Transfuzja krwi
Transfuzją krwi nazywamy zabieg polegający na wprowadzeniu do układu krwionośnego biorcy krwi lub jej składników pobranych od dawcy. Dlaczego to jest tak ważne?
Krew składa się z osocza, czyli wodnego roztworu, w którym zawarte są sole mineralne i związki organiczne oraz z elementów morfotycznych, czyli krwinek czerwonych (erytrocytów), białych (leukocytów) oraz płytek krwi (trombocytów). Krew dzięki swoim składnikom pełni wiele istotnych funkcji dla organizmu. Transportuje tlen, substancje odżywcze i rozprowadza je do wszystkich komórek ciała oraz zapewnia komunikację pomiędzy poszczególnymi układami.
Są sytuacje, w których organizm nie jest w stanie zapewnić odpowiedniej produkcji krwi, aby spełniać wszystkie funkcje. Dzieje się tak m.in. w czasie nagłej utraty krwi (np. urazy, wypadki, zabieg operacyjny) lub przewlekłej utraty krwi, (np. nowotwory, krwawiące wrzody). Przetacza się w zależności od stanu chorego koncentrat krwinek czerwonych (KKCz), koncentrat krwinek płytkowych (KKP), koncentrat granulocytarny (KG), osocze świeżo mrożone (fresh frozen plasma – FFP), krioprecypitat, albuminy czy immunogloguliny. Wiadomym jest, że nie można pobrać krwi od dawcy i jakiś jej składnik przetoczyć biorcy bez uprzednich badań. Dojdzie wówczas do zlepienia się krwinek z przeciwciałami i w konsekwencji do poważnych, w tym śmiertelnych powikłań dla pacjenta. Jak zatem rozróżnić, która krew nadaje się dla danego biorcy?
Na powierzchni krwinek czerwonych zawarte są antygeny. Najważniejszymi z nich są te z układu grupowego AB0 oraz Rh. Antygeny są rozróżniane przez układ odpornościowy. W osoczu natomiast są zawarte przeciwciała skierowane przeciwko obcym antygenom, których krwinka nie posiada.
Osoba z grupą krwi A posiada antygen A, a w osoczu przeciwciała anty- B.
Osoba z grupą krwi B posiada antygen B, a w osoczu przeciwciała anty- A.
Osoba z grupą krwi AB posiada antygen A i antygen B, ale w osoczu nie występują przeciwciała anty-A i anty-B.
Osoba z grupą krwi 0 nie posiada antygenu A ani antygenu B, ale w osoczu obecne są przeciwciała anty A i anty-B.
Przed transfuzją krwi wykonywana jest próba krzyżowa (próba zgodności). Jest ona zgodna, gdy po zmieszaniu krwi dawcy i biorcy nie dochodzi do aglutynacji, czyli do zlepienia antygenów dawcy lub biorcy z przeciwciałami biorcy lub dawcy. Przy niezgodnej próbie krwi nie wolno przetaczać.
ZADANIE:
Pięcioro pacjentów będzie miało przetaczany KKCz (koncentrat krwinek czerwonych) lub FFP (świeżo mrożone osocze). Jaka powinna być grupa krwi dawcy?
Pacjent A.
Będzie miał przetaczany KKCz. Ma grupę krwi 0 Rh(-):
A. 0 Rh(+) (1)
B. 0 Rh(-) (8)
C. AB Rh(-) (0)
D. Krew z worka B i C jest odpowiednia. (3)
Pacjent B.
Będzie miał przetaczany KKCz. Ma grupę krwi B Rh(-):
A. AB Rh(-) (0)
B. 0 Rh (-) (4)
C. B Rh(+) (1)
D. Krew z worka B i C jest odpowiednia.(2)
Pacjent C.
Będzie miał przetaczane FFP. Ma grupę krwi AB Rh(-):
A. 0 Rh(+) (3)
B. AB Rh(+) (2)
C. AB Rh(-) (1)
D. Krew z worka B i C jest odpowiednia. (0)
Pacjent D.
Będzie miał przetaczany KKCz. Ma grupę krwi A Rh(+):
A. AB Rh(-) (5)
B. A Rh(-) (6)
C. 0 Rh(+) (0)
D. Krew z worka B i C jest odpowiednia. (2)
Pacjent E.
Będzie miał przetaczane FFP. Ma grupę krwi B Rh(+):
A. AB Rh(+) (3)
B. B Rh(-) (5)
C. AB Rh(-) (2)
D. Krew z worka A ,B,C jest odpowiednia.(1)
Wzór do finałowych współrzędnych:
N 50 03.(D)(A)(B)
E 019 57.(C+D)(B)(E)
gdzie A, B, C, D, E to prawidłowe odpowiedzi (cyfry w nawiasach) kolejno przy pacjencie A, B, C...itd.
Opracowane na podstawie:
Karlikowska M.: Przetaczanie (transfuzja) preparatów krwi. 2016
Korsak J., Baranowski W., Jung A., Paśnik K., Radziwon P., Ratajczyk J.: Wytyczne w zakresie leczenia krwią i jej składnikami oraz produktami krwiopochodnymi w podmiotach leczniczych. Wydanie II. Warszawa 2014.