Zapraszamy na kilkunastoczęściową serię skrzynek, zlokalizowanych wzdłuż malowniczej i meandrującej, doliny rzeki Sztoły.


Cache nr 13

Sztoła

Dawniej nazywana Czartorią. Rzeka płynąca w województwach małopolskim i śląskim, w większości przez gminę Bukowno, lewobrzeżny dopływ Białej Przemszy. Znana z wyjątkowo czystych wód, miejsce połowu pstrąga. Nazwa rzeki, niegdyś zapisywana, jako „Stolla” wywodzi się od słowa „sztolnia”, czyli wyrobisko górnicze, które w przypadku kopalń olkuskich najczęściej służyło odprowadzeniu wody z terenów eksploatacji.
Rzeka ma swoje źródła między miejscowością Żuradą, a Podlesiem (dzielnica miasta Bukowno). Sztoła rozpoczyna swój bieg wypływając z wzniesienia pokrytego buczyną, i płynie w stronę miasta Bukowno, mijając po drodze teren po byłej jednostce wojskowej oraz opuszczone osady Polis i Podpolis (gdzie również można spotkać pstrągi). Sztoła teoretyczne dochodzi do cofki i zbiornika "Leśny dwór" w Bukownie, teoretyczne bo wysycha jakieś 100 m od zbiornika. Dalszy ciek wodny zasilany jest z rzeki Baba, która de facto jest w 100% zasilana wodami kopalnianymi z kopalni Pomorzany w Olkuszu, stąd unikalna czystość wód.




Rzeka przez wieki tworzyła swoją malowniczą dolinę rzeźbiąc wąwozy i zakola, które można podziwiać przez cały bieg tej rzeki. Sztoła cały czas płynie w otoczeniu lasów (u źródeł buczyny, dalej borów sosnowych), aż do ujścia do wód Białej Przemszy w osadzie Ryszka w Sławkowie, gdzie zlokalizowana jest niedziałająca już (od 2005r) stacja poboru wody ze Sztoły, która zaopatrywała w wodę Sosnowiec i okolice. Poboru wód zaprzestano z powodu podwyższonego poziomu ołowiu w rzece związanego z działalnością pobliskiej kopalni cynku i ołowiu.




W lasach okalających rzekę spotyka się wiele zwierząt (min. łosie, sarny, dziki) oraz 170 gatunków roślin, więcej niż w Pienińskim Parku Narodowym. Są plany, aby z racji na swój unikatowy charakter dolina Sztoły wraz z jej najbliższym otoczeniem zyskały status zespołu przyrodniczo-krajobrazowego o powierzchni 500 ha.

EPILOG

Sztoła - rzeka, która zniknęła z mapy Polski na kilkadziesiąt lat.

15 stycznia 2022 można uznać za dzień w którym, Sztoła przestała płynąć w swym korycie. Nikt nie przypuszczał, że ten dzień nastąpi. Turyści, mieszkańcy, jak i keszerzy są w szoku. Powodem jest zaprzestanie działalności kopalni rud cynku i ołowiu, która do tej pory pompowała wodę z podziemnych wyrobisk na powierzchnię i zasilała rzeki. Pompy przestały pracować 15 grudnia. Od tego czasu poziom wody systematycznie się obniża. Nie można tam już choćby pływać kajakiem, co było jedną z miejscowych atrakcji. Ewidentnie 14-kilometrowe koryto praktycznie wyschło. Podobny los, czyli wysuszenie albo znaczne ograniczenie przepływu, czeka także rzeki Białą i Białą Przemszę, zasilane w większości wodami z kopalni. Taka sytuacja budzi protesty mieszkańców, którzy w różny sposób wyrażają swój sprzeciw wobec katastrofy ekologicznej. Naukowcy twierdzą, iż lej depresji wód podziemnych wypełni się wodą za kilkadziesiąt lat. Wtedy naturalne źródła się odrodzą, a Sztoła znów będzie zachwycać swoimi meandrami turystów jak i mieszkańców...

Postanowiliśmy, nie archiwizować całej serii, która "nomen omen" straciła rację bytu. Niech ta geoscieżka zostanie pamiątką po tym co zostało nam wszystkim zabrane...

PAMIĘTAJ! PO ODNALEZIENIU SKRZYNKI, ZOSTAW JĄ W STANIE TAKIM, W JAKIM CHCIAŁBYŚ JĄ ZASTAĆ.

SKRZYNKA:

Skrytka znajduje się w podanych koordynatach. Jest to pojemnik typu "klipsiak" z logbookiem, ołówkiem i kilkoma rzeczami na wymianę. Uważaj na sznurek. Ze względu na częste wyciąganie kesza przez zwierzynę leśną, pojemnik jest przymocowany do drzewa :)