ur. 1184/1185, zm. 23/24 XI 1227
okres panowania (Kraków): 1194 - 1196/1198, 1196/1198 - 1199/1200, 1202 albo 1206 – 1210, 1211 – 1227
Tymczasem książę Lestek wzrastał w latach i mądrości, chłopcem jeszcze będąc zaprawiał się pilnie w łowach. Rychło nabrał w tym sporej wprawy i rwał się do władania bronią. A chociaż nie był jeszcze nawet giermkiem, a cóż dopiero rycerzem, okazywał zawczasu chwalebne znamiona rycerskości.
Mistrza Wincentego Kronika Polska
Na księcia krakowskiego wybrano go na wiecu w 1194 roku, mimo że miał wtedy nie więcej niż osiem lat. W imieniu Leszka władzę sprawowała jego matka, ale w rzeczywistości Małopolską rządził wojewoda Mikołaj i możni krakowscy. Od końca pierwszej dekady XIII wieku Leszek Biały prowadził starania o odzyskanie faktycznej władzy zwierzchniej i odbudowy jedności państwa. Zaczął nawet tytułować się księciem Polski. Z drugiej strony prowadził też aktywną politykę zagraniczną; z jednej strony starał się podporządkować sobie Ruś, z drugiej – utrzymać Pomorze Gdańskie. W 1227 roku Leszek zwołał w Gąsawie zjazd książąt polskich, a głównym tematem obrad była sytuacja Wielkopolski, granica z Prusami i umocnienie władzy polskiej na Pomorzu Gdańskim. Książę gdański Świętopełk porozumiał się z Władysławem Odonicem i zaatakował zebranych w jednym miejscu władców. Leszek Biały podczas tego ataku zażywał kąpieli, ale gdy zorientował się w sytuacji, próbował uciec na koniu. Ucieczka się nie powiodła i zamachowcy zabili księcia.
Ciekawostka:
Na apel papieża Honoriusza III o wyruszenie na krucjatę do Ziemi Świętej, Leszek Biały miał odpowiedzieć w liście (zapewne z początku 1221 roku), iż podjąć tej wyprawy nie może z powodu swej nadmiernej tuszy i ociężałości. Książę krakowsko-sandomierski miał również dodać, iż ani wina, ani zwykłej wody pić nie może, przywykłszy do picia jedynie piwa lub miodu. W zamian za zwolnienie z wyjazdu do Lewantu, Leszek zaproponował papieżowi, iż będzie nawracał pogańskich Prusów. Co ciekawe, jego plan chrystianizacji ziem pruskich nie polegał na akcji siłowej przy wykorzystaniu oręża, lecz przede wszystkim na budowie miast i osad handlowych, by w ten "ekonomiczny" sposób zachęcić lud pruski do przyjęcia wiary chrześcijańskiej. Ostatecznie, Honoriusz III wyraził zgodę na "zamianę" Palestyny na Prusy, lecz odrzucił pomysł pokojowej (ekonomicznej) akcji chrystianizacyjnej, opowiadając się za zbrojną krucjatą.
Ważniejsze daty:
1194
-(5 V) Śmierć Kazimierza Sprawiedliwego. (V) Biskup krakowski Pełka zwołuje wiec w sprawie następstwa tronu w Krakowie. Nieletni Leszek obejmuje tron krakowski (pozostając pod opieką matki Heleny oraz wojewody Mikołaja i biskupa Pełki).
- Mieszko III zagarnia Kujawy.
1195
-(lato) Mieszko III z synem Bolesławem i Mieszko Laskonogi z bratankiem Jarosławem wyprawiają się na Kraków. (13 IX) Bitwa nad Mozgawą (przy wsparciu księcia włodzimierskiego, Romana). Roman zostaje raniony i wycofuje się do Włodzimierza Wołyńskiego. Śmierć Bolesława Mieszkowica. Wojska wielkopolskie i śląskie wycofują się z Małopolski.
1196/1198
-Rokowania Mieszka III z księżną Heleną. Mieszko III odzyskuje Kraków (z tytułu opieki nad małoletnim Leszkiem). -Wygnanie Mieszka III z Krakowa (m.in. z powodu niewywiązania się z obietnicy pasowania Leszka na rycerza i ustanowienia go swoim dziedzicem w Krakowie).
1199
-Roman, książę włodzimiersko-wołyński zabiega u Leszka i możnowładców małopolskich o militarne wsparcie w swych dążeniach do objęcia władzy w Haliczu.
-Wyprawa na Ruś Halicką w celu intronizacji Romana. Wojska Leszka zdobywają Halicz i osadzają Romana na tamtejszym tronie.
1199/1200
-Ponowienie rokowań Mieszka III z księżną Heleną. Powrót Mieszka III do władzy w Krakowie w zamian za zwrot Kujaw.
-(11 VIII 1199/11 VIII 1200) Podział władztwa z bratem Konradem. Leszek przejmuje ziemię sandomierską.
1202
-(13 III) Śmierć Mieszka III.
Leszek odrzuca propozycję uzyskania tronu krakowskiego za cenę oddalenia swego palatyna Goworka. Władzę nad Krakowem (zaproszony przez wojewodę krakowskiego Mikołaja Gryfitę) obejmuje Władysław Laskonogi.
1202 albo 1206
-Śmierć wojewody krakowskiego Mikołaja Gryfity.
Możnowładztwo małopolskie obala rządy Władysława Laskonogiego.
Objęcie tronu krakowskiego przez Leszka.
1205
-Najazd Romana halicko-włodzimierskiego na ziemię sandomierską (sprowokowany zapewne przez Władysława Laskonogiego). (19 VI) Zwycięstwo połączonych wojsk Leszka i Konrada mazowieckiego pod Zawichostem. Śmierć Romana halicko-włodzimierskiego.
1206
-Spotkanie z królem Węgier, Andrzejem II pod Włodzimierzem (na Wołyniu). Podział stref wpływów na Rusi halicko-włodzimierskiej. Leszek odzyskuje wpływ na księstwo włodzimierskie.
-Światosław Igorewic zajmuje Włodzimierz Wołyński. Leszek udziela schronienia wdowie (z dziećmi) po Romanie halicko-włodzimierskim.
1207
-(4 I) Papież Innocenty III zatwierdza rządy Leszka w Krakowie.
-(11 IX) Śmierć biskupa krakowskiego Pełki (Fulka). Leszek rezygnuje z inwestytury świeckiej biskupa krakowskiego.
(1208)
Pierwszy kanoniczny wybór biskupa (kapituła wybiera mistrza Wincentego zwanego Kadłubkiem).
-(jesień) Wyprawa zbrojna Leszka i Konrada na Włodzimierz Wołyński. Osadzenie wdowy po Romanie halicko-włodzimierskim i jej dzieci w Brześciu. Wprowadzenie Aleksandra Wsiewołodowicza na tron książęcy we Włodzimierzu Wołyńskim. Pojmanie Światosława Igorewica i wspierającego go księcia pińskiego, Włodzimierza. Zawarcie układu sojuszniczego z księciem łuckim, Ingwarem Jarosławowiczem. Usunięcie Aleksandra Wsiewołodowicza z tronu włodzimierskiego i osadzenie na nim Ingwara. Małżeństwo/zaręczyny (?) z nieznaną z imienia córką Ingwara (?).
przed 1210 (?)
-(/jesień 1209) Leszek oddala żonę/narzeczoną (?).
1207 (albo 1208/1210)
-Małżeństwo z Grzymisławą, córką Ingwara Jarosławowicza łuckiego albo Jarosława Włodzimierzowicza, b. księcia nowogrodzkiego.
1210
-Starania księcia Śląska (prawdopodobnie Mieszka Laskonogiego) w Rzymie o odnowienie senioratu. (9 VI) Papież Innocenty III wydaje bullę nakazującą przestrzeganie zasady senioratu (tzw. bulla Significavit nobis).
-(29 VII) Synod i zjazd książąt piastowskich w Borzykowej. Przywilej borzykowski dla Kościoła polskiego. (21 IV 1211) Papież Innocenty III zatwierdza postanowienia przywileju.
-Zajęcie Krakowa przez Mieszka Laskonogiego.
1211
-(16 V) Śmierć Mieszka Laskonogiego. Leszek powraca na tron krakowski.
-(lato) Leszek wysyła wojska (pod dowództwem Sulisława Bernatowicza) na Ruś Halicką, wspierając wyprawę węgierską przeciwko książętom halickim, synom Igora Światosławowicza. (/IX) Oblężenie Zwienigrodu.
1212
-Wyprawa interwencyjna na Ruś. Leszek zajmuje Bełz i osadza w nim Aleksandra Wsiewołodowicza. Zajęcie grodów w Ugrowsku, Wereszynie, Stołpiu i Kumowie.
-(24 V) Wiec w Mąkolnie z Konradem mazowieckim i Mściwojem I gdańskim.
1214
-Leszek wyprawia się na Ruś Halicką (wspierany przez książąt ruskich: Daniela i Wasylka Romanowiczów oraz Aleksandra i Wsiewołoda Wsiewołodowiczów). Pokonanie namiestnika węgierskiego, Władysława Kormiliczyca w bitwie nad Boberką. Nieudana próba zdobycia Halicza.
-Traktat (pokojowy) polsko-węgierski na Spiszu w sprawie Rusi Halickiej. Leszek wydaje (zaręcza) córkę Salomeę za Kolomana, królewicza węgierskiego. Władzę w Haliczu obejmuje Koloman. Przejęcie ziemi lubaczowskiej i przemyskiej.
-Osadzenie Daniela Romanowicza w księstwie włodzimierskim, bez zgody Węgrów.
1215
-Król węgierski Andrzej II zajmuje ziemię lubaczowską i przemyską.
-Synod w Wolborzu. Przywilej wolborski dla Kościoła polskiego. (29 XII) Papież Innocenty III zatwierdza postanowienia przywileju. Leszek podejmuje śluby krucjatowe (?), zobowiązując się do udziału w wyprawie krzyżowej do Ziemi Świętej.
1216
-Leszek, wobec wrogiej postawy Węgrów, udziela wsparcia Mścisławowi Udałemu, księciu nowogrodzkiemu w jego walce o Halicz.
-Utworzenie przez Chrystiana biskupstwa pruskiego podległego bezpośrednio papiestwu.
1217
-Utrata grodów w Brześciu, Ugrowsku, Wereszynie, Stołpiu i Kumowie na rzecz Daniela Romanowicza.
-Zjazd z Władysławem Laskonogim i Henrykiem Brodatym w Dankowie. Leszek zawiera układ z Władysławem Laskonogim o wzajemnym dziedziczeniu swoich księstw na wypadek śmierci.
1218
-(wiosna) Nieudana wyprawa odwetowa przeciwko Danielowi Romanowiczowi. Porażka w starciu nad Bugiem.
-Zawarcie porozumienia z Andrzejem II w sprawie ponownej intronizacji Kolomana w Haliczu.
1218-1227
-Ordynacja górnicza dla kościoła krakowskiego.
1219
-(jesień) Polsko-węgierska wyprawa na Ruś. Opanowanie Przemyśla, Gródka i Halicza. (X) Koloman zostaje osadzony w Haliczu przez koalicję polsko-węgierską.
1220
-Nieudana wyprawa na Ruś Włodzimierską. Odwetowa wyprawa Prusów, Litwinów i Rusinów na ziemie Leszka i Konrada.
ok. 1220
-(1 V 1220?) Śmierć Mściwoja I Spokojnego, wielkorządcy Pomorza Gdańskiego.
-Wyprawa Leszka na Pomorze Gdańskie. Zatwierdzenie Świętopełka (syna Mściwoja I) na stanowisku wielkorządcy Pomorza Gdańskiego.
1221
-(20 IV) Papież Honoriusz III zatwierdza plan krucjaty pruskiej, w zastępstwie poczynionych przez Leszka ślubów dotyczących udziału w wyprawie krzyżowej do Ziemi Świętej.
-(24 III) Mścisław Udały (przy wsparciu Daniela Romanowicza oraz Połowców) zdobywa Halicz, usuwając całkowicie z księstwa węgierskie i polskie oddziały wojskowe. Koloman i Salomea Leszkówna dostają się do niewoli.
-Zawarcie układu pokojowego z Romanowiczami: Danielem i Wasylkiem. Rezygnacja przez Leszka z ziem pomiędzy Wieprzem a Bugiem, w zamian za zerwanie przez Daniela porozumienia z Prusami (?).
1222
-Wiec nad rzeką Szreniawą.
1222-1223
-Wyprawy chrystianizacyjne do Prus. (5 VIII 1222) Wiec w Lonyz. (VII 1223) Krzyżowcy organizują "stróżę", której zadaniem jest obrona ziem polskich przed najazdami pruskimi. (6 VIII 1223) Wiec w Wierdzelewie.
1223
-(3 I) W Wieliczce zostają odkryte pokłady soli kamiennej.
1224
-(23 V) Wiec w Korytnicy.
-(12-13 VI) Wiec w Rozegrochu. Leszek przyjmuje poselstwo węgierskie Kleta, biskupa z Egeru.
-Wiec w Suchedniówku.
-Leszek udziela militarnego wsparcia Danielowi Romanowiczowi w wojnie z Mścisławem Udałym, księciem halickim.
-(IX) Zjazd Leszka i Konrada z biskupem Chrystianem w Prądowie.
1224/1225
-Prusowie zdobywają i niszczą "stróżę" wzniesioną w roku 1223 podczas wyprawy krzyżowej.
1225
-(VIII) Henryk Brodaty przybywa z wojskami do Krakowa. Odwrót Henryka z Małopolski (spowodowany najazdem Ludwika, landgrafa turyńskiego na Lubusz). Układ nad Dłubnią. Henryk Brodaty zrzeka się pretensji do Krakowa.
przed 1227
-Lokacja Sandomierza na prawie magdeburskim.
1227
-(zima) Leszek udziela militarnego wsparcia królowi węgierskiemu Andrzejowi II w jego zbrojnej wyprawie na Ruś Halicką i Włodzimierską. Nieudana próba opanowania Włodzimierza Wołyńskiego przez oddziały polskie.
-(XI) Wiec książęcy w Gąsawie. (23/24 XI) Zabójstwo Leszka Białego. Świętopełk obejmuje samodzielne rządy książęce w ziemi gdańskiej. Zanik formalnych pozostałości pryncypatu. Władzę regencyjną w księstwie krakowsko-sandomierskim obejmuje księżna-wdowa Grzymisława.
Opracowano na podstawie:
poczet.com
Władcy Polski – cykl dodatków do „Rzeczpospolitej” przygotowany we współpracy z „Mówią wieki”
Aby odnaleźć skrytkę musisz odszukać w powyższym tekście podane niżej informacje, a ustalone liczby podstawić do wzoru:
A – Ile lat miał Leszek Biały, gdy objął tron w Krakowie? Około 10 (A=10), a może około 15 (A=15), czy też około 20 (A=20)?
B – Który papież zatwierdził rządy Leszka Białego w Krakowie? Czy był to Honoriusz III (B=300), czy Innocenty III (B=400), czy też Aleksander II (B=500)?
C – Do picia którego trunku przywykł Leszek Biały? Piwa (C=296), wina (C=912) czy wody (C=1046)?
N 53° 00.X
E 18° 09.Y
X=B+C/2-2*A
Y=B+2*A+6
Kordy ±10 m.
Współrzędne finałowe są w formacie N DD° MM.MMM E DD° MM.MMM
Jeśli w wyniku otrzymasz liczbę dwucyfrową to dopisz przed nią 0, a jeśli jednocyfrową to dwa zera.
W logbooku jest pewna liczba. Zapisz ją, gdyż może Ci się przydać…
