Święta wielkanocne to wyjątkowy czas, w którym symboliczne obrzędy religijne, tradycja ludowa i świat przyrody splatają się w jedno. Chrześcijanie świętują zwycięstwo Jezusa nad śmiercią, przyroda budzi się do życia po zimie, zaś tradycje ludowe zarówno upamiętniają wydarzenia sprzed ponad 2000 lat, jak i podkreślają naturalne przemiany w przyrodzie - wiosna rozpoczyna nowy cykl życia, obsiewania, zbierania plonów i cieszenia się nimi.
Historia
Wielkanoc to najstarsze święto chrześcijańskie. Uregulowane obchody Świąt Wielkanocnych zapoczątkowano podczas trwającego trzy miesiące soboru nicejskiego (od maja 325 roku). Był to pierwszy sobór biskupów, podczas którego ustalono, jak w ogóle obliczać daty związane ze zmartwychwstaniem Jezusa.
Wcześniej sprawa ta była sporna i dzieliła Kościół. Ostatecznie Wielkanoc to święto ruchome - najwcześniej wypada 22 marca, a najpóźniej 25 kwietnia. Najpoważniejsze reformy dotyczące liturgii świąt przeprowadził papież Pius XII. To jemu zawdzięczamy msze wieczorne, ale także uporządkowanie zasad dotyczących postu. Wielkanoc to najważniejsze dla katolików święta, w których uwidacznia się sens religii z jej wiarą w zbawienie. Znane nam dziś zwyczaje i rytuały świąteczne kształtowały się przez lata. Mają rodowód ludowy.
Wielkanoc - obchody i tradycje
Obchody wielkanocne nawiązują do ostatnich dni życia Jezusa Chrystusa, a w tradycji chrześcijańskiej utarło się celebrować Wielki Tydzień, w którym najważniejsze dni to piątek, sobota i niedziela. W Wielki Piątek upamiętnia się śmierć na krzyżu Chrystusa. W Wielką Sobotę święcąc święconkę w koszykach, odwiedza się symboliczne groby, w których znajduje się ciało mesjasza. Z kolei w Wielką Niedzielę świętuje się zmartwychwstanie Jezusa. Wielkanoc zawsze zaczynała się rezurekcją. Do niedawna odprawiano ją wyłącznie w niedzielny poranek. Dziś coraz częściej odbywa się w sobotę późnym wieczorem. Niezmienne jest jedno. Dopiero po rezurekcji można zasiąść do świątecznego śniadania. Zaczynamy je od składania sobie życzeń i "stuknięcia" się jajkiem. Każda z osób zasiadających przy stole musi spróbować wiktuałów, które w Wielką Sobotę święciliśmy w koszyczku.
W ciągu wieków polskie obyczaje wielkanocne bardzo się zmieniały. Dziś nikt już nie stawia na świątecznym stole półmiska ze świńską głową. Jego rolę przejął baranek z ciasta, masła lub marcepanu. To symbol niewinności i męczeńskiej śmierci. Jajka i pisanki traktujemy już wyłącznie jako symbol nowego życia i zmartwychwstania. Tymczasem w słowiańskich wierzeniach ludowych jajko symbolizowało wszelką pomyślność. Na świątecznym stole niezwykle ważną rolę zajmuje zajączek. W starożytności był symbolem nieśmiertelności, odradzania się przyrody i płodności. Czczony był już od czasu boga Ozyrysa, który wcielił się w postać zająca, aby uniknąć śmierci. Do Polski zajączek przywędrował na początku XIX wieku i zadomowił się na dobre.
Po Wielkanocy następuje kolejny wolny od pracy, a więc Poniedziałek Wielkanocny, który znany jest bliżej „Lanym„, bądź nawiązujący do gwarowego określenia ”Śmigus Dyngus”. Dzień ten, szczególnie w polskiej tradycji, poprzez masowe oblewanie się wodą, to nawiązanie do dawnych zwyczajów starosłowiańskich i o pogańskim rodowodzie.
Nie praktykuje się już natomiast rozpowszechnionego w XIX wieku na kresach wschodnich wołoczenia, czyli wielkanocnego kolędowania. Był to zwyczaj, który zawędrował na wsie Lubelszczyzny z Podlasia. Dzieci odwiedzały wtedy swoich chrzestnych rodziców i otrzymywały od nich drobne prezenty. Były to najczęściej pisanki, słodycze lub pieniądze. W ciągu ostatnich 150 lat znacznie straciły na znaczeniu wróżby wielkanocne, do których nasi przodkowie przykładali niezwykłą wagę. Nasze babki liczyły jaja leżące na stole podczas wielkanocnego śniadania. Parzysta ilość oznaczała rychłe zamążpójście, a podarunek z kraszanek od ukochanego wróżył udany związek. Panny zakręcały też dwoma jajkami. Jeśli zbliżyły się do siebie - wróżyły szczęśliwą miłość.
Aby odnaleźć kesza trzeba udać się 794 metrów w kierunku 169°