W 1848 w Galicji zniesiono pańszczyznę. Polegała ona na bezpłatnej i przymusowej pracy chłopa na rzecz właściciela ziemskiego w zamian za przydział gruntu.
Jeśli mieszkał we wsi należącej do szlachcica, pracował cztery dni w tygodniu. Jeśli miał więcej szczęścia i żył we wsi królewskiej lub klasztornej, biskupiej lub kapitulnej, obrabiał pole właściciela dwa razy w tygodniu.
W XVII w. pańszczyzna osiągała wymiar 6 dni pracy darmowej tygodniowo.
Wielka radość była wśród chłopów z powodu zniesienia pańszczyzny. W wielu wsiach z tej radości o dla symbolicznego zapobieżenia powrotowi pańszczyzny urządzano tzw. pogrzeby pańszczyzny.
Do wykopanego grobu składano małą trumnę z włożonym do niej obwieszczeniem o zniesieniu pańszczyzny oraz rejestrami powinności. Grób był zwykle na cmentarzu. Nad grobem stawiano krzyż z odpowiednimi napisami.
Taki nagrobek z roku 1862 zachował się na cmentarzu w Nozdrzcu. Jest to obelisk wykonany z piaskowca, na którym umieszczono metalowy krzyż. Obelisk jest posadowiony na czworobocznym cokole zwieńczonym kulą. Na nim są cztery tablice z napisami:
"Na wieczną pamięć zniesienia w 1848 roku pańszczyzny. Albowiem wezwani jesteście ku wolności bracia, tylko żebyście wolności nie obracali na przebudzenie ludzkie...",
"Wieczny odpoczynek. Gdzie duch pański tam wolność. Święty Paweł".
Jest to jedyny grób pańszczyźniany tak dobrze zachowany na terenie Pogórza Dynowskiego.
W Internecie można zobaczyć zdjęcie tego grobu sprzed kilku lat.
http://www.polskaniezwykla.pl/pictures/original/32461.jpg
W świadomości mieszkańców wsi na wiele lat pozostało przekonanie, że odkopanie przedmiotów związanych z pańszczyzną równoznaczne będzie jej przywróceniu. Dlatego nikt nie ważył się tego robić. Lokalni mieszkańcy szanowali te miejsca i otaczali troską oraz chronili przed zniszczeniem.
Gdy w Bóbrce (koło Soliny) w 1932 roku rozpoczęto prace przy utwardzaniu i poszerzaniu drogi okazało się, że trzeba przesunąć murowaną kapliczkę ustawioną w 1848 r. na grobie pańszczyzny. Chłopi z Bóbrki i okolicznych wsi, uzbrojeni w kosy, widły i siekiery przybyli bronić tego miejsca pamiętając o przestrogach swoich dziadów i nałożonych na niszczycieli grobów pańszczyźnianych klątwie. Rozpędzili robotników drogowych i policjantów. Rozruchy uspokoiła dopiero kompania podchorążych z Sanoka oddając dwie salwy z broni palnej w powietrze. Chłopi wycofali się.
Bardziej tragiczny finał podobna konfrontacja miała w innych miejscowościach (np. Bóbrce, Wetlinie). W Berehach Górnych uzbrojeni chłopi broniąc pańszczyźnianego grobu przed policją (ściągniętą przez miejscowe władze w celu uspokojenia chłopów) sprowokowali starcie z policją, w wyniku którego zginął jeden z obrońców kaplicy.
Obecnie grób w Nozdrzcu wygląda znacznie gorzej…
Oby nie zwiastowało to powrotu pańszczyzny.
Skrzynka ukryta jest na koordynatach, w razie czego SPOILER.
Dla trzech pierwszych znalazców certyfikaty.
Skrzynka została założona dzięki finansowej pomocy Ministerstwa Sportu i Turystyki.