Bazylika kolegiacka pw. Przemienienia Pańskiego w Brzozowie – zabytkowy kościół rzymskokatolicki, barokowy stojący na ziemi brzozowskiej. Zbudowany został w latach 1676-1686, a konsekrowany był w 1688 r. Dwie wieże pochodzą z lat 1718-1724. Jest murowany z cegły i kamienia oraz potynkowany. Budowla jest orientowana, bazylikowo-emporowa, trójnawowa, z fasadą dwuwieżową i dwoma późnobarokowymi kaplicami, po obu stronach korpusu: pierwsza Matki Bożej Ognistej, a druga Serca Pana Jezusa i św. Wincentego á Paulo.
Brzozów leżący na Pogórzu Strzyżowsko-Dynowskim, w dolinie Stobnicy, w historycznej ziemi sanockiej, swoje powstanie zawdzięcza Kazimierzowi Wielkiemu, który po przyłączeniu Rusi do Polski zasiedlał pas graniczny. Tereny te, leżące na szlakach handlowych, z których szczególnie ważny był szlak wiodący ze Lwowa na Węgry, wymagały szybkiego zagospodarowania.
Dokument lokacyjny Brzozowa z 2 października 1359 roku nadawał 50 łanów frankońskich zasadźcy, Stefanowi Wojostowi, pod warunkiem, że ten założy wieś na prawie magdeburskim. Lokacja dotyczyła polany śródleśnej zwanej Brzozowa, położonej nad Stobnicą. W dokumencie 2 łany frankońskie przypadały rektorowi kościoła, a więc dawał podstawy do tworzenia równolegle z administracją świecką, administracji kościelnej. Daty powstania brzozowskiej parafii nie da się jednoznacznie ustalić, gdyż nie zachowały się żadne przekazy. Niektórzy[jacy?] historycy zaliczają parafię brzozowska do jednej z dwudziestu najstarszych parafii w ówczesnej diecezji przemyskiej i uważają, że powstała ona przed rokiem 1375. Ks. Mrowiński budowę pierwszego kościoła (na terenie obecnej Starej Wsi) wiąże z osobą ks. Łubieńskiego, późniejszego biskupa przemyskiego i datuje go na r. 1399. Podstawą do takiego datowanie jest dokument wizytacji biskupa Doenhoffa przeprowadzonej w r. 1699, w którym to dokumencie można przeczytać: "kaplica ta położona jest w miejscu nader przyjemnym... zbudowana była, jak poświadcza Alembek (sporządzający opis) od Janusza z Lubina w 1399".
Kościół murowany zaczęto budować w 1676 roku, z fundacji bpa Stanisława Sarnowskiego, za kadencji ks. kan. Stanisława Bogusławskiego, prepozyta brzozowskiego. Do czasu przeniesienia biskupa na biskupstwo kujawskie wzniesiono mury nawy głównej i przykryto transeptowe kaplice. Żegnając się z Brzozowem w r. 1677 bp Sarnowski dokończenie budowy powierzył prepozytowi brzozowskiemu, ks. Bartłomiejowi Misiałowiczowi, zostawiając na ten cel 100 tys. zł. Konsekracji kościoła dokonał bp przemyski Stanisław Zbąski 30 maja 1688 r. kościół otrzymał tytuł Przemienienia Pańskiego.
Kościół był budowany, przypuszczalnie według projektu Jakuba Solariego, pierwotnie jako jednonawowy z dwiema transeptowymi (poprzecznymi) kaplicami. Już w trakcie wznoszenia murów nawy głównej zaczęły się pojawiać zarysowania. Mury usztywniono przyporami. Wzmocnienie okazało się mało skuteczne. Gdy w bezpośrednim sąsiedztwie kościoła zaczęto wykonywać wykopy pod budynek seminaryjny, zaczęły się na nowo rysować mury i sklepienie. Z fundacji bpa Wacława Hieronima Sierakowskiego, w celu wzmocnienia budowli dobudowano nawy boczne i dwie kaplice. W 1745 r. bp Sierakowski sprowadził do Brzozowa Księży Misjonarzy, którzy w r. 1760 utworzyli seminarium duchowne, drugie w diecezji po przemyskim. W brzozowskiej kolegiacie późniejszy biskup warmiński Ignacy Krasicki przyjął 19 maja 1757 roku święcenia kapłańskie z rąk biskupa Sierakowskiego. Bp Michał Wodzicki (1760-1764), następca bpa Sierakowskiego, spiął sklepienie żelaznymi ankrami (ściągami).
W pobliżu skrzyneczki, ruchliwa ulica, zalecane podejmowanie w godzinach wczesno rannych lub wieczornych.