OPGELET: LISTING EN OPDRACHT GEWIJZIGD VANAF 23/10/2024. GELIEVE VANAF 23/10/2024 ENKEL NOG DE NIEUWE LISTING EN BIJHORENDE OPDRACHT TE GEBRUIKEN.

1. INLEIDING:

In het uitgestrekte natuurgebied bosland bevindt zich ten westen van Hechtel het gebied “In Den Brand”. In Den Brand is een onderdeel van het grootste duinencomplex dat zich op het Kempisch laagplateau bevindt. Kenmerkend voor de streek rond Lommel en Hechtel zijn de hoge aantallen paraboolduinen ( Zie Afbeelding A) die hun oorsprong vinden in de voorlaatste ijstijd het Saale-glaciaal. De bedoeling van deze earthcache  is  jullie meer uitleg verschaffen over het ontstaan van deze paraboolduinen en de typische kenmerken ervan.  Om deze paraboolduinen te creëren waren er 3 bouwstenen nodig: zand , wind en de juiste ondergrond. Ter plaatse wacht er op jullie de restanten van een van deze paraboolduinen, de welke tevens ook de hoogste landduin van West-Europa  is.

( Afbeelding A: Ferraris kaart 1873 )

2. DE HERKOMST VAN HET DUINZAND:

Het duinzand vind zijn oorsprong  in de voorlaatste ijstijd het Saale-Glaciaal (220000 tot 128000 jaar geleden). De reusachtige ijskap groeide destijds in Zuidwestelijke richting aan en duwde enorme hoeveelheden puin, stenen en zand als een bulldozer voor zich uit. ( zie afbeelding B en C) Tijdens deze voorlaatste ijstijd reikte deze ijskap tot tegen onze regio. Het smeltwater van deze gigantische gletsjer zorgde verder voor het transport van dit puin waarna het uiteindelijk in de toenmalige Maas rivier werd afgezet.  Dit is een eerste proces dat aan de basis ligt van het onstaan van deze paraboolduinen en wordt ook wel het fluviatiel proces genoemd. Het tweede proces dat in een latere tijd  voor de vorming van de paraboolduinen heeft gezorgd is het eolisch proces. 

( Afbeelding B )

( Afbeelding C )

3. DE VORMING VAN EEN PARABOOLDUIN:

De vorming van de paraboolduinen zoals we ze nu kennen begon dus al tijdens het Holoceen (11 650 - nu). Er was gezorgd voor voldoende zand tijdens het WEICHSEL-glaciaal dat zijn oorsprong vond in het SAALE-glaciaal in onze streken. Tijdens het holoceen, een periode van opwarming en groeiende vegetatie, joegen krachtige zuidwestenwinden het zand in noordoostelijke en oostelijke richtingen vooruit. Hier herkennen we het tweede proces namelijk het eolisch proces. Tijdens dit proces worden landvormen (waaronder paraboolduinen) gecreëerd door de werking van wind. Paraboolduinen worden gevormd door het samenspel van wind, zand en vegetatie. Door de opwarming van de aarde onstond er op vele plaatsen voldoende stabiele maar schrale vegetatie. Deze schrale vegetatie werkt als natuurlijk hindernis en is nodig om een paraboolduin te kunnen vormen.  Deze vegetatie houd het zand vast rond de paraboolarmen of hoornen waarna zich de paraboolduin kon vormen. ( zie afbeelding D )

( Afbeelding D )

Paraboolduinen worden gekenmerkt door een typische U vorm. De paraboolarmen, ook wel hoornen genoemd, wezen in de opwaartse windrichting en sleepten als het ware achter de kam die steeds voort geblazen werd. Centraal tussen de twee armen lag de stuifkuil met minder of geen begroeiing van waaruit het zand kon opwaaien en opgeblazen worden door de wind. In het verlengde van de heersende windrichting vormt zich de kam met het zand opgeblazen uit de stuifkuil van de paraboolduin ( zie afbeelding E ). Deze kam groeit naarmate meer en meer zand wordt aangevoerd vanuit de stuifkuil. De kans bestond zelfs dat de paraboolduin zich begon te verplaatsen eenmaal de begroeiing die initieel het zand vasthield aan de hoornen overspoeld werd. Wanneer de duin bleef voortbewegen door de wind konden er zich zeer lange hoornen vormen. De vorming van de paraboolduin stopte wanneer de stuifkuil een bodem met vochtiger karakter bereikte en er geen zand meer kon worden aangevoerd. Centraal in het gebied 'In den brand' ligt overigens nog steeds een vijver genaamd, 't Kattepoelke, in de buurt van wat ooit de stuifkuil is geweest. 

( Afbeelding E )

De meeste duinen hebben hun huidige vorm gekregen tussen het jaar 1000 en 1600 en momenteel zijn er geen actieve paraboolduinen in België meer aanwezig. De grote paraboolduinen uit de middeleeuwen zijn al vrij vroeg gestabiliseerd, mogelijk al in de 16e eeuw. Vaak door fixatie ten gevolge van menselijk ingrijpen is de grootschaligheid van de verstuiving geleidelijk aan afgenomen. Kleinere paraboolduinen zijn tot in de 19e eeuw actief gebleven zoals ook deze in het gebied “in den brand”. Hierdoor werden ook delen van Hechtel op het einde van de 19^e eeuw bedreigd door het naderende zand. Dit werd tegengegaan door loofbomen aan te planten als stuifdijk. Deze loofbomen diende op hun beurt dan weer als brandhout voor de mensen vanwaar het gebied dan ook zijn naam kreeg “In den Brand”.
Tegenwoordig vind men op enkele andere plaatsen in Europa nog wel actieve paraboolduinen o.a. in Denemarken, Frankrijk & Wales.

4. LOGGEN VAN DE EARTHCACHE:

Deze earthcache bevat 2 waypoints. Op WP1 moeten vragen beantwoord worden en een verplichte foto gemaakt worden. Op WP2 moeten enkel vragen beantwoord worden. 

WP1:

Vraag 1: Op welke plaats van de paraboolduin (Stuifkuil, Horen, Kam)  sta je hier? Leg uit waarom je dit denkt. 

Vraag 2: Bekijk de zandkorrels van dichtbij en/of voel er even aan. Hoe voelen de zandkorrels aan volgens jou, hoekig of afgerond? Hoe verklaar je dit?

Wandel over de duin richting WP2.

WP2:

Vraag 3: Wat was volgens jou de heersende windrichting tijdens de vorming van deze paraboolduin? Welke verklaring zie je hiervoor in het landschap?

Vraag 4: Aangekomen op WP2 sta je op een van de hoogste punten van de duin. Op welke plaats van de paraboolduin (Stuifkuil, Horen, Kam) sta je hier? Leg uit waarom je dit denkt.

VERPLICHTE FOTO:

Maak op WP1 een verplichte foto van jezelf en/of een persoonlijk atribuut met daarop duidelijk zichtbaar de aanwezige bank op WP1, zodat duidelijk is dat je ter plekke bent geweest. Voor ieder team een eigen foto, groepsfoto's (met meerdere teams) worden niet geaccepteerd!! 

Logs zonder goede antwoorden en/of de juiste foto worden zonder waarschuwing verwijderd!

Veel plezier In Den Brand, heb ter plaatse respect voor de omgeving en zijn bewoners en geniet van dit stukje mooie natuur!

Bronnen :  Wikipedia / Bos & Natuurbeheer / andere ….

met dank aan : Gemeentebestuur Hechtel-Eksel / Agentschap Natuur en Bos / Regionaal Landschap Lage Kempen/ Koen Kersen ( kersen22 )