Dit is een serie caches in de Doesburgerbuurt, en om te beginnen de westelijke Doesburger Eng. De route kan het best fietsend afgelegd worden, maar ook wandelend of desnoods per auto. Er is geen bepaalde cachevolgorde.
Parkeerplaatsen zijn aan de Lunterseweg (vanuit Ede, rechts ca 100m na de rotonde), en eventueel bij ‘t Doesburger Erf aan de Oude Peteweg, maar daar alleen tijdens openingstijden van de landwinkel (zie hun website), anders wordt je aangevallen door hun waakhond!
Historie
De naam ‘Doesburg’ werd voor het eerst vermeld in een akte uit 1025. In 1230 werd de in de buurt gelegen hoofdboerderij (domus) Beetrum genoemd bij een schenking en in 1360 werd Doesburg vermeld in belastinggegevens voor de Hertog van Gelre. Van de middeleeuwse periode van de buurschap Doesburg is weinig bekend. Bij de grote brand in het centrum van Ede (1684) gingen de buurtboeken van Doesburg (en deels die van de buurten Ede-Veldhuizen en Maanen) verloren. Het gebied van de buurt bestond voor een klein deel uit boerderijen met in cultuur gebrachte landerijen. Het grootste deel bestond uit onontgonnen woest land (heide en veengrond). Deze grond was gemeenschappelijk eigendom van de buurt.
Globaal werd het gebied onderverdeeld in het Doesburgerveen (westelijk), de Doesburgerheide (oostelijk) en de Doesburger Eng er tussen.
Doesburger Eng (of Enk)
De Doesburger Eng was een gebied waar voornamelijk graan (rogge) werd verbouwd. Voor de bemesting van de schrale grond werd potstalmest gebruikt, waarvoor schapen en heide nodig waren. De vruchtbaarheid van de Eng was dus sterk afhankelijk van het aantal schapen en de hoeveelheid beschikbare woeste gronden. Door negen eeuwen heideplaggencultuur ontstond de typische ‘opbolling’ van het landschap. In het gebied rond de Doesburgermolen trof men meerdere boerderijen aan, waarvan de bekendste zijn: Groot Beetrum (eerste vermelding uit 1230), De Engelenhoeve (1610) en Pothoven (1637). De Doesburger Molen (eerste vermelding uit 1401) is de oudste, werkende standerdmolen in Nederland. Het was een z.g. ‘dwangmolen’ waar de boeren verplicht waren gebruik van te maken en waardoor de landheer, de Hertog van Gelre, tijns (belasting) kon heffen.
Aan noord- en zuidzijde wordt de Doesburger Eng begrensd door de Goorsteeg en de Doesburgerdijk, respectievelijk.
Kaart uit 1655 (van Geelkercken, Gelders Archief) van een deel van Doesburgerveen en Doesburger Eng, begrensd door Slaperdijk (west), Doesburgerdijk (zuid), Goorsteeg(noord) en Hogesteeg (nu Lunterseweg, oost). Midden onder is de Doesburger molen getekend, en links onder kasteel Kernhem en Ede.
Bronnen:
- Gerard van Bruggen (2018) ”Daar bij die molen….” Verleden en heden van de Doesburgerbuurt in Ede. Historische Cahiers Ede. ISBN 978-90-79623-36-5
- Gemeente Archief Ede
- Kaarten: Geldersarchief
Cache #8: Broeksteeg
Oliemuseum (Bron: De Gelderlander, 05-09-2019)
Aan de Broeksteeg in Ede waant de achteloze fietser zich op route 66. Midden in een weiland staat een knalrode Opel Blitz voor een retro pompstation uit de jaren zestig. Trotse eigenaar is Kees Slemmer.
Kees Slemmer in de tuin bij zijn retro tankstation.
Zo'n 21 jaar lang bracht Slemmer petroleum aan de man in Ede en omstreken. Eerst met een transportfiets en een paardenkar, later met de Opel Blitz. In een open schuur achter zijn huis staat de fiets waar hij als jochie mee langs de deuren ging. In een krat voorop staan de jerrycans voor de petroleum. Tientallen petroleumkacheltjes sieren de planken langs de wanden.
Petroleum werd vroeger gebruikt voor olielampen, om te koken en voor het aanmaken van de kachel. De jaren vijftig/zestig van de vorige eeuw waren een bloeitijd voor de oliehandel. ”Iedereen had een oliekachel. We verkochten zo’n 20 tot 30.000 liter in de week”, zegt Slemmer.
In 1973 bracht de oliecrisis een kink in de kabel. Nederland ging massaal aan de gaskachels, de vraag naar petroleum liep razendsnel terug. “Ik heb het nog heel even volgehouden en ben in 1974 een varkensfokkerij begonnen.”
De ruimte om zijn huis heeft Slemmer ingericht als klein museum. Zo staan er twee authentieke hondenkarren, met op de zijkant ‘De Automaat’, de naam van de maatschappij die ons de petroleum leverde. Zelf ging hij er de deuren niet mee langs. “Nee, die karren waren van voor mijn tijd, nog voor de oorlog. In 1920 reden er in Nederland nog 250 van rond.”
De eerste jaren ventte Slemmer met paard en wagen waarop de jerrycans stonden. Hij had een tank in de grond waar 6000 liter in kon. “Door aan het wiel van de pomp te draaien, kwam er vijf liter omhoog. Voordat we op pad konden, moesten we ons eerst in het zweet werken.”In de jaren zestig kwam de elektrische pomp. In de Opel Blitz kon Slemmer 1000 liter meenemen. Het vullen van de tanks bij de klant hoefde niet langer met jerrycans, maar ging met een slang.
In de zomer stoppen er regelmatig fietsers bij de boerderij. Nieuwsgierigen die even komen kijken wat er allemaal te zien is. Slemmer zegt: “Ze zijn welkom, ik vertel er graag over.”