Uwaga! Wchodząc przez bramę przed pałacem można natknąć się na złośliwego psa. Bezpieczniej wejść do parku kilkanaście m dalej, chodnikiem w prawo. Zejść do parku za żółtym słupkiem!
Położenie
Wzdów to wieś położona w gminie Haczów, w powiecie brzozowskim. Miejscowość liczy około tysiąca mieszkańców.
Historia
Najstarsze zapiski dotyczące Wzdowa pochodzą z 1402 roku. Właścicielem wsi w tym czasie był Piotr Wzdowski. Wzdów należał do rodziny Wzdowskich aż do XVII wieku. Następną właścicielką była Teresa z Ossolińskich Potocka a po niej Michał Ostaszewski słynny przywódca konfederacji barskiej. Wnuk Michała – Teofil przejął majątek dziadka i rządził własnością tabularną Wzdów z Wygodą od roku 1823. Był znanym działaczem gospodarczym i społecznym. Kolejny spadkobierca – Adam, który był wszechstronnie uzdolnionym i wykształconym wynalazcą (opatentował wiele wynalazków).
Na początku II wojny światowej Niemcy urządzili w pałacu kasyno. Po nich przejęła budynek Armia Czerwona urządzając tutaj sztab wojskowy.
Budynek wyremontowano w 1949 roku i utworzono w nim Państwowy Dom Dziecka, a później Młodzieżowy Zakład Wychowawczy. W roku 1959 utworzono w pałacu Uniwersytet Ludowy. Działał on do roku 2005.
Obecnie pałac jest w posiadaniu prywatnego właściciela. Nie zachowało się wyposażenie wnętrza. Budynek systematycznie niszczeje. Podobnie zaniedbany jest park, w którym znajduje się staw oraz kopiec, na którym stało obserwatorium astronomiczne.
Po lewej stronie wejścia głównego do parku (przed pałacem) wybudowano ciekawą kapliczkę: z jednej strony (od drogi) znajduje się krzyż a po drugiej jest grota, w której znajduje się ludowa figura Chrystusa przywiązanego do drewnianego słupa.
Opis zabytku
Dwór został wybudowany z inicjatywy Michała Ostaszewskiego herbu Ostoja, który na miejscu starego dworu postawił jednopiętrowy pałac. Wybudowano go z cegły i kamienia. Budynek został częściowo podpiwniczony. Dach zastosowano czterospadowy. Wewnątrz znajdował się salon z ozdobnym sufitem i drewnianym, dwubarwnym parkietem. Z drugiej strony pałacu była ozdobna sień z kasetonowym stropem i okrągłymi oknami z rozetami. Piwnice pałacowe miały sklepienia kolebkowe a wejście do nich prowadziło przez żelazną, kutą bramę osadzoną na kamiennym portalu.
Adam Ostaszewski był pomysłodawcą i autorem dwukrotnej przebudowy pałacu we Wzdowie. Dzięki niemu do budynku dobudowano boczne skrzydła o wysokości dwóch pięter. Na elewacji korpusu dobudowano wypust z tarasem, a w narożnikach stanęły wieże wystające poza elewację. Dół pałacu ozdobiły podcienia. Wewnątrz zorganizowano dwa salony: muzyczny i kolumnowy, który był szczególnie reprezentacyjny. Ściany w nim wyłożono wielobarwnym materiałem a podłogę usłano wschodnimi dywanami. Oprócz tych sal w pałacu była sala jadalna i bogata biblioteka, w której znajdowały się akcesoria astronomiczne oraz portrety rodzinne. W parku do chwili obecnej znajduje się usypane płaskie wzniesienie, na którym są ślady resztek zabudowy - pozostałość po obserwatorium astronomicznym. Po przebudowie we wszystkich wnętrzach znalazły się kominki i parkiety. Klatka schodowa posiadała kamienne stopnie i balustradę z ozdobnymi balasami.
Ciekawe miejsca w okolicy
Rynek z dawnym ratuszem i drewnianymi domami z XVIII-XIX wieku w Jaćmierzu
Drewniany kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny z połowy XVII wieku w Jaćmierzu
Dwór w Trześniowie
Drewniany kościół gotycki w Haczowie
Dwór Truskolaskich w Jasionowie
Neogotycki spichlerz w Zmiennicy
Ciekawostka
- W stajni wyścigowej Teofila Ostaszewskiego we Wzdowie odbywały się przedstawienia teatralne zespołu amatorskiego z Jasionowa. Wystawiono m. in. sztukę Władysława Ludwika Anczyca "Flisacy" oraz „Wesele” Wyspiańskiego.
- Adama Ostaszewskiego nazywano „Leonardem ze Wzdowa”. Był pionierem polskiej awiacji, konstruktorem lotniczym, twórcą dużego modelu sterowca i samochodu. Skonstruował silnik odrzutowy, zbudował silnik odrzutowy wraz z koncepcją pionowzlotu oraz stworzył mechaniczny model sfer świata. Był doktorem filozofii i prawa. Posługiwał się biegle 20 jeżykami. Ponadto Adam Ostaszewski zajmował się tłumaczeniem poezji z całego świata. Sam również był poetą i dramatopisarzem.
Źródło
- Budziński, "Zamki i Pałace Polski Południowo - wschodniej", wyd. Libri Ressovienses, Rzeszów 1998
Dla pierwszych trzech znalazców są okolicznościowe certyfikaty i fanty na wymianę.
Skrzynka została założona dzięki finansowej pomocy Ministerstwa Sportu i Turystyki.