[75jaarOVUH] Grebbelinie: De Voorposten 1939-1940
Deze cache is onderdeel van de serie 75 jaar Vrijheid, Mobilisatie,Oorlog, Verzet en Bevrijding op de Utrechtse Heuvelrug, waarbij belangrijke locaties uit de geschiedenis van Utrechtse Heuvelrug en omgeving in de WOII aan bod komen. Deze cache is gelegd ter gelegenheid van de herinnering aan 75 jaar bevrijding op 5 mei 2020.
Terug in de tijd
Op 10 mei 1940 kreeg de Duitse 227e Divisie de taak om de Noordelijke Grebbelinie bij Amersfoort door te breken. Echter, de bruggen over de Ijssel waren volgens plan verwoest en dit betekende dat alle troepen van de 227e Divisie gebruik moesten maken van de brug in Zutphen. Je kan je voorstellen dat dit voor een grote opstopping zorgde waardoor men minder snel terrein won dan gewenst. Aan het einde van de dag op 11 mei 1940 bereikte de eerste troepen Barneveld, waar gelijk op hardnekkige tegenstand bij Asschat en Musschendorp werd gestuit. Door deze hardnekkige tegenstand werd besloten om de aanval op Amersfoort af te slaan en werd de Grebbelinie in Scherpenzeel het doel van de aanval.
Bron: Grebbelinie 1940 van E.H. Brongers (2e druk 1971)
Het Duitste leger wilde met de grootste aanval van het Duitse leger tot dan toe in Nederland een onherstelbare bres in de Grebbelinie slaan. De complete 227e Divisie van de Duitsers werd op de morgen van 13 mei 1940 in stand gebracht om de geplande aanval uit te voeren. De verdediging werd gevorm door slechts 3,5 bataljons, waarvan er 3 in de Voorposten plaats namen. Ondanks het ontbreken van betonnen opstellingen (ze lagen in aarden opstellingen, maar ook wel in garages, hooibergen en tuinen) was het verzet bij de Voorposten in Scherpenzeel erg groot en het lukte de Duitse overmacht ook maar met moeite om hier door heen te breken. Na een zware strijd kwamen ze nu oog in oog te staan met de frontlijn van de Grebbelinie, die door een uitmuntende communicatie een goed georganiseerde verdediging had opgezet. De Duitse aanvallers werden tegengehouden waarna de artillerie opdracht kreeg om het vuur te openen op de vermoedelijke Duitse posities. Alle aanvallen op de frontlinie konden hier worden afgeslagen.
Op de avond van 13 mei 1940 kwam het bevel van de Duitse legerleiding tot hergroeperen. Op deze manier kwam de grootste Duitse aanval op de Grebbelinie tot een eind. Twee compagnieën in de frontlijn van de Grebbelinie bij Scherpenzeel en twee compagnieën in de voorposten bij Renswoude hadden de aanval van de volledige Duitse 227e Divisie afgeslagen.
Het monument
Het monument bestaat uit een bakstenen voetstuk met een ingemetselde gedenkplaat die aan beide kanten is aangesloten op een bijbehorende muur. Hierboven zie je een stuk ijzeren spoorrail (ook wel I-balk genoemd) die afkomstig is van een asperge wegversperring. Deze I-balk verbeeld de weerstand die men hier in de Voorposten van de Grebbelinie geboden heeft.
De asperge wegversperring waar deze I-balk van afkomstig is ligt nog onder het wegdek (onder de weg ca. 30 meter naar het zuiden) en de verwachting is dan ook dat deze vroeg of later boven water komt.
Tekst:
15R.I.-20 R.I. -21R.I.-22R.I.
III 4.R.A.-E.A. 5 mei 1982
Het monument is op 5 mei 1982 onthuld, deze is ontworpen door Chris Sangers. De verschillende regimenten die hier gestreden hebben worden genoemd:
15e, 20e, 21e en 22e Regiment Infanterie
Asperge wegversperring
Een van de taken om de opmars van de Duitsers te stoppen was het aanbrengen van asperge wegversperringen. In de mobilisatie tijd zijn op noord- en oosterlijke toegangswegen naar Scherpenzeel betonblokken met kokers aangebracht. In deze kokers konden metalen spoorstaven (asperges genoemd) gestoken worden die door middel van weerhaken vastgezet konden worden.Eenmaal geplaatst konden deze niet meer verwijderd worden (enkel met een snijbrander).
De wegversperringen bevonden zich in de Barneveldsestraat (nu de Markstraat genoemd), de Oude Barneveldseweg en het Oosteinde. Deze wegversperringen zijn nog aanwezig onder het bestaande wegdek. Dit is vrij bijzonder aangezien de overige wegversperringen vanaf juni 1940 tot in 1942 door de o.a. de ‘Opbouwdienst’ verwijderd werden.
Tijdens een bezoek van de vrijwillige brandweer aan de expositie van Stichting Grebbelinie in het Vizier was ook De heer Van de Peut (brandweerman en eigenaar/bewoner van Barneveldseweg 2, de boerderij in de bocht bij de Renessersteeg) aanwezig. Hij vertelde dat hij haast zeker wetend een spoorstaaf, die mogelijk een asperge is afkomstig van de versperringen in de Marktstraat ter hoogte van de huidige straat De Voorposten, heeft liggen op zijn erf. Als blijkt dat het een asperge is wil hij deze spoorstaaf schenken aan de Stichting Grebbelinie in het Vizier. Na gezamenlijk dit 200 kilo zware element bekeken te hebben kwamen wij tot de conclusie dat het inderdaad een asperge is. Op de boerderij is deze spoorstaaf gebruikt als een ‘sleper’ om het land te egaliseren. Er zijn twee hoefijzers aangelast waaraan een sleepkabel bevestigd kon worden.
CACHE
Gelieve de cache niet in het donker te bezoeken om verdachte situaties te voorkomen.
WP1 Monument De Voorposten 1939-1940 (N52°05.006 E005°29.458): Hier sta je voor het monument ter nagedachtenis aan de de zware strijd die men hier aan de Voorposten in Scherpenzeel geleverd heeft. Bereken A t/m F en bereken de eindcoördinaten.
AB = Het aantal bakstenen op de bovenste rij van de voet waar de spoorstaaf op geplaatst is
CD = De letterwaarde van de bovenste letter op de spoorstaaf (zijkant, links)
EF = De letterwaarde van de één na bovenste letter op de spoorstaaf (zijkant, links)
N52°04.(A+B-E)(B+C+E)(E+F)
E005°29.(D-E)(A+D)(A+F-C)
Succes en kijk uit voor de hondenpoep, er lopen hier dagelijks veel viervoeters langs!
Voor het realiseren van deze serie hebben diverse mensen die de oorlog bewust hebben meegemaakt hun medewerking verleend, bij deze willen wij hen allemaal bedanken voor de tijd en moeite die zij ons hebben gegeven. Daarnaast willen wij iedereen bedanken die de plaatsing van de caches mogelijk hebben gemaakt (de gemeenten Utrechtse Heuvelrug, Leusden, Woudenberg, Scherpenzeel, Renswoude, Provincie Utrecht, Landgoed Beukenrode, Landgoed Den treek- Henschoten, Landgoed Huis Doorn, Stichting De Boom, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Utrechts Landschap en het Waterschap Vallei&Veluwe) Diverse boeken/naslagwerken over de geschiedenis van de Utrechtse Heuvelrug en omgeving ten tijde van de tweede wereldoorlog alsmede de boeken van Loek Caspers, Ronald Polak, Jose Huurderman zijn een bron van informatie geweest, ook de stichting Grebbelinie in het vizier, Het Grebbelinie bezoekerscentrum Fort aan de Buurtsteeg, de stichting Grebbelinie en de Oudheidskamers van Doorn en Woudenberg.
Voor vragen en opmerkingen: Graag een berichtje sturen via het message centre.
Voor deze serie is ook een banner beschikbaar en mag geplaatst worden als men alle geocaches en de bonus heeft gedaan .
Vergeet niet de gegevens voor de bonus te noteren indien aanwezig.