Rys historyczny:

Historia związku miasta Krosna z przemysłem szklanym rozpoczyna się tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości po 123 latach zaborów. W pierwszych latach niepodległości rozpoczęto budowę zakładów przemysłowych, które zmieniły mało znaczące do tej pory miasto.

W 1923 r przedstawiciele Spółki Akcyjnej Polskie Huty Szkła z siedzibą w Krakowie przyjechali do Krosna szukając miejsca na sfinalizowanie swojego projektu. Wybór padł na część ziemi dworskiej należącej do Cecylii z hr. Potockich Kaczkowskiej. Na tym terenie miała powstać huta szkła.

Prace budowlane ruszyły w tym samym roku. Szybko wzniesiono zakład i rozpoczęto kompletowanie załogi. Pierwsi hutnicy przyjechali z odległych stron: m.in. Kresów (Żółkwi pod Lwowem), Śląska, Rumunii. Ruszyła produkcja a hutę zaczęły opuszczać pierwsze transporty gotowych wyrobów. Wiele rodzin zyskało stałe źródło utrzymania. Nowi pracownicy uczyli się fachu szklarskiego, a wśród nowych zawodów byli m.in. formierz, zestawiacz i topiarz.

Huta wkomponowała się w miejski krajobraz. Stała się częścią życia jego mieszkańców, a produkcja zyskała uznanie. Wyrazem tego był złoty medal otrzymany z rąk Ministra Przemysłu i Handlu Eugeniusza Kwiatkowskiego na Powszechnej Krajowej Wystawie w Poznaniu (1929 r.).

II wojna światowa

Huta, tak jak pozostałe krośnieńskie zakłady, otrzymała niemiecki zarząd, który reprezentowali Oskar Happak i Walter Behm. Praca zawieszona na czas działań wojennych szybko została wznowiona. W czasie wojny w hucie pracowało ponad 600 osób. Produkowano szkło gospodarcze, oświetleniowe, a nawet kryształy.

Dla Krosna wojna zakończyła się jesienią 1944 roku. Wycofujące się niemieckie oddziały podpaliły 9 września hutę, wcześniej wywożąc maszyny, wyroby, niszcząc surowce i infrastrukturę. Na oczach krośnian płonął zakład, ale jednocześnie nadchodziła wolność. Płonąca dwa dni huta została zniszczona niemal doszczętnie. Sterczące w niebo ruiny przyciągały zmartwionych mieszkańców miasta. 11 września 1944 roku rozegrał się ostatni akt wojennego dramatu. Oddziały radzieckie wkroczyły do Krosna. Wraz z nimi nadciągały socjalistyczne porządki.

PRL (1944-1989)

9 dni po wyzwoleniu zdecydowano o odbudowie zakładu. Aby uzyskać fundusze sprzedawano ocalałe szklane wyroby, sięgano do subwencji państwowych i przedpłat od przyszłych kontrahentów. 20 stycznia 1945 roku wznowiono produkcję. Huta miała wówczas zaledwie jedną wannę szklarską z 6 warsztatami, ciągownię (do odprężania szkła) i kilka stanowisk szlifierskich. Pierwszymi produktami były szkiełka do lamp naftowych nr 8., wydmuchiwane w formie po 2 sztuki. Jedyną posiadaną ciężarówką wysyłano produkty w dalsze trasy. W okolicy transport odbywał się konnymi furmankami.

Stale prowadzono prace modernizacyjne, budowlane i adaptacyjne. Wzrost produkcji i tym samym zatrudnienia wymagał nowych inwestycji.
W 1945 r. zakład liczył 267 pracowników i wyprodukował 329 ton wyrobów, w 1948 r. - 360 członków załogi i 599 ton. Systematycznie powiększano stan załogi. W 1950 roku pracowało w hucie niespełna 400 osób, osiem lat później już 860. Z każdym rokiem zwiększano produkcję. Czekały na nią zniszczone wojenną pożogą gospodarstwa domowe, zakłady, szpitale i hotele. W roku 1953 hutę opuściło 1151 ton wyrobów, pięć lat później już 1833 tony. W 1958 roku uruchomiono malarnię. W tym samym roku, w styczniu decyzją rządu utworzono przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą "Krośnieńskie Huty Szkła".

W 1953 r. huta osiągnęła wielki sukces – jej wyroby zyskały uznanie w świecie i w związku z tym rozpoczęto eksport. Pierwszymi krajami na liście odbiorców krośnieńskiego szkła były: Anglia, Brazylia i Kanada.

W szybkim tempie wzrasta produkcja krajowa i eksportowa. Za granicę wysyłano głównie wyroby ręcznie formowane, na polskim rynku popularnością cieszyły się szkła z automatów. Konieczna stała się kolejna rozbudowa zakładu. 1 października 1955 roku, na wywłaszczonych gruntach wsi Polanka rusza budowa huty szkła technicznego – HST „Polanka”. Budowa Huty Szkła Technicznego zajmowała obszar 20 ha,
a pierwszymi obiektami były baraki i magazyny budowlańców. Stopniowo wyrastały właściwe budowle oraz konieczna infrastruktura.

1 stycznia 1959 utworzono kombinat szklarski „Krośnieńskie Huty Szkła”. Liczył 1350 pracowników. W tym samym roku przystąpiono do dalszej rozbudowy zakładu w Polance. Uruchomiono dwie wanny do wytopu szkła i zaczęto wznosić halę nr 2. W 1960 r. oddano do użytku w HST „Polanka” halę nr 1. Produkowano w niej rury ze szkła neutralnego, ołowiowego i sodowego. Rok później oddano do eksploatacji wannę nr 6. do produkcji rur kineskopowych. 22 września 1959 r. rozpoczęto kolejną inwestycję – budowę huty szkła gospodarczego „KROSNO-II”. Budowa zajęła 7 ha powierzchni obok HST „Polanka”. Nowy zakład miał produkować poszukiwane na rynkach krajowym i zagranicznych szkło gospodarcze.

1 września 1959 roku zainaugurowała działalność przyzakładowa Zasadnicza Szkoła Szklarska. Jej powstanie było odpowiedzią na stale rosnące zapotrzebowanie na wykwalifikowaną kadrę hutniczą. Równocześnie uruchomiono także zaoczne Technikum Szklarskie. Początkowo zajęcia teoretyczne odbywały się w budynku Technikum Włókienniczego, a szkolenie praktyczne w hucie. W kolejnych latach oddano do użytku nową szkołę, internat i warsztaty. W ciągu 25 lat istnienia szkołę opuściło 1500 absolwentów.

W październiku 1962 r. uruchomiono „KROSNO-II”. Zakład miał własną bocznicę kolejową, sieć dróg wewnętrznych, ogrodzenie. Początkowo, podobnie, jak w zakładzie „KROSNO-I” odbywała się tam ręczna produkcja szkła gospodarczego. Przedsiębiorstwo szybko wysunęło się na czoło wśród polskich producentów szkła. Z oficjalnymi wizytami przyjeżdżali przedstawiciele najwyższych władz partyjnych i państwowych. Dwukrotnie w hucie gościł I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek.

1 kwietnia 1967 r. do krośnieńskiego przedsiębiorstwa przyłączono Hutę Szkła „Jasło”. Ten, równy wiekiem hucie w Krośnie zakład zajmował się produkcją szkła okiennego taflowego oraz butelek. Po wojnie produkcję przestawiono na wytwarzanie butelek monopolowych, potem dołączono szkło kolorowe do lamp sygnalizacyjnych. Po połączeniu z KHS główną dziedziną produkcji zostały szkła reflektorowe. Zajęto się również produkcją kolorowego szkła prasowanego stosowanego w witrażownictwie.

W 1970 r. oddano do eksploatacji kolejny zakład szkła gospodarczego „KROSNO-III”. Pierwszą kadrę pracowników stanowiło 12 zespołów hutniczych. Już rok później wartość produkcji tej części kombinatu osiągnęła kwotę 59 mln zł.

Pomimo stale wzrastającej automatyzacji nie zrezygnowano z produkcji ręcznej. Wytwarzane tą metodą szkła cieszyły się dużym zainteresowaniem, były poszukiwanym i cenionym towarem na rynkach światowych.

Wiele powstałych w Krośnie wzorów weszło na trwałe do historii polskiego designu.  Skala produkcji sprawiała, że niemal w każdym polskim domu można znaleźć szkło z Krosna – wyróżniające się jakością oraz poziomem artystycznym. W krośnieńskiej hucie pracowało wielu wybitnych projektantów. Wśród nich wymienić należy Wszewłoda Sarneckiego i Stanisława Borowskiego.

Huta realizowała także wiele prestiżowych zamówień specjalnych. W Krośnie przygotowano m.in. specjalny zestaw szkła dla Polskiego Komitetu Olimpijskiego z okazji Olimpiady w Monachium w 1972 r., oraz zestawy szkła dla: Królowej Brytyjskiej Elżbiety II, Cesarzowej Japonii, Króla Hiszpanii Juana Carlosa, Prezydenta ZSRR Michaiła Gorbaczowa. Największy komplet, złożony z 1500 elementów (72 rodzaje szkła) powstał natomiast dla Szacha Iranu Mohammada Rezy Pahlawiego.

W listopadzie 1971 roku oddano do użytku Zakład Włókna Szklanego, zbudowany na licencji angielskiej. W ciągu paru lat stał się on wiodącym producentem jedwabiu, rovingu i mat z włókna szklanego. Samoloty, jachty i łodzie czy obudowy sprzętu AGD to tylko fragment szerokiego wachlarza zastosowań.

Na przestrzeni lat wielokrotnie doceniano wkład zakładu w gospodarkę narodową. Wyróżnienia, odznaczenia, sztandary i listy pochwalne otrzymywało całe przedsiębiorstwo, ale także imiennie jego pracownicy. Pod koniec lat 70. krośnieńska huta stała się największym przedsiębiorstwem tej branży w Polsce. Jej wyroby znane były i cenione na całym świecie. Największymi ich odbiorcami były kraje Europy Zachodniej, USA i Australia.

Krosno stało się największym i najsłynniejszym producentem szkła w Polsce i jednym z najbardziej znanych na arenie międzynarodowej.

Przez lata huta wydawała własne czasopismo. „Szklane Zagłębie” dostarczało bieżących informacji, było narzędziem propagandy, ale jednocześnie, po latach, jest nieocenionym źródłem wiedzy o zakładzie.

Czasy współczesne

Zmiany ustrojowe przełomu lat 80. i 90. sprawiły, że radykalnej zmianie uległa również sytuacja huty. Decyzją ministra przekształceń własnościowych akcje zakładu już w 1991 roku trafiły na parkiet warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych. Tym samym huta znalazła się w gronie 5 pierwszych prywatyzowanych spółek rynku krajowego.

W 2006 roku, po 83 latach funkcjonowania definitywnie zaprzestano produkcji w HSG I przy ul. Grodzkiej. Wygaszono piece, do głównej siedziby przy ul. Tysiąclecia przewieziono urządzenia, magazyny i biura. Historyczne centrum krośnieńskiego hutnictwa wystawiono na sprzedaż.

W pierwszych latach XXI wieku, dzięki zaangażowaniu władz samorządowych z prezydentem na czele udało się wcielić w życie projekt utworzenia w Krośnie miejsca poświęconego historii sztuki szklarskiej. Wybór padł na krośnieńską starówkę i budynek BWA. Przedsięwzięcie zaczęto realizować w 2010 roku korzystając ze wsparcia funduszy europejskich. Budowa siedziby Centrum Dziedzictwa Szkła, jego wyposażenie, m.in. w piec hutniczy, trwała do połowy 2012 r.

2 czerwca 2012 roku Krosno oficjalnie stało się Miastem Szkła. Otwarto drzwi CDS – prezentując wyjątkowe walory szklarskiego rzemiosła. Tysiące odwiedzających placówkę gości uczestniczy w warsztatach tematycznych, obserwuje produkcję, wydmuchuje szklane bańki, podziwia urodę szklanych dzieł.

Obecnie, oprócz Krośnieńskich Hut Szkła, w mieście funkcjonuje kilkanaście hut, zakładów i pracowni artystycznych. Szklane wyroby z Krosna cenione są za wspaniałą jakość i najwyższej klasy wzornictwo. Wielokrotnie nagradzane, małe dzieła sztuki powstające w Krośnie, obecne są w niemal każdym polskim i w milionach domów na całym świecie.

(Źródło / source: oficjalna strona Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie)

Pojemnik:

Etap 1 – Znajdujesz się przy wejściu do Centrum Dziedzictwa Szkła. Podejdź do tablicy informacyjnej z umieszczoną na niej szklaną mapą. Odszukaj na niej ulicę Białobrzeską, tuż nad jej nazwą znajduje się liczba, podstaw ją do wzoru jako A.

Etap 2 – Znajdujesz się przy wejściu do Piwnic Przedprożnych. Policz, ile czarnych słupków ochronnych znajduje się przy zejściu do piwnic? – podstaw do wzoru jako B.

Etap 3 – Znajdujesz się przy skrzyżowaniu ulic Tysiąclecia i Hutniczej. Po dotarciu na miejsce, będziesz wiedział/ła dlaczego miejsce to jest tak ważne dla hutniczych tradycji miasta Krosna. Twoje zadanie tutaj jest dość podchwytliwe… ile latających spodków widzisz? – podstaw do wzoru jako C.

N49 41.(B+C)(B+3)(C+1) E021 46.0(8+A)

pojemnik typu mikro, weź ze sobą coś do pisania

History of Krosno glass

Polish Glassworks Stock Company was officially registered and in 1923 the first modern production plant was built on the land acquired from Countess Kaczkowska. The company, which started the production in 1924, very soon gained recognition in the market, and, in 1929, it was awarded with the Gold Medal and diploma for the quality of their products by Eugene Kwiatkowski, the Minister of Industry and Trade, on The National Trade Fairs in Poznan, Poland. That success was possible thanks to a modern approach to human resources management. Good salaries attracted many specialists from the neighbouring countries or other parts of Poland, including the Lower Silesia region, where the production of glass had been held from the Middle Ages. They taught local apprentices, making a good foundation for further generations of highly skilled glass workers. The production was stopped for a short time due to the WWII blitzkrieg but the occupants restarted it in 1940. The brand of the company was so well recognised at that time that the Germans did no change it. The company war run under the name of 'POLNISCHE GLASHUTTEN AKTIENGESELLSCHAFT'. In 1944, due to the military campaign, the production stopped. Moreover, the Germans destroyed the plant and stole valuable equipment. Yet, as early as in January of 1945 the company was restored and the production restarted. The production building was covered with a roof taken from one of the local aircraft hangars. Thanks to that fact it is still the only European glass workshop that is covered with a wooden roof.

The demand for the products was enormous, no wonder that the company was considerably enlarged in the following decades. The Technical Glass Plant 'Polanka' was built in 1958, the second plant of Krosno in 1969 (eventually, the machine production was placed there) and the Glass Fibre plant in 1971. The name of the company was changed to Krośnieńskie Huty Szkła (Krosno Glassworks) in 1958. At the times of a largest production volume the company employed almost 7000 workers and, being the biggest glass producer in Poland, it was also one of the largest in Europe.

In order to cover the glasswork's demand for skilled workers the Secondary Glass Technical School was established in 1959. It's well skilled graduates enabled the company's designers to introduce their beautiful designs into production. The skill of the local blowers and technologists was also the foundation of the of the highly valued brand of Krosno glass. The crystal clear material was turned into beautiful glass objects, also into household items, which set the directions for the development of the Polish industrial design.

The glass products of Krosno won many awards at national and international fairs, no wonder, thus, that after the fall of communism, Krosno Glassworks, as one of the first five companies, was introduced into the Warsaw Stock Exchange in 1991. Since 2001 the company has been operating in the group of several production plants under the common name of Krosno Group. Nowadays, even though the situation on the international markets and particularly in the branch of glass production is very complicated, Krosno Glassworks still develop and remain a key supplier of glass items. Its products are highly valued for their quality and design, be it manual or machine make. It is worth mentioning that one of the group's company, Krosglass SA, successfully continues the tradition of producing fibre glass and is currently the only manufacturer of such products in Poland.

The transition to the free market economy in the early 90's set the environment  for establishing many smaller, privately owned glassworks in the region, many of which still operate. The craft and profession of glass manufacturing, passed from fathers on sons, created many 'glass families' that developed the glass heritage for generations.

There have appeared many more glassworks or glass processing workshops for the past several decades. Some of them ceased production, some new appeared in their place. Nowadays, there are still many which work as artistic studios. They offer different types of products from household glass to unique glass sculptures, gifts, trophies, jewellery, decorative architectural glass or custom made glass objects. Krosno glass remains well known in European Union, United States, Australia, Japan or Arab states. Krosno lived and still exist in the 'glass environment'- most of the local families are this way or another bound to glass. Glass from Krosno displayed in the most prestigious shops, have made the name of the town famous worldwide.

(Źródło / source oficjalna strona Centrum Dziedzictwa Szkła w Krośnie)

Final box:

Stage 1 - You are standing at the entrance to the Glass Heritage Center. Approach the information board with a glass map on it. Look for the Białobrzeska street on it, just above the name there is a number, put it as A.

Stage 2 - You are standing at the entrance to the Basements. Count how many black protective pillars are at the descent to the cellars? - B.

Stage 3 - You are standing at the intersection of Tysiąclecia and Hutnicza Streets. After reach the destination, you will know why this place is so important for the glass traditions of the city of Krosno. Your task here is quite tricky ... how many flying saucers do you see? - C.

N49 41.(B+C)(B+3)(C+1) E021 46.0(8+A)

box is a micro PET, take something to write