400 do 2000 Żydów w tym także ok. 500 Żydów przesiedlonych z Kalisza, Łodzi i Sieradza, a więc terenów przyłączonych do Rzeszy.
Wydzielono kwartał kilku ulic, rozciągający się wzdłuż torów kolejowych i położony na północny wschód od stacji kolejowej. Dzielnica została otoczona płotem z drutu kolczastego. Brama wjazdowa znajdowała się na początku ul. Okuniewskiej (ob. Gawędziarzy), nieopodal stacji kolejowej. Siedziba Judenratu i posterunek żydowskiej służby porządkowej mieściły się w murowanym domu przy ul. Artyleryjskiej. Naprzeciwko budynku, po drugiej stronie ulicy, znajdował się tzw. plac alarmowy, na którym w razie potrzeby gromadzono mieszkańców getta, zwołując ich biciem młota w zawieszoną szynę kolejową.
Orientacyjne granice rembertowskiego getta
Wjazdu do getta strzegli od wewnątrz żydowscy policjanci, a od zewnątrz funkcjonariusze polskiej granatowej policjii. Brzemienny w skutkach wpływ na życie rembertowskich Żydów miał fakt, iż w miasteczku stacjonowała jednostka niemieckiej żandarmerii. Jej funkcjonariusze dopuszczali się licznych mordów na terenie getta. Szczególną brutalnością wykazywał się zwłaszcza komendant getta, podoficer Gustaw Chwast (Ślązak znający dobrze język polski).
Getto zlikwidowano 20 sierpnia 1942 roku, a większość jego mieszkańców pognano do Falenicy skąd wraz z Żydami falenickimi i otwockimi ze stacji kolejowej zostali wywiezieni do obozu koncentracyjnego w Treblince. Po drodze za wiaduktem kolejowym w kierunku Wesołej rozstrzelono ok. 300 starców oraz chorych. Niewielu Żydów uniknęło komór gazowych w Treblince, uratowało się też kilku Żydów ukrywanych przez polskich sąsiadów. Domy na terenie getta zostały rozszabrowane, a następnie Zarząd Mienia Pożydowskiego sukcesywnie zajmował się zakwaterowywaniem nowych mieszkańców.
Zaledwie kilkudziesięciu rembertowskich Żydów zdołało przeżyć wojnę.
Bożnica
Budynek zbudowany w latach dwudziestych XX w. na rogu ulicy Okuniewskiej (obecnie Gawędziarzy) i Artyleryjskiej (obecnie Konwisarskiej). Miejsce spotkań i modlitwy społeczności żydowskiej Rembertowa i Okuniewa. W czasie II wojny światowej budynek znajdował się na granicy getta w Rembertowie. Po likwidacji rembertowskiego getta w 1942 roku budynek nie uległ dewastacji i mieściła się w nim kuchnia Rady Głównej Opiekuńczej. Po wojnie znajdowały się w nim m.in. Spółdzielnia Pracy, magazyny i skład materiałów, został przy tym bardzo zaniedbany. Po 1989 roku budynek odzyskany przez Warszawską Gminę Żydowską, a następnie sprzedany Gminie Warszawa-Rembertów i zburzony podczas budowy obecnego budynku rembertowskiego ratusza w 1999 roku. Obecnie na tym miejscu znajduje się parking za budynkiem ratusza, a na rogu Gawędziarzy i Konwisarskiej postawiono tablicę pamiątkową poświęconą pamięci żydowskich mieszkańców Rembertowa zamordowanych w czasie II wojny światowej.
Określenie synagoga w XVI - XVIII wieku oznaczało nie tylko obiekt sakralny, ale także samą gminę żydowską i jej struktury. Określenie zaś "Wielka Synagoga" w XIX - XX wieku oznaczało główny i najważniejszy obiekt sakralny danej gminy. Wokół "Wielkiej Synagogi" funkcjonowały mniejsze pomocnicze bożnice, spełniając założone cele. Spotkać można też było bożnice szpitalne, sierocińcowe czy fabryczne. W zasadzie już sama nazwa wskazywał gdzie takie bożnice się znajdowały i jakie spełniały funkcje. Dom modlitewny według przepisu talmudycznego mógł funkcjonować tam gdzie w danym obrębie społeczności żydowskiej mogło się zebrać na modlitwę nie mniej niż 10 dorosłych Żydów. Za dorosłą uważano osobę, która ukończyła 13 lat i zdała "egzamin pełnoletności".
W skład pełnoprawnej gminy żydowskiej wchodziła bożnica, dom modlitwy, łaźnia żydowska (mykwa) i cmentarz. Zdarzało się i to dość często, że dana gmina nie posiadała swojego cmentarza. Sprawę rozwiązano w ten sposób, że chowano zmarłych na najbliżej położonym cmentarzu żydowskim.
Najważniejszą osobą w gminie żydowskiej był rabin, sprawujący wszystkie podstawowe funkcje administracyjne.
Życie codzienne ludności żydowskiej skupione było wokół dwóch niezależnych od siebie czynników. Pierwszym z nich było życie religijne, drugim wykonywana praca.
Każda bożnica składała się z kilku podstawowych części. Najważniejszą z nich jest Aron Ha Kodesz usytuowany na pamiątkę dawnego przymierza w miejsce biblijnej Arki Przymierza, przechowywane są tam zwoje Tory, największej świętości judaizmu. Umiejscowiony był we wschodniej stronie budowli.
Następnym ważnym elementem bożnicy był wykształcony w XVI wieku przedsionek (pulisz). Służył on jako miejsce dla posiedzeń sądu, urzędowania administracji kahalnej czy też innych oficjalnych zebrań.
W sali głównej synagogi mogli przebywać jedynie mężczyźni. Kobiety przebywały w przybudówkach lub na galeryjkach, oddzielone były od przebywających mężczyzn ściankami, kotarami lub ażurowymi płotkami. W wieku XVI i XVII wykształtowała się reguła umiejscawiania drzwi do sali głównej od strony zachodniej. Kobiety korzystały z dodatkowego wejścia znajdującego się na zewnątrz budowli.
Zarząd getta - Judenrat (Rada Żydowska, Rada Starszych)
Powoływane i całkowicie zależne od władz niemieckich. W większych gettach administracja Rad Żydowskich była silnie rozbudowana i obejmowała swym zasięgiem wszystkie ważniejsze sektory życia. Do jej obowiązków należało dostarczanie sił roboczej, ściąganie danin na rzecz okupanta, ale też dystrybucja żywności, opieka socjalna i zdrowotna, utrzymanie porządku na terenie dzielnicy itd. Władze niemieckie nakazały także Radom utworzyć siły porządkowe, których obowiązkiem było czuwanie nad realizacją zarządzeń administracji żydowskiej i okupanta.
Początkowo ludność gett była wyniszczana głównie przez szczególnie trudne warunki życia: wielkie zagęszczenie mieszkańców, nędzę będącą skutkiem przesiedleń, minimalne możliwości zarobkowania, głodowe płace, ograniczone przydziały żywności stanowiące 25% przydziałów ludności polskiej, a 8% niemieckiej, katastrofalny stan sanitarny itd. Praktycznie poza gettem łódzkim nie udało Niemcom pełna izolacja dzielnic żydowskich. W większości gett rozwinął się szmugiel z dzielnicami polskimi, głównie nastawiony na produkty żywnościowe, których najbardziej brakowało w zamkniętych dzielnicach. W dużych gettach rozwinęło się życie kulturalne i polityczne, działały organizacje samopomocowe, prowadzono nauczanie dzieci i młodzieży, wydawano tajne gazety i książki. Utrzymywano kontakty konspiracyjne z organizacjami polskimi (np. Warszawie, Krakowie).
opracowano na podstawie informacji z Wikipedii, www.dawnyrembertow.pl i innych artykułów prasowych.
ZADANIE:
ETAP 1:
Na budynku po przeciwnej stronie ulicy znajdź litery i datę (rok)
Zamień litery na liczby według reguły A=1, B=2.....Z=26 (bez polskich znaków).
Zsumuj wartości liczbowe liter. Uzyskasz wynik dwucyfrowy X.
Odczytaj datę i oznacz jako Y.
Otrzymane wartości podstaw do wzoru.
ETAP 2: N 52° 15.(2+18*X) E 021° 09.(Y/5+469)
Stoisz przed piętrowym budynkiem murowanym, Policz wszystkie okna widoczne z ulicy, w tym również balkonowe. Przejdź się w prawo i w lewo aby niczego nie przeoczyć.
Oznacz ich ilość jako V.
Obok budynku byłego Judenratu widać dom drewniany. Policz okna na poddaszu widoczne od frontu. Oznacz ich ilość jako Z.
FINAŁ: N 52° 15.(2+48*V) E 021° 09.(7+152*Z)
ZACHOWAJ SZCZEGÓLNĄ OSTROŻNOŚĆ I DYSKRECJĘ!!!
TASK:
STAGE 1:
On the building on the opposite side of the street, find the letters and date (year)
Turn letters into numbers according to the rule A = 1, B = 2 ..... Z = 26 (without Polish characters).
Sum up the numerical values of letters. You will get a two-digit X result.
Read the date and mark as Y.
Base values obtained for the pattern.
STAGE 2: N 52 ° 15. (2 + 18 * X) E 021 ° 09. (Y / 5 + 469)
You stand in front of a multi-storey brick building, count all the windows visible from the street, including the balcony. Go right and left so you do not miss anything.
Mark their number as V.
A wooden house can be seen next to the building of the former Judenrat. Count the windows in the attic visible from the front. Mark their number as Z.
FINAL: N 52 ° 15. (2 + 48 * V) E 021 ° 09. (7 + 152 * Z)
BE CAREFUL AND DISCRETE!